Przedstawiony artykuł oparty jest na analizie własnej gospodarstw rolnych z powiatu chodzieskiego. Przedstawia on próbę dwudziestu losowo wybranych gospodarstw uczestniczących w systemie PL FADN. Pomocnym narzędziem do opracowania danych był raport indywidualny za 2015 r. Zanim omówione zostaną wyniki uzyskane w badaniu należy zrozumieć pojęcia takie jak: amortyzacja, produkcja ogółem, oraz wskaźnik % amortyzacji.
- Amortyzacja jest to zmniejszenie wartości aktywów trwałych spowodowane zużyciem fizycznym i „moralnym”, czyli koszt zużycia rzeczowych składników majątku trwałego w ciągu roku.
- Produkcja ogółem to całkowite przychody (wpływy skorygowane o zapasy z początku i końca roku) powiększone o wartość produktów przekazanych na zewnątrz (rodzina, pracownicy najemni) i pomniejszone o koszty zakupu zwierząt, produktów zwierzęcych i pozostałych produktów nabytych w celu odsprzedaży.
- Wskaźnik kosztu amortyzacji= amortyzacja/produkcja gospodarstwa rolnego *100%
Zobaczmy jak prezentuje się wskaźnik amortyzacji do produkcji ogółem w % w gospodarstwach uczestniczących w PL FADN.
W wybranych losowo gospodarstwach widzimy, iż wskaźnik ten bardzo proporcjonalnie został rozłożony. W grupie gospodarstw, które osiągnęły wskaźnik poniżej 10% znalazło się 5 gospodarstw rolnych. W drugiej grupie gdzie wskaźnik osiągnął poniżej 20% znalazły się 4 gospodarstwa, dalej ponownie 5 gospodarstw przy wskaźniku poniżej 30% i 40%, oraz 1 gospodarstwo które osiągnęło wskaźnik powyżej 40%.
Pierwsza grupa są to gospodarstwa największe pod względem powierzchni oraz produkcji (tab. 2). Powierzchnia UR wynosiła od 53 ha do 155 ha, oraz średnia produkcja ogółem kształtowała się na poziomie 540 232 zł. Wiodącymi kierunkami produkcji były: bydło, maciory, trzoda chlewna, oraz ziemniaki skrobiowe, rzepak i pszenica. Wielkość stada bydła średnio kształtowała się od 111 do 158 sztuk, oraz na poziomie 280 szt. trzody chlewnej wg. stanu średniorocznego.
Druga grupa to gospodarstwa o powierzchni od 17 ha do 102 ha, oraz średniej produkcji ogółem 307 945 zł. Głównymi kierunkami produkcji były sadownictwo, bydło, trzoda, kukurydza, rzepak i pszenica. Wielkość stada bydła średnio kształtowała się na poziomie 25 sztuk oraz trzody 150 sztuk wg. stanu średniorocznego.
Trzecią grupę gospodarstw poniżej 30% wskaźnika amortyzacji tworzyły gospodarstwa o powierzchni od 5,3 ha do 75 ha, oraz średniej produkcji ogółem 166 446 zł. Głównym kierunkiem produkcji były bydło, trzoda, oraz pozostała produkcja roślinna. Wielkość stada bydła kształtowała się na poziomie średnio 60 sztuk oraz 45 sztuk trzody chlewnej wg. stanu średniorocznego.
Czwartą grupę gospodarstw poniżej 40% wskaźnika amortyzacji tworzyły gospodarstwa o powierzchni od 9 ha do 24 ha oraz jedno ok. 100 ha, przy średniej produkcji ogółem 49 312 zł. Głównymi kierunkami produkcji były bydło, warzywa, oraz produkcja roślinna żyto, pszenżyto, jęczmień. Wielkość stada bydła kształtowała się na poziomie średnio 27 sztuk wg. stanu średniorocznego, bez produkcji trzody chlewnej.
Piąta grupa gdzie znalazło się tylko jedno gospodarstwo posiadała na swoim koncie 8 sztuk bydła, 43 ha ziemi i podstawowe zboża pszenżyto, żyto, kukurydzę.
Tabela 2
Z przedstawionej analizy wynika, iż gospodarstwa z najmniejszym wskaźnikiem % amortyzacji to duże nastawione na produkcję towarową, które uzyskują największą średnią produkcje ogółem. Gospodarstwa te korzystały z dofinansowania Unii Europejskiej oraz pomocy krajowej, nabywając nowe maszyny, modernizując budynki, urządzenia do produkcji roślinnej i zwierzęcej, zbywając tym samym stare. Nowy park maszynowy obniżył w ten sposób koszty amortyzacji a w następstwie tego gospodarstwo generowało większy dochód. Druga i trzecia grupa także korzystała z dofinansowań UE i środków krajowych jednak nie wszyscy. Natomiast grupa czwarta i piąta wcale nie sięgnęła po dotację z UE generując najmniejszy dochód. Są to gospodarstwa konserwatywne liczące tylko na siebie i patrzące z obawą w przyszłość.
Jak widać amortyzacja często nie liczona jako koszt gospodarstwa rolnego, może dawać mylne pojęcie o dochodowości przedsiębiorcy rolnego. Rolnicy którzy skorzystali z działań PROW z UE i środków krajowych nie tylko odnowili swój park maszynowy, pobudowali nowe chlewnie czy obory i obniżyli koszty amortyzacji ale również zmniejszyli koszty wytworzenia produktu, osiągając tym samym większy dochód. Ziemia, praca i kapitał to trzy najważniejsze wartości, należy racjonalnie z nich korzystać aby osiągnąć równowagę i pewny zysk.