Zasady przetwórstwa ekologicznego

            W produkcji ekologicznej obowiązuje zasada przetwarzania surowców tylko w niezbędnym stopniu, aby nie obniżać ich wartości biologicznych. Przetwórstwo produktów rolnictwa ekologicznego ma na celu zachowanie wysokiej jakości biologicznej surowców. Dopuszczalne są tradycyjne metody mechaniczne, fizyczne, fermentacyjne oraz ograniczona liczba dozwolonych do stosowania substancji dodatkowych.

           Przetwórstwo w rolnictwie ekologicznym regulują akty prawne:

           Produkt przetworzony może być oznakowany jako ekologiczny, jeżeli co najmniej 95% składników pochodzenia rolniczego w nim zawartych jest lub pochodzi z produktów uzyskiwanych metodami ekologicznymi. Jako składniki konwencjonalne (do 5%) mogą być stosowane wyłącznie składniki wymienione w urzędowym wykazie, ustalanym na szczeblu Komisji Europejskiej. Nieekologiczne składniki rolne mogą być stosowane zgodnie z listą znajdującą się w załączniku IX rozporządzenia komisji WE nr 889/2008, lub są dopuszczone na podstawie czasowego zezwolenia wydawanego przez państwo członkowskie. Wszystkie pozostałe składniki (dodatki i substancje pomocnicze) mogą być zastosowane w produkcie tylko wtedy, gdy są uwzględnione Załączniku VIII  sekcja A i B  rozporządzenia komisji WE nr 889/2008.

           W przetwórstwie ekologicznym nie wolno stosować: organizmów modyfikowanych genetycznie ani jakichkolwiek produktów otrzymanych z tych organizmów oraz promieniowania jonizującego. W przetwórstwie nie mogą być stosowane syntetyczne dodatki i substancje wspomagające, jak barwniki, emulgatory, stabilizatory, konserwanty, przeciwutleniacze, substancje powlekające. Mikroorganizmy zmienione w drodze inżynierii genetycznej (GMO) ani ich produkty, nie mogą być wykorzystywane w przetwórstwie ekologicznym. Napromienianie żywności jest zabronione.

           Przepisy określają, że każdy etap produkcji, począwszy od produkcji wstępnej, aż do przechowywania, przetwarzania, transportu i sprzedaży lub zaopatrzenia ostatecznego klienta musi podlegać kontroli i certyfikacji.

           Producent zamierzający rozpocząć przetwórstwo produktów roślinnych i/lub zwierzęcych pochodzących z rolnictwa ekologicznego powinien przesłać do jednostki certyfikującej „Zgłoszenie działalności w rolnictwie ekologicznym” a następnie szczegółowy opis zakładu z wyszczególnieniem obiektów lub miejsc przystosowanych do przyjmowania, przetwarzania, pakowania, znakowania i składowania, używanych przed, podczas i po produkcji.

           Gdy przedsiębiorca dysponuje zbyt małą ilością surowca pochodzącego z ekologicznych upraw, przetwórstwo może być prowadzone w przetwórniach, które zajmują się również przetwórstwem konwencjonalnym. Jednakże, aby było to możliwe przetwórca musi zapewnić, aby obydwa sposoby produkcji były rozdzielone w sposób uniemożliwiający zmieszanie surowców i produktów. Ponadto istnieje obowiązek każdorazowego poinformowania jednostki kontrolnej o zamiarze prowadzenia tego typu przetwórstwa oraz zagwarantowania identyfikacji poszczególnych partii produktów.

           Oddzielenie produkcji może mieć charakter:

         * czasowy, gdy przetwórstwo ekologiczne prowadzone jest w inne dni lub o innej porze niż przetwórstwo konwencjonalne;
        * przestrzenny, gdy przetwórstwo ekologiczne prowadzone jest w tym samym czasie, co konwencjonalne, ale na odrębnej linii technologicznej.

            Podkreślić należy, że przetwórnia ekologiczna musi spełniać wszystkie wymagania sanitarne i techniczne zawarte w odpowiednich przepisach dotyczących prowadzenia przetwórstwa artykułów spożywczych.

           Obowiązkiem przetwórcy jest prowadzenie szczegółowej dokumentacji, która umożliwia sprawdzenie: dostawcy i sprzedawcy produktów; rodzaju i ilości produktów ekologicznych dostarczonych do jednostki produkcyjnej; rodzaju i ilości produktów składowanych w obiektach; rodzaju, ilości i odbiorców wszystkich produktów, które opuściły jednostkę oraz stosowanie właściwych oznaczeń produktów (oznaczenia muszą być umieszczone w eksponowanym miejscu w taki sposób aby były dobrze widoczne, czytelne i nieusuwalne). W przypadku żywności paczkowanej obowiązkowe jest stosowanie nowego logo wspólnotowego od 1 lipca 2010.  Przewidziano dwuletni okres przejściowy na to, aby przedsiębiorcy dostosowali się do nowych zasad oznakowania.

„Euro–liść” – nowe logo wspólnotowe

            Znak „Euro-liścia” to unijne gwiazdki ułożone w kształt liścia na zielonym tle. Niesie on ze sobą dwa jasne przesłania: przyroda
i Europa.

            Przechowywanie musi gwarantować odpowiednie warunki magazynowania towaru. Pomieszczenia nie mogą być traktowane pestycydami; wykluczone są toksyczne materiały budowlane, farby itd. Transport produktów musi być odpowiedni do ich rodzaju, przy czym produkty muszą być transportowane w zamkniętych opakowaniach i być właściwie oznakowane.

            Wieloskładnikowe produkty przetworzone muszą zawierać co najmniej 95% składników z rolnictwa ekologicznego, by dany środek spożywczy mógł być oznakowany jako produkt rolnictwa ekologicznego. Jeśli udział składników certyfikowanych wynosi mniej niż 95% możliwa jest tylko wzmianka o nich w liście składników, z podaniem ich łącznej procentowej zwartości w masie składników pochodzenia rolniczego.

          Zainteresowani uruchomieniem przetwórstwa produktów rolnictwa ekologicznego szczegółowe informacje uzyskają w CDR Brwinów Oddział w Radomiu tel. 48 365 69 00. Można na miejscu, przy siedzibie oddziału w Radomiu ul. Chorzowska 16/18, zobaczyć pomieszczenia z uruchomionymi liniami technologicznymi przetwórstwa owoców, zbóż, mięsa. Oddział dysponuje ponadto zespołem fachowców z dziedziny przetwórstwa oraz fachową literaturą nt: „Przetwórstwo owoców na poziomie gospodarstwa” Radom 2010; „Przetwórstwo mięsa na poziomie gospodarstwa” Radom 2010; „Przetwórstwo zbóż na poziomie gospodarstwa” Radom 2010.

Opracowanie: Elżbieta Dryjańska WODR w Poznaniu, Dział Ekologii i Ochrony Środowiska