19 lipca 2018

Susza jako skutek zmian klimatu

Przygotowane przez

W ostatnich latach często mogliśmy słyszeć o efekcie cieplarnianym oraz o globalnym ociepleniu. Od niedawna zmienił się trend i zaczęto stosować szersze pojęcie: „zmiany klimatu”. Klimatolodzy natomiast mówią już o ekstremalizacji klimatu. Scenariusze klimatyczne dla Polski obejmują wzrost temperatury powietrza, zmiany ilości rocznych sum opadów, jak również występowanie ekstremalnych zjawisk, np. nawalnych opadów, gwałtownych burz i huraganowych wiatrów.

Skutki zmian klimatu nie obejmują już tylko przyspieszenia tempa topnienia lodowców, lecz odczuwalne są również przez mieszkańców Polski. Jednym z negatywnych skutków zmian klimatu i jednocześnie poważnym problemem występującym zwłaszcza na terenie Wielkopolski jest susza.

Wzrost temperatury powoduje spadek efektywności opadów, a w szczególności dotyczy to okresu wegetacyjnego. Zjawiska te skutkują wzrostem zagrożenia występowania suszy rolniczej i hydrologicznej, rozumianych przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej adekwatnie jako „okres, w którym wilgotność gleby jest niedostateczna do zaspokojenia potrzeb wodnych roślin i prowadzenia normalnej gospodarki w rolnictwie” oraz „okres, gdy przepływy w rzekach spadają poniżej przepływu średniego”. Obecnie szczególnie dotkliwe jest występowanie suszy rolniczej. Powoduje ona negatywne skutki gospodarcze i ekonomiczne obejmujące przede wszystkim straty w plonach.

System Monitoringu Suszy Rolniczej (SMSR) na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzi Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB).

IUNG-PIB w trzecim okresie raportowania, tj. od 11.04.2018 do 10.06.2018, stwierdził na terenie Polski występowanie suszy rolniczej. Susza rolnicza wystąpiła wśród upraw zbóż jarych, zbóż ozimych, krzewów owocowych, truskawek, drzew owocowych, rzepaku i rzepiku. Potencjalną powierzchnię zagrożenia suszą rolniczą w Polsce przedstawia rys. 1. Największy procent powierzchni gruntów ornych zagrożonych suszą dotyczy upraw zbóż jarych, a następnie kilkanaście procent powierzchni mniej upraw krzewów owocowych, zbóż ozimych i truskawek.

W Wielkopolsce we wszystkich gminach odnotowano zagrożenie suszą w uprawach zbóż jarych i ozimych oraz w uprawie krzewów owocowych. Z kolei zagrożenie suszą w uprawie truskawek nie wystąpiło zaledwie w 1 gminie. Zagrożenie suszą uprawy drzew owocowych miało miejsce w ponad połowie gmin Wielkopolski (rys. 2). Natomiast w porównaniu z występowaniem suszy w Polsce nie odnotowano tego zjawiska w uprawie rzepaku i rzepiku.

Największy procent powierzchni gruntów ornych zagrożonych suszą w Wielkopolsce dotyczy upraw zbóż jarych, a następnie około 10% powierzchni mniej upraw zbóż ozimych, krzewów owocowych i truskawek. Dużo mniejszy procent stanowi powierzchnia zagrożona suszą w uprawach drzew owocowych (rys. 3).

W porównaniu do kilku lat poprzednich biorąc pod uwagę dane z podobnych okresów możemy zauważyć gwałtowny wzrost zagrożenia suszą zwłaszcza na terenie Wielkopolski. Warto zatem pomyśleć o systemie adaptacji do zmian klimatu i łagodzeniu skutków ich występowania.

Rys. 1. Powierzchnia zagrożenia suszą rolniczą według upraw [%]. Opracowano na podstawie danych z SMSR.

Rys. 2. Udział gmin zagrożonych suszą w Wielkopolsce [%]. Opracowano na podstawie danych z SMSR.

Rys. 3. Powierzchnia zagrożenia suszą rolniczą w Wielkopolsce według upraw [%]. Opracowano na podstawie danych z SMSR.

Opracowano na podstawie:
http://www.susza.iung.pulawy.pl [dostęp 20.06.2018].
http://posucha.imgw.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=3&Itemid=37 [dostęp 20.06.2018].
​Sylwia Horska-Schwarz i in.: Susza czy powódź? Poradnik adaptacji do zmian klimatu poprzez małą retencję i ochronę bioróżnorodności. Fundacja Ekologiczna „Zielona Akcja”, Legnica 2018.

Czytany 2430 razy Ostatnio zmieniany 19 lipca 2018

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.