• skalę działalności,
• liczbę wspólników,
• zakres odpowiedzialności majątkowej za zobowiązania firmy
• formę opodatkowania,
• rodzaj prowadzonej księgowości,
• sposoby pozyskiwania kapitału,
• wymagania założycielskie,
• możliwości finansowania działalności,

Indywidualna działalność gospodarcza - to przedsiębiorstwo prowadzone i reprezentowane przez jednego właściciela będącego osobą fizyczną (niezależnie od liczby pracowników, których w nim zatrudnia).Właściciel przedsiębiorstwa jednoosobowego odpowiada w sposób wyłączny i bez ograniczeń za wszelkie zobowiązania swojej firmy zarówno majątkiem przedsiębiorstwa, jak i majątkiem osobistym. Całkowitej osobistej odpowiedzialności za działalność przedsiębiorstwa towarzyszy pełnia kompetencji decyzyjnych przedsiębiorcy. Utworzenie przedsiębiorstwa jednoosobowego nie wymaga spełnienia wymagań kapitałowych. Przedsiębiorstwa jednoosobowe tworzą z reguły najliczniejszą grupę firm, działają głównie w takich dziedzinach jak handel, usługi, rolnictwo czy drobna produkcja. Często stanowią pierwszą formę działalności gospodarczej, podlegającą w późniejszym okresie przekształceniom.

Spółki - w sensie ekonomicznym spółka to zrzeszenie osób lub kapitału w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Prawnie oznacza umowę zawieraną przez wspólników celem prowadzenia wspólnego przedsiębiorstwa zarobkowego lub osiągnięcia w innej formie wspólnego celu gospodarczego. Spółki dzielą się na osobowe i kapitałowe oraz cywilne i handlowe.

Spółki osobowe - opierają swą działalność na osobistej pracy wspólników w przedsiębiorstwie, przy czym wspólnicy wraz ze spółką ponoszą pełną odpowiedzialność majątkową za zobowiązania spółki. Wyróżnia się wśród nich spółkę: cywilną, jawną, komandytową, partnerską i spółkę komandytowo-akcyjną.

Spółki kapitałowe - najczęściej nie ma więzi między działalnością spółki i osobistą pracą wspólników, a ci ostatni nie odpowiadają za zobowiązania spółki wobec wierzycieli. Podmiotem odpowiedzialności jest jedynie spółka odpowiadająca za

zobowiązania swoim (wydzielonym od majątku wspólników) kapitałem. Spółkami kapitałowymi są: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna.

Spółki cywilne (inaczej spółki prawa cywilnego) - regulowane są przepisami Kodeksu cywilnego i rejestrowane są w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, którą prowadzi Minister Gospodarki (CEIDG).

Spółki handlowe - regulowane są przepisami Kodeksu spółek handlowych i podlegają rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, prowadzonym przez sądy rejonowe właściwe ze względu na siedzibę tworzonej spółki.

Spółka cywilna - to najstarsza znana forma spółki, tworzona jest na podstawie umowy między wspólnikami (wspólnikiem w spółce cywilnej może być zarówno osoba fizyczna jak i osoba prawna), którzy wnoszą do spółki jakiś kapitał lub wkład niepieniężny, np. pomieszczenie biurowe, działkę pod budowę, swój własny opatentowany wynalazek lub po prostu pomysł. Jest to idealna forma prowadzenia interesu rodzinnego, gdzie poszczególni członkowie mają do siebie zaufanie i uzupełniają się nawzajem. Wszyscy wspólnicy mają równe prawo do podejmowania decyzji i reprezentowania spółki na zewnątrz. Wszyscy też mają takie samo prawo do zysków i odpowiadają swoim osobistym majątkiem za zobowiązania przedsiębiorstwa. Spółka cywilna nie jest podmiotem prawa, są nimi natomiast poszczególni wspólnicy. Każdy z nich ma swój własny odrębny wpis do ewidencji działalności gospodarczej.

Spółka jawna - spółka osobowa, która nie jest osobą prawną, wiec prawo i obowiązek do reprezentowania spółki może mieć każdy ze wspólników. Za zobowiązania spółki odpowiada każdy ze wspólników całym swoim majątkiem (odpowiedzialność solidarna), niezależnie od wysokości wniesionych wkładów. Jest to jednak mało spotykany rodzaj działalności gospodarczej ze względu na niewielkie korzyści.

Spółka partnerska - spółka osobowa stworzona specjalnie z myślą o ludziach wykonujących wolne zawody, takich jak – prawników, lekarzy, doradców podatkowych itp. Wszystkie kwestie związane z reprezentacją spółki na zewnątrz oraz odpowiedzialnością za zobowiązania reguluje umowa spółki. W spółce partnerskiej za zobowiązania partnerzy ponoszą odpowiedzialność samodzielnie. Umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej.

Spółka komandytowa – spółka osobowa, najrzadziej spotykana forma działalności gospodarczej na polskim rynku. Jest korzystną formą w sytuacji, gdy niektórzy wspólnicy, tak zwani komandytariusze, są gotowi zainwestować swoje pieniądze w spółkę i mieć swój udział w jej zyskach, ale nie godzą się na odpowiadanie własnym majątkiem za zobowiązania spółki (nie godzą się na ryzyko większe, niż wniesiona przez nich suma pieniędzy, tzw. kwota komandytowa). Pozostali wspólnicy – komplementariusze - gotowi są prowadzić i reprezentować przedsiębiorstwo oraz ponosić za nie pełną odpowiedzialność, jak również pokrywać ewentualne straty firmy ze swojego majątku. Ten rodzaj działalności jest najbardziej odpowiedni dla osób, które chcą prowadzić firmę, ale nie mają kapitału, a do potencjalnych wspólników nie mają takiego zaufania, by w pełni dzielić się z nimi władzą.

Spółka komandytowo-akcyjna typ spółki osobowej, w którym są dwa rodzaje wspólników – komplementariusze, którzy reprezentują spółkę na zewnątrz i odpowiadają za jej prowadzenie (odpowiadają również za zobowiązania spółki), oraz akcjonariusze, czyli posiadacze akcji spółki, mający jedynie prawo do części zysków. Jest to forma korzystna, kiedy chcemy zdobyć kapitał na rozwój firmy (sprzedając jej akcje), jednocześnie zachowując wpływ na firmę. Wspólnicy, którzy decydują się na prowadzenie działalności w formie spółki komandytowo-akcyjnej muszą zgromadzić kapitał zakładowy w wysokości co najmniej 50 000 zł.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - może być tworzona przez jedną lub więcej osób. Wspólnikami w spółce z o.o. mogą być zarówno osoby fizyczne jak i prawne. Jest spółką kapitałową, co oznacza konieczność zgromadzenia kapitału spółki (w formie gotówkowej lub wkładu niepieniężnego), który musi być wniesiony w całości przed wpisaniem spółki do Krajowego Rejestru Sądowego. Minimalny kapitał spółki to 5 000 zł. Spółka z o.o. jest powoływana na podstawie zawartej umowy (w formie aktu notarialnego), w której powołuje się również jej władze, czyli zarząd (jedno lub wieloosobowy). W umowie można także powołać Radę Nadzorczą oraz Komisję Rewizyjną.

Spółka akcyjna - to taka forma działalności gospodarczej, której podstawę stanowi kapitał akcyjny dzielący się na akcje o równej wartości nominalnej. Minimalny kapitał spółki to 100 000 zł. Ta forma działalności gospodarczej posiada akcjonariuszy, czyli osoby, które wykupują udziały firmy. Akcjonariuszami mogą być osoby fizyczne i prawne. Akcjonariusze nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki. Władzami spółki są Zarząd i Rada Nadzorcza. Do założenia spółki niezbędne jest sporządzenie aktu notarialnego. Ze względu na wysoki kapitał spółki, niezbędny do uruchomienia tej formy działalności, nie jest to forma popularna wśród młodych przedsiębiorców.

Opracowanie:

Czesława Klonowska

Materiały źródłowe:

1. Ustawa z dnia 15 września 2000r. Kodeks spółek handlowych.

2. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.