Do zanalizowania sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych z Wielkopolski zostały ujęte wyniki ekonomiczne ich rocznej działalności na bazie zadania – demonstracja ekonomiczna pt. „Ocena sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych w oparciu o analizę wybranych gospodarstw reprezentujących podstawowe typy produkcyjne”, przeprowadzonego przez gminnych doradców rolnych. Rodzaje gospodarstw w analizie zostały przedstawione poniżej w „typologii gospodarstw”, na podstawie głównych kierunków produkcji oraz wartości „wielkości ekonomicznej”, czyli sumy nadwyżek bezpośrednich wszystkich działalności prowadzonych w gospodarstwach. Wybrane, istotniejsze wyniki analizowanych gospodarstw zostały ujęte w 4 zestawieniach tematycznych, tj.:

1. Dane ogólne gospodarstw.
2. Wyniki produkcyjne.
3. Sytuacja majątkowa.
4. Wskaźniki ekonomiczne.

Wyniki średnie w grupie osiągnięte przez gospodarstwa są w wymienionych zestawieniach porównane do średnich wyników wszystkich gospodarstw ujętych w analizie.

Typologia gospodarstw

W typologii 221. gospodarstw ujętych do analizy:

• 17 – to gospodarstwa o kierunku produkcji „uprawy polowe” (symbol 1),
• 12 – to gospodarstwa o kierunku produkcji „uprawy ogrodnicze” (symbol 2),
• 8 – to gospodarstwa o kierunku produkcji „uprawy ogrodnicze inne” (symbol 3),
• 19 – to gospodarstwa o kierunku produkcji „uprawy trwałe” (symbol 4),
• 71 – to gospodarstwa o kierunku produkcji „krowy mleczne” (symbol 5),
• 6 – to gospodarstwa o kierunku produkcji „zwierzęta trawożerne” (symbol 6),
• 50 – to gospodarstwa o kierunku produkcji „zwierzęta ziarnożerne (symbol 7),
• 38 – to gospodarstwa o kierunku produkcji „produkcja mieszana” (symbol 8).

Zakresy wartości wielkości ekonomicznych (w tys. zł) ujęte są w pięciu grupach, tj.:

• „1-3” – do 32,0;
• „4-5” – od 32,0 do 100,0;
• „6” – od 100,0 do 200,0;
• „7” – od 200,0 do 400,0;
• „8” – od 400,0 do 1.000,0.

Średnia wartość wielkości ekonomicznej wszystkich gospodarstw w analizowanym roku wyniosła 136.952,67 zł, a w poszczególnych rodzajach gospodarstw przedstawia się następująco:

Średnia ogólna wartość wielkości ekonomicznej (136.953 zł) prezentuje zróżnicowany poziom do wyników wartości średnich w „rodzajach gospodarstw”, tj. od najniższej 98.986,21 zł – grupa „7” do najwyższej 205.557,92 zł – grupa „4”, a najbliższy poziom ogólnej średniej wartości ma grupa „5”. Wartości te są odzwierciedleniem kierunku produkcji i wielkości produkcji tych gospodarstw.

1. Dane ogólne gospodarstw

Z zestawienia „danych ogólnych” gospodarstw należy podkreślić pozycję „koszt pracy 1 godz.”, który w grupach zasadniczo nie odbiega od średniej 7,69 zł, (9,13 zł w poprzednim roku), największy jest w grupie zwierząt bydlęcych, a najmniejszy w grupie gospodarstw ogrodniczych. W pozycji „razem zwierzęta sztuki przeliczeniowe na 100 ha” w gospodarstwach „krowy mleczne” obsada ta jest największa, a najmniejsza w gospodarstwach „uprawy polowe” i jest odzwierciedleniem wielkości i rodzajów tych gospodarstw, czyli kierunków produkcji, i wynikającej z tego produkcji różnych pasz dla różnych grup zwierząt i produkcji roślinnej towarowej. Plony zbóż najwyższe są w grupie gospodarstw „uprawy polowe”, a najniższe w gospodarstwach ogrodniczych, co jest potwierdzeniem głównych kierunków produkcji.

2. Wyniki produkcyjne (zł)

„Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego” powyżej średniej mają gospodarstwa tzw. uprawowe, a poniżej średniej – gospodarstwa z produkcją zwierzęcą i ogrodniczą i potwierdzają niską opłacalność tych ostatnich produkcji. Potwierdzają to również pozycje kosztów i wartości dodanej netto w tych gospodarstwach. Wartość amortyzacji odzwierciedla wielkość aktywów gospodarstw.

3. Sytuacja majątkowa (zł)

Kapitał własny na koniec roku powyżej średniej występuje w gospodarstwach „uprawy trwałe” i „produkcja mieszana”, a najniższy w grupie „uprawy ogrodnicze”. Minusową różnicę kapitału własnego oprócz gospodarstw „uprawy trwałe” i „krowy mleczne” zanotowały wszystkie pozostałe gospodarstwa.

4. Wskaźniki ekonomiczne

Biorąc pod uwagę najważniejsze z wymienionych wskaźników, to z analizy wskaźnikowej wynika, że produktywność aktywów jest na poziomie względnie wyrównanym dla wszystkich gospodarstw (oprócz grupy 2), a rentowność kapitału własnego jest niska i ujemna we wszystkich grupach gospodarstw. Udział dochodu rodzinnego gospodarstwa rolnego w wartości produkcji stosunkowo najniższy wykazują gospodarstwa z grupy 5 – krowy mleczne i z grupy 3 – uprawy ogrodnicze inne i jest to potwierdzenie najsłabszej sytuacji ekonomicznej tej grupy gospodarstw na tle innych grup gospodarstw w analizowanym roku.

Wnioski

Jak wynika z podsumowania zestawień wyników, najwięcej pozytywnych wyników osiągnęły gospodarstwa z grupy 1 – uprawy polowe, grupy 4 – uprawy trwałe i grupy 8 – produkcja mieszana, a najwięcej słabych wyników gospodarstwa z grupy 2 i 3 – uprawy ogrodnicze i grupy 7 – zwierzęta ziarnożerne.

Podstawowym wnioskiem z analizy sytuacji ekonomicznej prezentowanych gospodarstw jest ten, że w sytuacji rynkowej z ubr. korzystniej ekonomicznie prezentują się gospodarstwa z produkcją uprawową i mieszaną, a niekorzystnie gospodarstwa specjalizujące się w produkcji ogrodniczej i z produkcją zwierzęcą.

Poza tym potwierdza się, że zmienna sytuacja rynkowa (niezależna od rolników) ma duży wpływ na sytuację ekonomiczną gospodarstw rolnych.