Przedstawiamy kolejne rozwiązania, które mają na celu przeciwdziałanie skutkom epidemii COVID-19, które zawiera ustawa o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, tzw. Tarcza Antykryzysowa 2.0. Proces legislacyjny ustawy trwa.

I. Rozwiązania zaproponowane przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

1. Zasiłek dla rolników i domowników na czas kwarantanny.
2. Zmiany w zakresie funduszy promocji produktów rolno-spożywczych.
3. Nienaliczanie odsetek od odroczonych lub rozłożonych na raty środków WPR.
4. Zmiany w zakresie PROW 2014-2020.
5. Rozszerzenie rozwiązań dotyczących uelastycznienia czasu pracy na sektor rolno-spożywczy.
6. Składanie oświadczenia o braku zmian we wniosku o przyznanie płatności w formie elektronicznej.
7. Ułatwienia w zakresie dotyczącym ochrony roślin i rolnictwa ekologicznego.

II. Inne rozwiązania dotyczące rolników lub przedsiębiorców, w tym prowadzących działalność rolniczą w formie spółki osobowej, spółki kapitałowej, spółdzielni rolników lub w innej formie, a także prowadzących działalność gospodarczą związaną z sektorem rolnym, w szczególności w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub zatrudnianych przez nich pracowników

1. Wsparcie udzielane przez Agencję Rozwoju Przemysłu dla przedsiębiorców, których działalność jest zagrożona z powodu zakazów lub ograniczeń wprowadzonych w związku z COVID-19.
2. Rozszerzenie zakresu podmiotów uprawnionych do zwolnienia ze składek na ZUS.
3. Zmiany umożliwiające ponowną wypłatę świadczenia postojowego.
4. Poszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do dofinansowania zatrudnienia.
5. Dodatkowe rozwiązania dotyczące pobytu i zatrudnienia cudzoziemców.

SZCZEGÓŁY NAJWAŻNIEJSZYCH ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W USTAWIE O SZCZEGÓLNYCH INSTRUMENTACH WSPARCIA W ZWIĄZKU Z ROZPRZESTRZENIANIEM SIĘ WIRUSA SARS-CoV-2

I. Rozwiązania zaproponowane przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

1. Zasiłek dla rolników i domowników na czas kwarantanny

Rolnikowi i domownikowi w sytuacji objęcia obowiązkową kwarantanną, nadzorem epidemiologicznym lub hospitalizacją w związku z COVID-19 będzie przysługiwał zasiłek w wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

2. Zmiany w zakresie funduszy promocji produktów rolno-spożywczych

Ze środków funduszy promocji produktów rolno-spożywczych będzie można prowadzić działania mające na celu przywrócenie normalnych warunków rynkowych w przypadku poważnych zakłóceń na rynku, utraty zaufania konsumentów lub innych szczególnych problemów. Proponowana zmiana ma na celu szybkie reagowanie na sytuacje kryzysowe oraz zniwelowanie ich skutków.

W okresie epidemii nie będą również naliczane odsetki z tytułu nieterminowego regulowania należności przypadających na rzecz danego funduszu promocji produktów rolno-spożywczych, bieg terminów wykonania określonych czynności będzie zawieszony, a dokumenty do Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa będzie można składać w formie dokumentu elektronicznego za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

3. Nienaliczanie odsetek od odroczonych lub rozłożonych na raty środków WPR

W przypadku gdy dłużnik obowiązany do zwrotu nienależnie bądź nadmiernie pobranych płatności w ramach Wspólnej Polityki Rolnej zwróci się o rozłożenie na raty spłaty należności wobec ARiMR albo o odroczenie spłaty tych należności w czasie, odsetki od tych należności nie będą naliczane, jeżeli dłużnik będzie regulował swoje zobowiązania zgodnie z ustalonym przez ARiMR harmonogramem spłat.

4. Zmiany w zakresie PROW 2014-2020

Zmiany zakładają:

• zniesienie bezwzględnego zakazu zwiększenia kwoty przyznanej pomocy oraz zmiany celu operacji; zmiany te będą możliwe na warunkach określonych w umowie o przyznaniu pomocy;
• zniesienie obowiązku składania weksla in blanco przez jednostki sektora finansów publicznych, a w przypadku pozostałych beneficjentów – przesunięcie w czasie obowiązku złożenia weksla in blanco na etap złożenia wniosku o płatność i uzależnienie wypłaty pomocy od złożenia tego zabezpieczenia;
• umożliwienie zawarcia umowy o przyznaniu pomocy nie tylko w siedzibie podmiotu przyznającego pomoc, ale także w formie korespondencyjnej;
• umożliwienie składania wniosków oraz innych dokumentów do podmiotów wdrażających w formie dokumentu elektronicznego na elektroniczną skrzynkę podawczą; taka możliwość dotyczyć będzie wszystkich działań nieobjętych wspólnym wnioskiem o przyznanie płatności obszarowych; w przypadku wniosków składanych do lokalnych grup działania będzie możliwe wykorzystanie skrzynki podawczej podmiotów wdrażających (składanie wniosków do LGD za pośrednictwem podmiotu wdrażającego);
• zniesienie obowiązku zachowania konkurencyjnego trybu wyboru wykonawców; dotyczy to także Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich;
• umożliwienie wydłużania terminów naborów wniosków o przyznanie pomocy, mimo ograniczeń przewidzianych w przepisach rozporządzeń dotyczących poszczególnych działań, poddziałań lub typów operacji, w szczególności typu operacji „Modernizacja gospodarstw rolnych” w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych”;
• przywracanie terminów wykonania określonych czynności w toku postępowania w sprawie przyznania pomocy lub pomocy technicznej przez wnioskodawców, gdy terminy przekroczone zostały z przyczyn związanych z COVID-19;
• wzywanie do uzupełnień wnioskodawców, którzy nie spełnili warunków przyznania pomocy lub pomocy technicznej z przyczyn związanych z COVID-19, także tych, które zgodnie z przepisami rozporządzeń „działaniowych” są powodem pozostawienia wniosków bez rozpatrzenia;
• możliwość uzgodnienia z podmiotem wdrażającym innego terminu wykonania zobowiązań określonych w umowie o przyznaniu pomocy z przyczyn związanych z COVID-19.

Powyższe rozwiązania, w szczególności zawarte w pkt 7-9, będą stosowane z zachowaniem warunków wynikających z przepisów UE.

W związku z proponowanymi wyżej rozwiązaniami (pkt 7-9), do terminów dokonania określonych czynności w ramach PROW 2014-2020, do których zastosowanie będą miały powyższe propozycje, nie będą stosowane przepisy ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374 i 568) dotyczące nierozpoczynania i zawieszania biegu terminów.

Rozwiązania przewidziane w ww. ustawie z dnia 2 marca 2020 r. po zmianach wprowadzonych 31 marca 2020 r. nie rozwiązują wszystkich problemów wnioskodawców i beneficjentów PROW 2014-2020 w związku z COVID-19. Wskazane rozwiązania zawarte w pkt 7-9 powyżej podchodzą do tych problemów bardziej kompleksowo i są dopasowane do specyfiki PROW 2014-2020, a jednocześnie pozwolą na dalsze wdrażanie PROW 2014-2020 w zakresie, w jakim to będzie możliwe w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.

Rozwiązania zawarte w pkt 7-9 obejmą także te przypadki przekroczenia terminów, niespełnienia warunków, niewywiązywania się z realizacji zobowiązań, które wystąpiły przed wejściem w życie tych rozwiązań – od początku wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego.

5. Rozszerzenie rozwiązań dotyczących uelastycznienia czasu pracy na sektor rolno-spożywczy

Przewidziane w obowiązującej specustawie dotyczącej COVID-19 rozwiązania dotyczące uelastycznienia czasu pracy obejmą również pracodawców będących przedsiębiorcami prowadzącymi działalność w sektorze rolno-spożywczym związaną z wytwarzaniem lub dostarczaniem żywności. Elastyczność w zakresie organizacji pracy tego sektora jest niezbędna do utrzymania funkcjonowania tych przedsiębiorstw w nadzwyczajnych warunkach, tak aby zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe obywateli. Te rozwiązania polegają na tym, że w okresie obowiązywania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego pracodawca może na czas określony:

• zmienić system lub rozkład czasu pracy pracowników w sposób niezbędny dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa lub stacji;
• polecić pracownikom świadczenie pracy w godzinach nadliczbowych w zakresie i wymiarze niezbędnym dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa lub stacji;
• zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, z tym że w takim przypadku nie stosuje się uregulowań dotyczących dyżuru określonych w art. 1515 § 2 zdanie drugie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy;
• polecić pracownikowi realizowanie prawa do odpoczynku w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.

6. Składanie oświadczenia o braku zmian we wniosku o przyznanie płatności w formie elektronicznej

Zaproponowane rozwiązania umożliwiają składanie przez rolników oświadczeń o braku zmian w odniesieniu do wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich i pomocy obszarowej za pośrednictwem poczty elektronicznej w formie skanu albo zdjęcia. Takie złożenie oświadczenia będzie skuteczne pod warunkiem, że w określonym terminie po odwołaniu stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego rolnik potwierdzi dokonanie tej czynności, wnosząc podpisane oświadczenie.

7. Ułatwienia w zakresie dotyczącym ochrony roślin i rolnictwa ekologicznego

Zaproponowane rozwiązania wprowadzają na okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii odstępstwa od obowiązków określonych w przepisach o środkach ochrony roślin oraz przepisach o ochronie roślin przed agrofagami dotyczących:

• ukończenia wymaganych szkoleń w zakresie środków ochrony roślin przez osoby stosujące środki ochrony roślin, sprzedające te preparaty, prowadzące doradztwo z zakresu ochrony roślin, a także prowadzące uprawę roślin zgodnie z zasadami integrowanej produkcji roślin;
• poddawania okresowym badaniom sprawności technicznej sprzętu przeznaczonego do stosowania środków ochrony roślin.

Ponadto zaproponowano również umożliwienie przeprowadzania ocen zdrowotności roślin przed wydaniem paszportu roślin przez osoby, które nie zdały wymaganego egzaminu przed wojewódzkim inspektorem ochrony roślin i nasiennictwa.

Proponowane rozwiązania są oczekiwane przez samorząd rolniczy – dotyczą bowiem dużej grupy producentów rolnych. Co roku w szkoleniach z zakresu środków ochrony roślin uczestniczy od 59 tys. osób (w 2016 r.) do 140 tys. osób (w 2014 r.). Z kolei obowiązek poddania badaniom sprawności technicznej sprzętu do stosowania środków ochrony roślin dotyczy każdego roku ponad 60 tys. gospodarstw.

Odstępstwa dotyczące osób dokonujących sprzedaży środków ochrony roślin mają na celu ułatwienie działalności przedsiębiorców, ale i wyeliminowanie potencjalnych barier administracyjnych, które mogłyby zakłócić dostępność środków do produkcji rolnej.

W celu ułatwienia działania producentom rolnym i przedsiębiorcom w okresie obowiązywania ograniczeń wprowadzonych w związku z wystąpieniem wirusa SARS-CoV-2 zaproponowano również przesunięcie terminu zgłaszania zamiaru eksportu roślin przez podmioty wpisane do rejestru eksporterów oraz terminu na dostosowanie się do regulacji ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o ochronie roślin przed agrofagami przez podmioty uprawnione do znakowania opakowań drewnianych, a także umożliwianie podejmowania działań przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa na podstawie wniosków i informacji przekazywanych w formie skanów pocztą elektroniczną.

W zakresie rolnictwa ekologicznego na okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii zaproponowano dopuszczenie do prowadzenia kontroli przeprowadzanej przez jednostki certyfikujące osób niebędących inspektorami rolnictwa ekologicznego. Jednocześnie osoby wykonujące te kontrole nadal muszą spełniać wymagania przewidziane przepisami UE. Takie rozwiązanie jest niezbędne w obecnej sytuacji w celu zachowania możliwości przeprowadzania kontroli przez jednostki certyfikujące.

II. Inne rozwiązania dotyczące rolników lub przedsiębiorców, w tym prowadzących działalność rolniczą w formie spółki osobowej, spółki kapitałowej, spółdzielni rolników lub w innej formie, a także prowadzących działalność gospodarczą związaną z sektorem rolnym, w szczególności w zakresie przetwórstwa produktów rolnych, lub zatrudnianych przez nich pracowników 

1. Wsparcie udzielane przez Agencję Rozwoju Przemysłu dla przedsiębiorców, których działalność jest zagrożona z powodu zakazów lub ograniczeń wprowadzonych w związku z COVID-19

Agencja Rozwoju Przemysłu będzie oferować przedsiębiorcom wsparcie niezbędne do utrzymania i kontynuacji prowadzonej działalności gospodarczej, zagrożonej na skutek ekonomicznych następstw, wynikających z wprowadzonych zakazów oraz ograniczeń w celu zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania zakażenia wirusem SARS-CoV-2 oraz rozprzestrzeniania się choroby wywołanej tym wirusem (COVID-19). Celem tego wsparcia jest zapewnienie przedsiębiorcy płynności finansowej przez okres trwania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz przez okres 12 miesięcy następujący po odwołaniu tego stanu, do czasu ustania negatywnych skutków ekonomicznych dla przedsiębiorców.

Wsparcie może być przyznane w szczególności w formie pożyczek, gwarancji lub poręczenia oraz leasingu lub innych instrumentów związanych z finansowaniem prowadzonej działalności gospodarczej, na warunkach rynkowych. Będzie ono udzielane na wniosek przedsiębiorcy w drodze umowy, która będzie regulować zasady jego wykorzystania.

2. Rozszerzenie zakresu podmiotów uprawnionych do zwolnienia ze składek na ZUS

Państwo pokryje składki ZUS przedsiębiorcom zgłaszającym do ubezpieczenia do 49 osób z zastrzeżeniem, że przedsiębiorcy zatrudniający od 10 do 49 osób podlegających ubezpieczeniom społecznym zostaliby zwolnieni z opłacania składek w wysokości 50% łącznej kwoty nieopłaconych należności z tytułu składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej złożonej za dany miesiąc.

Zwolnienie ze składek ZUS wszystkich płatników składek będących spółdzielniami socjalnymi, bez względu na liczbę pracowników. Do liczby osób objętych ubezpieczeniami społecznymi nie będzie wliczało się pracowników młodocianych, w celu przygotowania zawodowego. Spółdzielnie socjalne funkcjonują w sferze aktywności gospodarczej, wypełniając nie tylko istotne funkcje rynkowe, ale w równej mierze również społeczne.

3. Zmiany umożliwiające ponowną wypłatę świadczenia postojowego

W miejsce jednokrotnego wsparcia dla przedsiębiorców i osób wykonujących umowy cywilnoprawne – w postaci świadczenia postojowego – wprowadzona zostanie możliwość ponownego przyznania tego świadczenia, nie więcej niż trzykrotnie, pozostawiając jednocześnie Radzie Ministrów możliwość podjęcia decyzji o ewentualnych kolejnych wypłatach w drodze rozporządzenia.

Świadczenie postojowe skierowane jest do wszystkich prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, zarówno prowadzących ją jednoosobowo i zatrudniających pracowników, jak i osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, jeśli spełniają określone warunki.

Ponowne przyznanie świadczenia postojowego będzie mogło nastąpić nie wcześniej niż w miesiącu następującym po miesiącu wypłaty po raz pierwszy tego świadczenia, pod warunkiem wykazania w oświadczeniu, że sytuacja materialna nie uległa poprawie. 

4. Poszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do dofinansowania zatrudnienia

Poszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do:

• obniżenia wymiaru czasu pracy pracownika maksymalnie o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, z zastrzeżeniem, że wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę ustalane na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy pracownika przed jego obniżeniem;
• objęcia pracownika postojem ekonomicznym, z zastrzeżeniem, że pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznym pracodawca wypłaca wynagrodzenie obniżone nie więcej niż o 50%, nie niższe jednak niż w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.

Podmiotami tymi będą zgodnie ze zmienionym art. 15g ust. 1 również organizacje pozarządowe w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2019 r. poz. 688, z późn. zm.), podmiot, o którym mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz państwowa osoba prawna w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869, z późn. zm.), u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19.

Rozwiązanie to przyczyni się do ograniczenia negatywnych skutków gospodarczych COVID-19 u tych podmiotów, a w szczególności ochrony miejsc pracy. 

5. Dodatkowe rozwiązania dotyczące pobytu i zatrudnienia cudzoziemców

W przypadku cudzoziemca, który w dniu, od którego po raz pierwszy ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 przebywał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

• na podstawie wizy Schengen,
• na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen,
• na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen,
• w ramach ruchu bezwizowego,
• na podstawie wizy długoterminowej wydanej przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej niebędące państwem obszaru Schengen, jeżeli zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej uprawnia ona do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej niebędące państwem obszaru Schengen, jeżeli zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej uprawnia ona do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

– jego pobyt na tym terytorium uważa się z mocy prawa za legalny od dnia następującego po ostatnim dniu legalnego pobytu wynikającego z tych wiz, dokumentów lub ruchu bezwizowego, do upływu 30 dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, w zależności od tego, który obowiązywał jako ostatni.

Cudzoziemcy będą uprawnieni do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie pobytu uznawanego za legalny, jeżeli:

• posiadają ważne zezwolenie na pracę lub ważne zezwolenie na pracę sezonową;
• posiadają oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy wpisane do ewidencji oświadczeń na podstawie art. 88 z ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1482, 1622, 1818 i 2473 oraz z 2020 r. poz. 278), w tym oświadczenie, które umożliwia wykonywanie pracy w okresie lub okresach nieobjętych oświadczeniem.

Ważność kart pobytu, których okres ważności, o którym mowa w art. 244 ust. 1 pkt 16 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, upłynął w czasie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, przedłuża się do 30 dnia od dnia odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. W takim przypadku nie wydaje się i nie wymienia kart pobytu.

Ważność tymczasowych zaświadczeń tożsamości cudzoziemca, których okres ważności, o którym mowa w art. 55a ust. 2 i 3 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1666, z późn. zm.), upłynął w czasie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, przedłuża się z mocy prawa do 30 dnia od odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. W takim przypadku nie wydaje się tymczasowych zaświadczeń tożsamości cudzoziemca.

Zaproponowane przepisy zapewnią brak konieczności udawania się przez cudzoziemców do urzędu w okresie zagrożenia i będą miały zastosowanie z mocy prawa, w szczególności dotyczy to zachowania ważności dokumentów, a zatem nie będzie obowiązku ich wydania lub wymiany.

Rozwiązania te umożliwiają przedłużenie pobytu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i co bardzo ważne, ich legalnemu zatrudnieniu. Rozwiązania te dotyczą w szczególności pomocników rolnika świadczących na rzecz rolnika pomoc przy zbiorach na podstawie umowy o pomoc przy zbiorach.