Od 1 stycznia 2014 roku wszyscy profesjonalni użytkownicy środków ochrony roślin mają obowiązek przestrzegania zasad integrowanej ochrony roślin. Podstawowym założeniem integrowanej ochrony roślin jest utrzymanie wszystkich organizmów zagrażających uprawom (agrofagów) na poziomie, który nie wpłynie na obniżenie jakości i wielkości plonu. W pierwszej kolejności należy stosować wszystkie dostępne metody ograniczania agrofagów tj. płodozmian, nawożenie, przestrzeganie zasad prawidłowej agrotechniki, a dopiero w ostateczności stosować środki ochrony roślin. Aplikacja tych substancji powinna być poprzedzona stwierdzeniem wystąpienia organizmów szkodliwych w uprawie lub na wyraźne zagrożenie w oparciu o sygnalizację systemu wspomagania decyzji (SWD).
System wspomagania decyzji określa zbiór instrukcji, mający na celu ułatwienie rolnikowi lub doradcy podjęcia decyzji o wykonaniu zabiegu chemicznego w oparciu o informacje meteorologiczne i rachunek ekonomiczny. System jest pomocny w określaniu optymalnych terminów wykonywania zabiegu, co często ma większy wpływ na skuteczność zwalczania agrofagów niż dawka preparatu. SWD wspiera proces podejmowania decyzji oraz zachęca do integrowanych metod ochrony roślin przed szkodnikami, chorobami i chwastami. Jednak ostateczna decyzja należy do rolnika. Systemy są przyjazne dla środowiska, ponieważ minimalizują zużycie środków ochrony roślin, zmniejszają zużycie maszyn, ograniczają nakłady pracy oraz zwiększają wydajność i konkurencyjność gospodarstw.
Proces decyzyjny wymaga od rolnika wiedzy, doświadczenia oraz informacji dotyczących analizowanego problemu. Korzystanie z systemów wspomagania decyzji umożliwia określenie optymalnych terminów wykonywania zbiegów co w rezultacie przyczynia się do uniknięcia wielu błędów.
Pomocnym narzędziem w stosowaniu SWD jest Internet. Jest to optymalne narzędzie do szybkiego przekazywania informacji. Pozwala na centralne prowadzenie aktualizacji systemu decyzyjnego i umożliwia korzystanie z danych zgromadzonych niejednokrotnie w oddalonych od siebie różnorodnych „bankach informacji”. Systemy wspomagania decyzji znajdują się na stronach internetowych – instytutów naukowych: IOR-PIB https://www.ior.poznan.pl/, PIORiN www.piorin.gov.pl/, MRiRW www.minrol.gov.pl, IO www.inhort.pl, firm produkujących środki ochrony roślin i firm tworzących te systemy.
Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu od 2012 roku prowadzi prace związane z systemami wspomagania decyzji w Integrowanej Ochronie Roślin.
Na poletkach demonstracyjnych w Sielinku, Marszewie i Gołaszynie oraz w kilkunastu gospodarstwach rolnych prowadzony jest monitoring wspierający testowanie opracowanych systemów. Monitoring dotyczy występowania chorób i szkodników roślin uprawnych takich jak:
- zaraza ziemniaka w ziemniakach i pomidorach,
- chwościk i rolnice w burakach,
- rdza brunatna w życie,
- mączniak prawdziwy i skrzypionki w jęczmieniu jarym.
Zainteresowanie rolników systemami wspomagania decyzji oraz ich zaangażowanie w prowadzonych obserwacjach potwierdza potrzebę wykonywania takich badań i wdrażania ich do praktyki.
Od jesieni 2016 roku na poletkach demonstracyjnych prowadzony jest również monitoring występowania chorób i szkodników pszenicy ozimej i rzepaku ozimego. Pozyskane dane z obserwacji umieszczone zostają na Platformie Sygnalizacji Agrofagów prowadzonej przez Instytut Ochrony Roślin – PIB. Platforma jest dostępna na stronie internetowej www.agrofagi.com.pl.
Obserwacje służą sprawdzaniu już istniejących SWD jak i budowie nowych.
Systemem upowszechnianym przez WODR w Poznaniu jest program komputerowy do ochrony przed zarazą ziemniaka wg systemu NegFry. Program ten przewiduje termin wystąpienia zagrożenia chorobą, pozwala określić optymalne terminy wykonania zabiegów, pomaga ograniczyć stosowanie chemicznych środków ochrony roślin do niezbędnego minimum. Program jest dostępny w Elektronicznej Platformie Świadczenia Usług na stronie www.wodr.poznan.pl. Skuteczność chemicznego zwalczania zarazy ziemniaka wg tego systemu zależy od prawidłowej diagnostyki poprzedzonej właściwym monitorowaniem plantacji.
Sieć stacji meteorologicznych Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu wspiera rolników w decyzjach dotyczących ochrony roślin. Każda stacja zbiera aktualne dane pogodowe i na bieżąco przekazuje informacje (temperatura, wilgotność względna powietrza, suma i intensywność opadów deszczu, ciśnienie atmosferyczne, prędkość i kierunek wiatru, punkt rosy). Stacje meteorologiczne działają autonomicznie, przekazują dane na serwer za pomocą sieci komórkowej.
Przykładem pilotażowego działania jest testowanie od 2016 roku systemu wspomagania decyzji w ochronie przed zarazą ziemniaka w pomidorze gruntowym.
Integrowana ochrona roślin obliguje rolników do przemyślanego stosowania środków ochrony roślin na plantacjach, a systemy wspomagania decyzji są jej ważnym elementem.
Źródło:
- Gacek E. i wsp., „Metody ochrony w integrowanej ochrony roślin”, Poznań 2016
- Wójtowicz A., Krasiński T., Łepkowski M., „Internetowy system wspomagania decyzji w ochronie ziemniaka przed sprawcą zarazy ziemniaka” – [dostęp 25.06.2018] https://www.researchgate.net/...SYSTEM_WSPOMAGANIA_DECYZJI_W_OCHRON
- Kapsa J., „Systemy decyzyjne stosowane w ochronie roślin” – [dostęp 25.06.2018] http://biblio.modr.mazowsze.pl/Biblioteka/Okopowe/Kapsa_przedruk.pdf
- Domagała K., „Systemy wspomagania decyzji w integrowanej ochronie roślin” – [dostęp 25.06.2018] https://www.sodr.pl/.../Systemy_wspomagania_decyzji_w_integrowanej_ochronie_ros