Rolniku! Warto wiedzieć!
Nie daj się wykorzystać!
Niewłaściwe stosowanie herbicydów skutkujące uszkodzeniami chronionych roślin, ciągle stanowi problem w ich ochronie.
Uszkodzenia herbicydowe są najczęściej następstwem nieumiejętnego i nieprzemyślanego stosowania chwastobójczych środków ochrony roślin. Żeby ograniczyć ryzyko ich powstania, warto przeczytać ten artykuł. Dzięki niemu możesz wyeliminować przyczynę wystąpienia fitotoksyczności herbicydów i niewłaściwie zastosowanych w mieszaninie innych preparatów.
Uszkodzenia herbicydowe mogą dotyczyć wszystkich części chronionych roślin
Objawy uszkodzeń spowodowanych stosowaniem środków chwastobójczych są ściśle związane z działaniem substancji czynnych zawartych w zastosowanym preparacie. Mogą one wystąpić na wszystkich organach roślinnych. Objawami fitotoksyczności środków chwastobójczych są między innymi: zamieranie tkanek roślin, żółknięcie blaszek liściowych, deformacja liści i pędów oraz zahamowania wzrostu.
Widoczne objawy uszkodzeń herbicydowych
Substancje czynne zawarte w herbicydach charakteryzują się różnymi mechanizmami działania, przez co dają charakterystyczne dla siebie objawy fitotoksyczności. Nieprawidłowe zastosowanie inhibitorów fotosyntezy prowadzi do żółknięcia i zasychania liści, inhibitorów syntezy aminokwasów do chlorozy najmłodszych liści roślin, inhibitorów wzrostu siewek do deformacji i zasychania liści siewek, z kolei regulatorów wzrostu do deformacji liści. W sprzyjających warunkach (temperatura – ciepło), uszkodzenia herbicydowe mogą być widoczne następnego dnia po wykonaniu oprysku. W przypadku niższych temperatur, co przedkłada się na wolniejsze tempo przemian funkcji życiowych zachodzących w roślinach, okres ten może wydłużać się do kilku tygodni.
Najistotniejsze przyczyny powstawania fitotoksyczności środków chwastobójczych
Do głównych przyczyn powodujących uszkodzenia herbicydowe należy zaliczyć niewłaściwe dobranie preparatu, stosowanie niesprawdzonych mieszanin środków ochrony roślin zastosowanie zbyt wysokiej dawki środka chwastobójczego, wykonanie zabiegu w nieodpowiednim terminie lub w niesprzyjających warunkach atmosferycznych. Przyczyną powstawania uszkodzeń herbicydowych może być również akumulacja substancji aktywnych w glebie.
Rozważny wybór herbicydów
W zapobieganiu uszkodzeniom herbicydowym ważny jest rozważny wybór odpowiedniego preparatu. Warto czytać i sugerować się opiniami innych użytkowników, zasięgać opinii uznanych doradców o dostępnych na rynku preparatach i te najlepiej ocenianie. Należy się decydować na zakup środków ochrony roślin od producentów uznanych o wysokiej renomie oraz ugruntowanej pozycji na rynku. Daje to gwarancję, że preparaty pochodzące od takiego producenta są gruntownie przebadane, ich skuteczność została potwierdzona licznymi badaniami i polowymi oraz są dozwolone do stosowania na chronioną roślinę i dopuszczone zostały do obrotu na terenie naszego kraju.
W połowie października br. zwróciło się do mnie kilku rolników z rejonu zachodniej Wielkopolski z prośbą o wyjaśnienie przyczyny żółknięcia plantacji zbóż ozimych (jęczmień, pszenica, pszenżyto i żyto) w kilka dni (5–7) po wykonaniu zabiegu oprysku ww. zbóż, mieszaniną herbicydów i fungicydu. Zabieg zalecali przedstawiciele, wydawało się, renomowanej firmy o ogólnokrajowym zasięgu działania.
Lustracja plantacji na których wykonano zabiegi, potwierdziła fitotoksyczną reakcję zaleconej mieszaniny.
Fot.1. Obraz pola z zastosowaną mieszaniną herbicydów i insektycydu z lewej (prawa strona nie opryskana)
Fot.2. Widok roślin z części nie opryskanej
Fot.3. Takiego spustoszenia dokonały nieprawidłowo dobrane i zastosowane preparaty
Zalecany przez jw. zestaw herbicydów i insektycydu:
1. Boxer 800 EC w dawce 1 l/ha , substancja aktywna – prosulfokarb, preparat zalecany do ochrony między innymi, wszystkich zbóż ozimych
2. Lentipur Flo 500 SC w dawce 1 l/ha, substancja aktywna – chlorotoluron, preparat zalecany do ochrony wszystkich zbóż ozimych
3. Flash 500 SC w dawce 0,15 l/ha, substancja aktywna – diflufenikan, preparat zalecany do ochrony pszenicy ozimej, jęczmienia ozimego, żyta ozimego. Nie ma rejestracji do ochrony w pszenżycie ozimym. Etykieta informuje, że zabieg można wykonać po siewie przed wschodami zbóż
4. Blusky 500 WG w dawce 13 g/ha, substancje aktywne – metsulfuron metylu i tribenuron metylu (związki z grupy sulfenylomoczników), preparat zalecany do ochrony wszystkich zbóż ozimych.
5. Rogor 400 EC w dawce 0,3 l/ha, substancja aktywna – dimetoat (związek z grupy fosforoorganicznych). Insektycyd zarejestrowany i zalecany do stosowania ze zbóż w pszenicy ozimej w okresie wiosennym.
W zalecanej mieszaninie jest kilka zasadniczych, niedopuszczalnych błędów.
Odstępstwa od zaleceń etykiety środków ochrony dotyczą preparatów Flash 500 SC i Rogor 400EC, oraz w specjalistycznej literaturze podaje się informację o unikaniu łączenia herbicydów sulfenylomocznikowych z insektycydami fosforoorganicznymi z uwagi na możliwość znaczących uszkodzeń chronionych roślin. Praktyka potwierdziła wyniki badań naukowych. W naszym przykładzie dotyczy preparatów Blusky 500 WG i Rogor 400 EC.
Fot.4 Liście zostały poważnie uszkodzone
Fot.5 Nekrozy, czy tego oczekiwaliśmy?
Szanowni rolnicy! Wystrzegajcie się zaleceń o takim charakterze. Lustracja plantacji wskazała zainteresowanym, że występujące chwasty stanowiły standardowe zachwaszczenie miotłą, bratkiem, chabrem i przetacznikami. Chwastów było niewiele. Na załączonych fotografiach trzeba szukać siewek chwastów. Wiele preparatów w zarejestrowanych dawkach poradziłoby sobie z chwastami bez narażania uprawianej rośliny na uszkodzenia. Zastanowienie się, rozwaga oraz wsparcie uznanych informatorów i skorzystanie z nowoczesnych narzędzi, np. Platformy Sygnalizacji Agrofagów opracowanej i udostępnionej pod adresem: www.agrofagi.com.pl przez Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu to wiarygodne źródło informacji w razie jakichkolwiek wątpliwości.
Przypomnieniem niech będzie prawne usadowienie zasad związanych z ochroną roślin uprawnych w temacie łączenia różnych środków ochrony roślin i stosowania dawek obniżonych.
Stosowanie środków ochrony roślin łączne i w dawkach obniżonych
Od dnia 14 czerwca 2011 r., w związku z wejściem w życie przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 1107/2009 (WE) z dnia 21 października 2009r. dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylającego dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG, które reguluje m.in. zasady stosowania środków ochrony roślin stosowanie przez rolników dawek środków ochrony roślin niższych niż wskazane w etykietach tych środków lub łączenie ich z innymi agrochemikaliami nie jest sprzeczne z prawem. Należy jednak uwzględniać poniższe ograniczenia.
Zgodnie z art. 55 rozporządzenia nr 1107/2009 „środki ochrony roślin muszą być stosowane właściwie. Właściwe stosowanie obejmuje stosowanie zasad dobrej praktyki ochrony roślin i spełnianie warunków ustanowionych zgodnie z art. 31 i podanym w etykietach”. Tym samym obowiązek przestrzegania zapisów etykiety został ograniczony jedynie do tych określonych w niej wymagań, które mają istotne znaczenie dla zdrowia człowieka oraz dla bezpieczeństwa środowiska naturalnego, tj. m.in. maksymalnej dawki środka ochrony roślin, okresu pomiędzy ostatnim zastosowaniem środka ochrony roślin, a zbiorem czy też maksymalnej liczby zastosowań środka ochrony roślin w ciągu roku.
Zgodnie z przepisami rozporządzenia nr 1107/2009 nie ma natomiast obowiązku przestrzegania zapisów etykiety środka ochrony roślin, dotyczących jego minimalnej dawki lub możliwości łączenia go z innymi agrochemikaliami (chyba, że etykieta zawierałaby wyraźny zakaz łączenia środka ochrony roślin z określonymi chemikaliami, ze względu na niebezpieczeństwo z tym związane).
Jednocześnie, zgodnie z definicją „dobrej praktyki ochrony roślin”, określoną w art. 3 pkt 18 rozporządzenia nr 1107/2009 „zabiegi z użyciem środków ochrony roślin stosowanych do danych roślin lub produktów roślinnych, zgodnie z warunkami dozwolonego stosowania, są wybierane, dawkowane i planowane tak, aby zapewnić akceptowalną skuteczność przy minimalnej niezbędnej ilości, z właściwym uwzględnieniem miejscowych warunków oraz możliwości zwalczania metodami mechanicznymi i biologicznymi”.
Pamiętaj:
1. Sposób stosowania środka ochrony roślin opisany w etykiecie tego środka, jest wynikiem wielu badań laboratoryjnych i polowych. Producent środka ponosi odpowiedzialność za jego niewłaściwe działanie tylko wtedy, kiedy zastosowany był on zgodnie z etykietą. W przypadku zastosowania dawek zredukowanych lub łącznego stosowania agrochemikaliów, które nie są ujęte w etykiecie, odpowiedzialność spoczywa na stosującym.
2. Stosowanie dawek obniżonych może prowadzić do wykształcenia odporności na środki ochrony roślin u organizmów zwalczanych. W związku z tym decyzje o zastosowaniu środka ochrony roślin w dawce niższej od zalecanej w etykiecie muszą być podejmowane z dużą ostrożnością, w oparciu o wiedzę, doświadczenie i obserwacje lub profesjonalne doradztwo.
Źródła informacji wykorzystanych do opracowania:
4. VADEMECUM środków ochrony roślin – Wydawnictwo Agronom, Poznań 2017
5. Łączne stosowanie agrochemikaliów – IOR Poznań 2002