Codziennie oddychasz zatrutym powietrzem, zjadasz zatrutą żywność,  pijesz zatrutą wodę. Masz prawo do życia w czystym środowisku naturalnym i co? Zmień się , bo w przeciwnym razie będzie to druzgocąca  prawda, którą poznają twoje dzieci i będą z nią walczyć twoje wnuki.

Nie proś świata aby się zmienił – to ty zmień się pierwszy.    

                                                                                                 O Anthony de Mello

Jest nas na ziemi ponad 7 miliardów i w szybkim tempie ciągle  przybywa . Za 35 lat będzie nas prawie 10 miliardów. Robi się coraz ciaśniej .Niektóre dziedziny naszego życia są napięte jak struny i tylko patrzeć kiedy pękną.  Swoje zachowania i przyzwyczajenia, aby pomóc nam samym, musimy zmienić bez względu na to czy jesteśmy zamożni, czy też biedni.

Poprzez ostatnie 20 lecie produkcja żywności na świecie wzrosła zaledwie o 1%. Aby wykarmić 10 miliardów   powierzchnia pól uprawnych musi wzrosnąć o 70 milionów hektarów , głównie w państwach rozwijających się. W tych państwach ludność zasiedla najżyźniejsze obszary co powoduje degradację dobrej gleby, a gleby mniej żyzne w uprawie to coraz droższa żywność ( informacje wg prognoz FAO). Na świcie, co roku wyrzucamy 1.3 mld ton jedzenia (FAO, 05.2011 r.). Stanowi to 1/3 ilości produkowanej żywności nadającej się do spożycia.

Europejczycy wyrzucają  do kosza 20-30% kupionego jedzenia, w USA marnotrawstwo dochodzi do 45% . Przeciętny europejczyk, który umie przechowywać żywność wyrzuca ją  rocznie w ilości 115 kg, a mieszkaniec Afryki Subsaharyjskiej bez cywilizacyjnych możliwości przechowywania jedzenia wyrzuca zaledwie 6 kg.  Obecnie  około 50 % ludzkości na kuli Ziemskiej nie dojada, albo głoduje i umiera z głodu .Największa śmiertelność jest wśród dzieci.

 Jak zaradzać  tej mało optymistycznej sytuacji.  „ Oszczędnością i pracą ludzie się bogacą”. Zmiana stylu życia na przyjazny środowisku i sobie nie wymaga nakładów pieniężnych i można ją wprowadzić natychmiast.

"Bądź oszczędnym, abyś mógł być szczodrym."
– Aleksander Fredro

"Oszczędność to wielki dochód."
- Cyceron

Mądra oszczędność cechowała naszych dziadów i pradziadów zamieszkujących tereny Wielkopolski.  Rezultatów oszczędności i pracy zazdrościli sami Prusacy , którzy zakładali upadek polskiej pracy u podstaw, rolnictwa, handlu i poczucia dumy narodowej. W Wielkopolsce też kiedyś mówiono że za późno na oszczędzanie jak już widać dno. Nie jest ważne czy to nam się podoba , każdy powinien i musi oszczędzać.

Oszczędzanie wymaga świadomego podejmowania ciągłych wyborów w dziedzinie podziału dochodu między teraźniejszość i przyszłość."
– Barbara Liberda, polska ekonomistka

Mądry to i na śmieciach się wzbogaci !

 Śmieci – ich produkcja roczna na jednego Polaka to  około 350 kg i  to tzw. odpady komunalne. Większość śmieci, które produkujemy, może zostać ponownie przetworzona i to nie jeden raz. Papier może ulec recyklingowi  do 7 razy. W praktyce oznacza to, że dzięki tonie makulatury uratujemy aż 17 drzew, a wycięty las szumi już tylko w nas. Do recyklingu świetnie nadaje się także szkło, metal i plastik. Skończmy z wszechobecną jednorazowością opakowań .  Kupujemy np. alkohol w butelce, producent dodaje nam kartonik, kładąc go pod choinkę owijamy go ozdobnym  papierem i wkładamy w torebkę , bo dodajemy skarpetki. O ileż przyjemniej i weselej można dostać ten alkohol zawinięty w jedną ze skarpet i kokardowo  związany skarpetkami. Pomysły można mnożyć. Na wszystkie święta, imieniny, śluby nie twórzmy śmietniska kolorowych papierów, kartonów, wstążek , a środowisko mniej ucierpi .

Polska ma skromny zasób wody , w Europie zajmuje przedostatnią pozycje.

Oszczędzajmy błękitne złoto poprzez :

• korzystanie z kąpieli pod prysznicem zamiast w wannie.
• Założenie w spłuczce w toalecie zawór ograniczający.
• Ograniczenie prania (rzecz raz założona przeważnie nadaje się do powtórnego wykorzystania np. bluzy, spodnie, swetry) i włączać pełne pralki.
• Oszczędzanie wody  przy zmywaniu.
• Zakupywaniu sprzętu oszczędzającego wodę (pralki, zmywarki do naczyń).
• Kontrolowaniu szczelności kranów
• Jeśli w ciągu 10 sekund z kranu spadnie sześć kropel wody to na dobę da nam to 12 litrów strat, w tygodniu - strata 80 litrów, a w ciągu roku to już  cztery tysiące litrów.

• Nie wylewaniu farb, lakierów, rozpuszczalników do kanalizacji.
• Myciu samochodu w takim miejscu, aby resztki benzyny i olejów nie przedostały się ujęć wody czy do kanalizacji.
• Wodę po płukaniu warzyw,  myciu owoców, gotowaniu jajek itp. użyjmy ponownie do podlewania kwiatów
• Wodą po kąpieli możemy umyć podłogę, schody wejściowe, czy taras

• Używaniu środków czyszczących bezpiecznych dla środowiska (patrzeć na etykietki).

Jak odczuwają marnowanie wody przez dorosłych dzieci. Oto przykład twórczości dzieci z klasy 4 szkoły podstawowej w Damasławku:

• Rodzice za oszczędzanie wody
• kupią mi pyszne lody!

• Jeśli wody za dużo zużyjesz,
• to nie przeżyjesz

• Czysta woda zdrowia doda.
• Gdy myjesz ręce,
• nie powoduj powodzi w łazience.

• Jak zmniejszyć rachunki, dbać o przyrodę?
• Wystarczy tylko oszczędzać wodę!

• Kto oszczędza wodę,
• od środowiska dostanie nagrodę!

Marnowanie żywności  to też marnowanie wody  - kilogram wyrzuconej wołowiny oznacza zmarnowanie 5-10 ton wody użytych na jej wyprodukowanie.  

Energia kosztuje, ale ty pieniędzy nie szanujesz.

Popatrzmy na pomieszczenia  naszego domu, zobaczymy wiele świecących lampek. Większość z nich sygnalizuje, że nasze urządzenia elektroniczne znajdują się w trybie stand-by, czyli "czuwają". Są gotowe do użytku od razu, gdy tego zapragniemy. I tak czujną diodą świeci nam w oczy telewizor, dekoder, zasilacz od anteny. Świeci odtwarzacz DVD. Na półce sprzęt grający - również z obowiązkowym  światełkiem. Do tego urządzenia związane z komputerem – monitor, drukarka.  Po zakończeniu ładowania  nie wyciągnięta wtyczka  zasilacza z kontaktu. Do tego dochodzi jeszcze ciągle pracujący router, bo przecież nigdy nie wiadomo, kiedy będzie trzeba połączyć się z Wi-Fi. W innym kontakcie tkwi wtyczka  ładowarkami do telefonów czy tabletów. W kuchni cały czas "na chodzie" jest lodówka czy zamrażarka, ale akurat one nie tyle czuwają, co nieustannie pracują. Świeci się mikrofalówka i punkty „ wiecznych oczek” przy przełącznikach elektrycznych w domu, przed drzwiami wejściowymi i przy furtce, domofonie. Każde z wymienionych urządzeń rocznie w trybie czuwania zużywa energię o wartości kilku złotych.
Ile konkretnie energii zużywają nasze urządzenia można również sprawdzić samodzielnie. Na rynku dostępne są służące do tego watomierze. Taki licznik energii wpina się do kontaktu, a dopiero do niego podpina się wtyczkę od komputera czy telewizora. Najprostsze watomierze można kupić za 35-45 złotych. Jak podaje Światowy Fundusz na rzecz Przyrody , rocznie w przeciętnym polskim domu urządzenia w stanie czuwania zużywają energię o wartości od 60 do 100 złotych. Według danych firmy Energa Polacy łącznie płacą za tryb czuwania aż 831 milionów złotych. Do tego dochodzi brak w mieszkaniu żarówek energooszczędnych, które zużywają nawet 80 % mniej energii .Problem jest poważny i bardzo szeroki. Nie da się go zamknąć w trzech sygnalnych przykładach, ale od czegoś należy zacząć.

 Dbajmy o spokojne dziś i bezpieczne jutro na progu zmieniających się kalendarzy. Życzmy sobie i innym lepszego, dostatniejszego roku i większej wrażliwości na przyrodnicze  dary Stwórcy . Choć żyjemy żeby czynić sobie ziemię poddaną, to pamiętajmy że główna odpowiedzialność za ocalenie świata na jutro spoczywa na nas żyjących tu i teraz.

Zbigniew Tomczak

Starszy specjalista z gminy Damasławek