Nawozy organiczne stosowane w rolnictwie.

Stosowane w rolnictwie nawozy organiczne poprawiają właściwości gleby, jej strukturę, a więc stosunki wodne i powietrzne, stwarzając lepsze warunki dla rozwoju mikroorganizmów glebowych. Przyczyniają się także do utrzymania stałego poziomu próchnicy w glebie i przeciwdziałają jej ubytkowi.

Do nawozów organicznych zaliczamy: obornik, gnojówkę, gnojowicę, słomę, pomiot ptasi,   różnego rodzaju komposty, torf oraz przyorywane resztki roślinne (łęty, liście).

Największe znaczenie wśród nawozów naturalnych ma obornik.

Zawiera on średnio w 1 tonie: 5kg azotu(N), 3kg fosforu(P₂O₅), 6-7kg potasu(K₂O), 5kg wapnia(CaO), 2kg magnezu(MgO) oraz 5,3g boru, 5g miedzi, 640g manganu, 353g cynku, 0,43g molibdenu i 0,33g kobaltu.

Skład chemiczny obornika może ulegać dużym zmianom, w zależności od gatunku zwierząt, ich wieku oraz od sposobu żywienia i jakości skarmianej paszy, a także od stanu zwierzęcia (zła czy dobra kondycja) i od ilości stosowanej ściółki.

W czasie przechowywania obornika zachodzą w nim procesy chemiczno-biologiczne,

w wyniku których ze słomy i odchodów zwierzęcych tworzy się jednolita masa, a zawarte w niej składniki pokarmowe przechodzą w formy łatwiej dostępne dla roślin. W czasie przechowywania zachodzą również straty niektórych składników, mianowicie azotu i potasu, gdyż są wypłukiwane przez wodę, a ponadto azot ulatnia się do atmosfery w formie amoniaku oraz w postaci elementarnej.

W ciągu roku otrzymuje się następujące ilości obornika (po odliczeniu odchodów pozostawionych w polu czy na pastwisku):

• koń - 8,0 t
• krowa - 5,5 t (żywienie w oborze i na pastwisku)
• krowa - 12,0 t (żywienie tylko w oborze)
• cielę  - 4,0 t (żywienie w oborze i na pastwisku)
• cielę - 8,0 t (żywienie tylko w oborze)
• owca - 0,5 t
• świnia - 1,5 t
• kura - 0,55 t
• gęś - 11,0 kg

Wiosenne stosowanie obornika powoduje z reguły tak duże przesuszenie gleby, że jego wartość nawozowa, szczególnie w lata suche, nie rekompensuje obniżki plonów spowodowanych stratami, a później niedoborem wilgoci w glebie.

Gnojówka jest to przefermentowany mocz zwierzęcy. Dobrze przechowywana stanowi bardzo dobry nawóz azotowo-potasowy.

Gnojówka bydlęca zawiera średnio w 1m³: 2,6kg azotu (N), 0,08-0,12kg fosforu  (P₂O₅), 7,0 kg potasu(K₂O), 0,25kg wapnia(CaO), gnojówka od świń natomiast : 1,2 kg azotu (N),  0,22kg fosforu  (P₂O₅), 2,3 kg potasu(K₂O), 0,28kg wapnia(CaO).

Stosując gnojówkę należy pamiętać o dodatkowym nawożeniu fosforem.

Około 90% azotu w gnojówce występuje w formie amonowej, dlatego jest on łatwo pobierany przez rośliny.

Po zastosowaniu gnojówki na gruntach ornych, należy ją natychmiast wymieszać z glebą,    aby zapobiec stratom azotu.

Gnojowica jest nawozem zbliżonym w swoim działaniu do gnojówki, składa się z moczu, kału i wody używanej do spłukiwania stanowisk w oborach czy chlewniach bezściołowych.

Skład chemiczny gnojowicy zależy od wielu czynników, w tym m.in. od rodzaju zwierząt, ich wieku oraz od sposobu ich żywienia,  a także od stopnia rozcieńczenia wodą.

Przeciętna gnojowica bydlęca zawiera w 1m³: 3,6kg azotu (N), 1,9kg fosforu(P₂O₅), 4,1kg potasu(K₂O), 2,1kg wapnia(CaO) oraz 0,8 kg magnezu(MgO), natomiast gnojowica świńska zawiera 5,6 kg azotu(N), 4,4kg fosforu(P₂O₅), 2,8kg potasu(K₂O), 3,8kg wapnia(CaO) i 0,8kg magnezu(MgO).

Podobnie jak przy gnojówce należy równolegle stosować nawożenie fosforowe.

Skład chemiczny pomiotu ptasiego jest z reguły bardziej zróżnicowany jak skład obornika.

Pomiot kurzy przeciętnie zawiera w 1 tonie: 16kg azotu (N), 15kg fosforu(P₂O₅), 8kg potasu(K₂O), 24kg wapnia(CaO) oraz 7kg magnezu(MgO).

Stosując pomiot ptasi należy pamiętać o tym, że w przeważającej części azot występuje tu w formie kwasu moczowego, który szybko rozkłada się do amoniaku. Specyficzne działanie azotu w pomiocie oraz wysoka zawartość składników pokarmowych powodują, że należy go stosować w dawce do  11 t/ha w takich samych terminach jak obornik.

Słoma jako nawóz organiczny jest wykorzystywana głównie w gospodarstwach posiadających mało inwentarza żywego, a więc nie produkujących obornika. Słoma zawiera około 90% suchej masy.

Zawartość składników pokarmowych w świeżej masie wynosi:

0,5—0,7% N,

0,20% P2O5

1,5% K2O

Po żniwach pozostaje 4 do 6 t/ha słomy zbóż i rzepaku. Przyjmując, że jest to przeciętnie 5 ton i wykorzystując słomę jako nawóz, zwracamy do gleby średnio 30 kg azotu, ponad 10 kg fosforu, 60 kg potasu i blisko 20 kg wapnia.

Ponieważ słoma zawiera stosunkowo mało azotu, należy przyorywać ją razem z dodatkiem azotu (na 100 kg słomy stosuje się 1,5 kg N), w postaci nawozów mineralnych, gnojówki lub gnojowicy co przyspiesza jej rozkład w glebie. Przyorywanie słomy bez dodatku azotu może okresowo pogorszyć wzrost i rozwój uprawianej rośliny na skutek niedoboru azotu w glebie. Słomę przed przyoraniem należy pociąć na dłuższą sieczkę.

Uwaga!

1)      Gnojowica i gnojówka mogą być stosowane pod rośliny przedsiewnie i pogłównie. Ustawa o nawozach i nawożeniu  zabrania natomiast nawożenia pogłównego tymi nawozami roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi.

2)      Zgodnie z ustawą nawozy naturalne powinny być stosowane w okresie od 1 marca do 30 listopada i powinny być wymieszane z glebą nie później niż następnego dnia po ich zastosowaniu na polu.

3) Roczna dawka nawozu naturalnego nie może przekraczać ilości zawierających 170 kg N/ha - DYREKTYWA AZOTANOWA. Czyli dopuszczalna dawka obornika wynosi 35 ton/1 ha rocznie, gnojowicy nie powinna przekraczać 45 m3 na 1 ha, a pomiotu tylko 11 ton.1ha.

Łukasz Kowalski