Pomoc de minimis jest coraz bardziej powszechna, co wcale nie oznacza, że rolnicy wszystko wiedzą na jej temat. Wątpliwości jest bez liku. Najczęściej pomoc ta kojarzy się z wapnowaniem i materiałem siewnym. Ale to nie wszystko, co należałoby wiedzieć o pomocy de minimis. Aby prawidłowo zarządzać gospodarstwem, rolnik musi mieć pełną wiedzę o czynnikach zewnętrznych, a takim właśnie czynnikiem jest pomoc publiczna. Rolnik ma prawo nie tylko do pomocy de minimis w ramach obowiązującego prawa, ale także do podejmowania aktywności w celu uzyskania jak największych korzyści z tego tytułu.
O dotacje warto występować, a więc dobrze jest znać poszczególne rodzaje pomocy oraz do kogo są skierowane. Pomoc de minimis to szczególny rodzaj wsparcia i warto ją rozpropagować, gdyż mogą z niej korzystać zarówno rolnicy prowadzący małe gospodarstwa, jak i przedsiębiorcy, którzy oprócz gospodarstwa rolnego prowadzą lub zamierzają prowadzić inną działalność nierolniczą.
Pomoc de minimis to pomoc osobnej kategorii Pomocy Publicznej. Z założenia jest to wsparcie o niewielkich rozmiarach, które nie powoduje naruszenia podstawowych zasad traktatowych. Udzielenie pomocy de minimis nie wymaga uprzedniej kontroli ze strony Komisji Europejskiej w drodze notyfikacji. Uzasadniając jej stosowanie podkreśla się, że ma ona nieznaczny wpływ na konkurencję oraz wymianę handlową między państwami członkowskimi. Znajduje to wyraz w nazwie nawiązującej do rzymskiej reguły „de minimis non curat lex” (prawo nie troszczy się o drobiazgi).
Z pomocą de minimis mamy do czynienia już od 2005 roku. Pierwszy 3-letni okres obliczania pomocy w rolnictwie upłynął w 2007 r. W tym okresie do wykorzystania było 3 tys. euro. Następnie kwota ta została podwyższona do 7,5 tys. euro. Obecnie całkowita kwota pomocy de minimis przyznanej przez państwo członkowskie jednemu przedsiębiorstwu nie może przekroczyć 15.000 euro w okresie trzech lat podatkowych.
Zgodnie z Rozporządzeniem Komisji Europejskiej w sektorze produkcji rolnej, pomoc ta może być udzielona m.in. jako: dopłata do materiału siewnego, wapnowania, krajowa płatność energetyczna do rzepaku, umorzenie w całości, odroczenie terminu płatności, rozłożenie na raty składek na ZUS i KRUS, ulgi i zwolnienia w podatku rolnym i podatku od nieruchomości, a także odroczenie płatności kary i rozłożenie na raty.
Należy podkreślić, że żaden unijny ani polski akt prawny nie zawiera zamkniętego katalogu pomocy udzielanej według zasady de minimis, a przesłanki dotyczące jej przyznania zawarte są w wielu aktach prawnych. Podmiot ubiegający się o pomoc de minimis w rolnictwie jest zobowiązany do przedstawienia instytucji udzielającej pomocy wraz z wnioskiem o udzielenie pomocy m.in. wszystkich zaświadczeń o pomocy de minimis w rolnictwie, jakie otrzymał w roku, w którym ubiega się o pomoc oraz w ciągu dwóch poprzedzających go lat obrotowych, albo oświadczenia o nieotrzymaniu takiej pomocy w wymienionym okresie. Wartość pomocy oblicza podmiot udzielający, natomiast rolnik sam musi ciągle sprawdzać, kiedy przekroczy przyznany limit.
Pomocy de minimis udzielają różne instytucje. Ich katalog jest szeroki. Przykładowo trzy agencje rolne, czyli Agencja Rynku Rolnego, Agencja Nieruchomości Rolnej, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, jak również Oddziały Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i urzędy gminy.
Agencja Rynku Rolnego jest agencją płatniczą w zakresie dopłat do powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany wybranych gatunków roślin uprawnych.
Z dniem 27 września 2016 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 września 2016 r. w sprawie stawek dopłat do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany za rok 2016. Zgodnie z ww. rozporządzeniem stawki dopłaty do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany wynoszą odpowiednio:
- 69,40 zł – w przypadku zbóż i mieszanek zbożowych lub mieszanek pastewnych;
- 111,00 zł – w przypadku roślin strączkowych;
- 347,00 zł – w przypadku ziemniaków.
Kolejny termin składania wniosków o dopłaty do materiału siewnego rozpocznie się 15 stycznia 2017 r. W powyższym terminie będzie można ubiegać się o przyznanie dopłaty z tytułu (zakupionego i wysianego/wysadzonego w okresie od 15 lipca 2016 r. do 15 czerwca 2017 r.): zbóż ozimych, zbóż jarych, roślin strączkowych, ziemniaka i mieszanek zbożowych i pastewnych (sporządzonych z gatunków roślin objętych systemem dopłat, z wyłączeniem ziemniaka).
Podsumowując należy stwierdzić, że pomoc de minimis jest ogólnie dostępna dla rolników, a najczęściej rolnicy korzystają z dopłat do materiału siewnego. Większość beneficjentów pomocy to właściciele dużych gospodarstw. Dopłaty do materiału siewnego zachęcają rolników do zakupu kwalifikowanego i zaprawionego materiału do siewu, a wiadomym jest, że wysiew kwalifikowanego materiału siewnego wpływa na wyższe plony, a tym samym zwiększa dochód.
Pozytywnie ocenić należy zwiększenie pomocy de minimis w rolnictwie z 7,5 tys. euro do 15 tys. euro w ciągu trzech lat. Wyższa kwota oznacza nowe możliwości rozwoju dla producentów rolnych. Zwiększyła się także maksymalna skumulowana kwota tejże pomocy przyznana Polsce na lata 2014-2020. Jednak jest nadal duża mniejsza niż we Francji, Niemczech czy Włoszech.
Maria Kamecka, PZDR Turek