Wapnowanie gleb w znaczącym stopniu spływa na efektywność nawożenia. Trzeba pamiętać, że podstawą opłacalności nawożenia jest badanie odczynu gleby i jej zasobności w składniki pokarmowe. Głównym celem wapnowania poza jej odkwaszeniem jest:

- zwiększenie przyswajalności wapnia, potasu i magnezu oraz mikroelementów przez rośliny,

- ograniczenie do minimum toksycznego działania glinu i manganu,

- korzystny wpływ na rozkład substancji organicznych,

- poprawa właściwości fizycznych, biologicznych i chemicznych,

- wspomaganie nawożenia organicznego i mineralnego,

- polepszenie jakości płodów rolnych.

Dawki wapna wskazane by było ustalać dopiero na podstawie wyników analizy glebowej, co pozwoli na właściwe ustalenie dawki wapna nawozowego. Przewapnowanie gleby jest także szkodliwe, ponieważ powoduje przesuszenie gleby (a zwłaszcza lekkiej), przejście związków w formy niedostępne dla roślin (a w szczególności fosfor, bor, żelazo, mangan).

Wapnujemy co najmniej na 2-3 tygodnie przed wysianiem innych nawozów (zastosowane na ściernisko pozwala na dobre wymieszanie z glebą). Bezpośrednio po zastosowaniu wapna nie jest wskazany siew roślin.

Nawozy wapniowe są dostępne w dwóch formach tj. węglanowej i tlenkowej. Forma węglanowa działa wolniej. Zaleca się ją na gleby lekkie, średnie i organiczne, ale może też być stosowana na gleby cięższe. Gleby lekkie są zazwyczaj ubogie w magnez stąd zaleca się stosownie wapna węglanowo-magnezowego.

Zakwaszenie gleb wiąże się bardzo ściśle z wymywaniem składników pokarmowych, a zwłaszcza, zasadowych do głębszych warstw gleby, występowaniem niektórych składników w formie trudno przyswajalnej dla roślin (zwłaszcza fosfor), zmniejszenie zawartości próchnicy w glebie, ograniczenie i zmniejszenie aktywności drobnoustrojów, które rozkładają substancję organiczną gleby.

Gleby zakwaszone uniemożliwiają otrzymywanie wysokich plonów. W celu poprawienia żyzności gleb kwaśnych konieczne jest ich wapnowanie. Nawozy wapniowe mają zupełnie inną rolę do spełnienia niż azotowe, fosforowe czy potasowe. Mają one na celu zmniejszenie szkodliwego działania kwasowości gleby, a szczególnie toksycznego działania glinu i manganu, poprawę dostępności dla roślin składników pokarmowych. Działanie wapna nie ogranicza się tylko do warstwy ornej, ale stopniowo działa na głębsze warstwy. Na glebach kwaśnych magnez najczęściej występuje w formie niedostępnej dla roślin, ale dzięki racjonalnemu stosowaniu wapna zawierającego magnez polepsza się jego pobieranie przez rośliny.

Próchnica z wapnem tworzy związki mniej rozpuszczalne w wodzie, co przeciwdziała ich wypłukiwaniu do głębszych warstw. Związki te cementują gruzełki i uodparniają je na działanie wody. Długotrwały efekt wapnowania świadczy o tym, że pod wpływem tego zabiegu zachodzą trwałe zmiany właściwości gleby, które przyczyniają się do zwiększenia jej żyzności. Niektóre nawozy mineralne mogą nie tylko zakwaszać glebę poprzez wprowadzenie do niej dodatkowej ilości jonów wodorowych, ale także przez szybsze wypłukiwanie wapna z warstwy ornej.

Pod wpływem wapnowania nawozy organiczne ulegają szybszej mineralizacji, łatwiej uruchamiają składniki pokarmowe, które są lepiej wykorzystane przez rośliny.

Przy wyborze formy nawozu wapniowego należy wziąć pod uwagę rodzaj gleby. Wapno tlenkowe nadaje się przede wszystkim na gleby cięższe, natomiast na glebach lekkich stosujemy wapno węglanowe. Obserwowane zwyżki plonów roślin na glebach wapnowanych w porównaniu z nie wapnowanymi rekompensują nakłady związane z odkwaszaniem gleb i przeciwdziałają ich degradacji.

Jadwiga Świerczyńska, ZD Turek