O ptakach można pisać w różnych kategoriach np. w kategorii ptaków gospodarskich, hodowanych w celu uzyskania z nich jaj, mięsa i pierza, czyli o drobiu grzebiącym (kury, indyki, perlice), lub drobiu wodnym (gęsi i kaczki). W kategorii ptaków ozdobnych i innych - ciekawie byłoby zapewne dowiedzieć się czegoś praktycznego np. jakiego ptaszka kupić do domu?, albo jak dbać o kanarka?, lub jak nauczyć papugę mówienia?, a nawet … jak przegonić gołębie?
Przepraszam wszystkich zainteresowanych w/w tematami, ale ja w dalszej części skupię się wyłącznie na ptakach dziko żyjących, czyli żyjących na wolności. To te ptaki wyzwalają w nas pozytywne emocje i przeżycia estetyczne związane z ich obserwacją. Najlepszym okresem do obserwacji ptaków jest zima. W czasie kiedy występują niskie temperatury i spadnie śnieg przyjaciele ptaków i amatorzy ich obserwowana z przyjemnością ptaki dokarmiają. Wbrew pozorom, dokarmianie ptaków nie jest tematem jednoznacznym. Nawet ornitolodzy są podzieleni, czy i jak je dokarmiać. Wszyscy są jednak zgodni, że jeśli dokarmiamy ptaki zimą, to trzeba to robić tak by im pomóc, a nie zaszkodzić. Prawidłowo prowadzone dokarmianie może być jedną z form aktywnej ochrony przyrody. Taką funkcję może również spełnić pozostawienie do dyspozycji ptaków niektórych roślin (chwastów), traw z nasionami, owoców na drzewach i krzewach. Jeśli już zdecydujemy się na dokarmianie ptaków powinniśmy przestrzegać kilku podstawowych zasad z tym związanych:
- Rozpoczęte dokarmianie należy kontynuować przez całą zimę, przy czym powinno to być uzależnione od pogody a nie od daty. W okresach cieplejszej zimy dokarmianie powinno być mniej intensywne.
- Prostymi i bardzo praktycznymi karmnikami są drewniane karmniki z daszkiem jedno lub dwuspadowym pozbawione ścian. Wygodne i łatwe do wykonania są też karmniki butelkowe z wykorzystaniem dużych plastikowych butelek odwróconych dnem do góry i wypełnionych karmą np. nasionami. Przez wąskie szyjki butelek, nasiona wysypują się na tacę w miarę wyjadania przez ptaki. Z takich karmników chętnie korzystają małe ptaki np. sikory, wróble, zięby, kowaliki, dzwońce, gile, grubodzioby, a także ptaki trochę większe jak: sójki, kosy lub kwiczoły.
- Karma musi być zawsze świeża, nie zepsuta, nigdy nie solona. Pieczywo należy stosować tylko uzupełniająco, a duża ilość chleba powoduje więcej szkód niż pożytku, ponieważ wywołuje u ptaków poważną chorobę układu pokarmowego z biegunkami włącznie.
- Karmniki powinny być regularnie czyszczone z resztek jedzenia i odchodów, w przeciwnym razie rozkładające się resztki mogą stać się dla dokarmianych ptaków źródłem chorób zakaźnych.
- Nieprawidłowo umieszczone karmniki mogą stać się karmnikami dla drapieżników ( np. kotów), a pułapką dla ptaków. Dlatego karmniki powinny być umieszczone tak, by zapewnić ptakom nieskrępowany dostęp, a drapieżnikom uniemożliwić atak np. przez umieszczenie karmników z dala od krzewów lub zainstalowanie kołnierzy ochronnych.
Dokarmiając ptaki, musimy pamiętać, że karma przygotowana przez człowieka nie jest lepsza od tej istniejącej w naturze, ale ułatwia ptakom przetrwanie trudnych warunków zimowych, gdy są opady, niskie temperatury i krótkie dni, w których jest mało czasu na zdobycie pokarmu. W poszukiwaniu jedzenia duża grupa ptaków licznie odwiedza karmniki, a więc przygotujmy ptakom to co lubią. Jeśli chcemy przyciągnąć ziarnojady, czyli ptaki zjadające nasiona, trzeba umieścić w karmnikach ich przysmaki. Najlepiej mieszankę różnych nasion, zwłaszcza: słonecznika, dyni, lnu, maku, nasiona ogórka, prosa, owsa, a także rozgniecione orzechy. Bogaty wybór nasion, może być uzupełniony kaszą i płatkami zbożowymi. Takimi przysmakami przyciągniemy do karmnika liczne gatunki, wśród których znajdą się: wróble, trznadle, sikory, dzwońce, zięby, gile, grubodzioby. Wśród ptaków owadożernych, najliczniej do karmnika zaglądają sikory, ale również kowaliki i dzięcioły. Dla tych ptaków najlepiej przygotować mieszanki tłuszczu i nasion oleistych, lub wyłożenie kawałka świeżej i niesolonej słoniny. Dla miękkojadów, czyli ptaków dla których przysmakiem są owoce i jagody, pokarm najlepiej wyłożyć pod karmnikiem, ponieważ ptaki te najczęściej żerują na ziemi i nie lubią tradycyjnych karmników. Do miękkojadów zaliczamy przede wszystkim ptaki z rodziny drozdowatych jak kos i kwiczoł. Chętnie zjadają one : jabłka, gruszki, owoce jarzębiny, czarnego bzu i dzikiej róży.
Dokarmiając ptaki, zbliżamy się do nich, obserwujemy, pobudzamy swoje zainteresowanie, a może nawet zyskujemy poczucie, że robimy coś dobrego?
Tekst i zdjęcia Eugeniusz Wiśniewski
ZD w Szamotułach
WODR w Poznaniu
