Boczniaki – wspaniałe grzyby.
Boczniak ostrygowaty Pleurotus Ostreatus w naturalnych warunkach można spotkać jesienią na rosnących lub ściętych pniach drzew liściastych. Kapelusze o średnicy 5-10 cm wyrastają z boku podłoża, ułożone dachówkowato tworząc tak zwane kępy. Barwa kapeluszy od ciemnoszarej do popielatej, zmienia się w zależności od fazy rozwoju grzyba. W uprawie amatorskiej podłożem do uprawy jest słoma, lub ścięte pnie drzew liściastych takich jak topola, wierzba, lipa, lub inne gatunki o miękim drewnie. W uprawie towarowej podłożem jest najczęściej słoma żytnia, pszenna, lub słoma z domieszką trocin. Słoma do uprawy musi być świeża, sucha pozbawiona pleśni i zarodników innych grzybów które były by konkurencją dla boczniaków.
Cech i właściwości boczniaków.
Boczniak ostrygowaty należy do grzybów leczniczych, ponieważ wzmacnia odporność organizmu człowieka i zwalcza niektóre nowotwory. Boczniaki mają mniejsze walory smakowe i zapachowe od grzybów leśnych, ale zdecydowanie większe walory odżywcze. Są bogate w witaminy, sole mineralne i enzymy. Obniżają stężenie cholesterolu poziom cukru we krwi. Zawierają łatwo przyswajalne białko, nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy, B, C, oraz kopalnie składników mineralnych takich jak: fosfor, potas, sód, żelazo, mangan, cynk, miedź, magnez, wapń i selen. Japończycy i Chińczycy jako najwięksi producenci i konsumenci tych grzybów wykorzystują związki zawarte w boczniakach takie jak Beta – Glukan wzmacniający odporność organizmu człowieka i zwalczający niektóre nowotwory. Przeciwutleniacz ergotioneina zawarty w boczniakach spowalnia starzenie się organizmu. W medycynie chińskiej boczniaki są stosowane jako środek przedłużający życie. U ludzi chorych na cukrzyce spożywający systematycznie boczniaki stwierdzono obniżenie poziomu cukru we krwi i obniżenie cholesterolu. Spożywanie boczniaków zmniejsza ryzyko uszkodzenia naczyń wieńcowych i mięśnia sercowego, wzmacnia ściany naczyń krwionośnych, obniża ciśnienie w gałkach ocznych ograniczając pękanie naczyń.
Uprawa boczniaków.
Uprawa boczniaków jest niezwykle łatwa i prosta. Powodzenie uprawy w 90% zależy od producenta podłoża, który musi zadbać aby słoma użyta do produkcji kostek była zebrana sucha lub pochodziła z pomieszczeń zadaszonych. Bardzo ważnym zabiegiem jest pasteryzacja słomy, którą wykonuje się w dużych zbiornikach do których doprowadza się parę wodną. Rola producenta grzybów sprowadza się do zakupu kostek (podłoża) i ustawienia ich w dowolnym pomieszczeniu gdzie będzie dostęp światła i temperatura 15-20 stopni C. i wilgotność w granicach 80-90 %. Światło dzienne można zastąpić światłem sztucznym. Przy braku odpowiedniego natężenia światła grzyby mogą być zdeformowane – zmniejsza się masa kapeluszy kosztem masy trzonków. Nie należy zapomnieć o starannym wietrzeniu. Dopływ świeżego powietrza jest warunkiem dobrego plonowania. Boczniaki plonują rzutami. Pierwszy rzut jest z reguły największy i pojawia się 10 do 14 dni po wstawieniu kostek do pomieszczenia w zależności od temperatury i fazy przerośnięcia podłoża w momencie jego zakupu. W uprawie towarowej zbiera się najczęściej 2 rzuty, a w uprawie amatorskiej 3 do 4. Do momentu pojawienia się pierwszych owocników nie wykonuje się żadnych zabiegów pielęgnacyjnych, zapewniając tylko właściwą temperaturę wilgotność i wietrzenie. W chwili pojawienia się pierwszych grzybów wskazane jest zraszanie kapeluszy czystą, letnią wodą kilka razy na dobę, zwłaszcza w pomieszczeniach gdzie trudno osiągnąć wysoką wilgotność powietrza. Po zbiorze każdego rzutu dobrze jest zwiększyć wilgotność podłoża. Aby swobodnie wlać wodę do wnętrz kostki robi się otwór o średnicy kilki mm. Zbieramy grzyby młode wyłamując całe kępy z podłoża. Bardzo ważne jest aby nie spóźnić się z zbiorem ponieważ boczniaki szybko rzucają zarodniki które można zauważyć w postaci białego nalotu. Zarodniki są szkodliwe dla układu oddechowego człowieka.
Potrawy z boczniaków.
- Boczniaki można smażyć, marynować, suszyć i mrozić. Najsmaczniejsze są kapelusze świeże przyrządzane jak tradycyjny schabowy, a więc lekko osolone i popieprzone zanurzamy w jajku, a następnie obtaczamy w bułce tartej z dodatkiem mąki i smażymy na oleju.
- Kapelusze kroimy w wąskie paski. Smażymy na oleju roślinnym podlewając od czasu do czasu gorącą przegotowaną wodą. Na początku smażenia wkładamy dużą cebulę. Cebula może być w całości lub przekrojona na ćwiartki. Smażymy tak długo aż cebula się rozgotuje i nie będzie widoczna w potrawie. Przyrządzamy do smaku solą i pieprzem. Dla poprawy smaku i zapachu można dodać odrobinę wegety i suszu z grzybów leśnych. Pod koniec smażenia dodajemy łyżkę masła i słodką śmietanę, aby uzyskać sos grzybowy.
Zebrane świeże boczniaki można przechowywać do 3-4 dni w lodówce. Nadmiar grzybów można ususzyć, lub zamrozić. Przed zamrożeniem należy je pokroić i lekko podgotować.
Janusz Mnichowski.
WODR Poznań ZD Śrem