Kuchary to wieś położona w gmina Gołuchów, oddalona około 10 km na północny zachód od Kalisza. Na terenie gminy ponad 80% powierzchni stanowią użytki rolne, z dominującą uprawą zbóż i kukurydzy. Duży procent powierzchni zajmują uprawy pomidorów pod osłonami, warzyw gruntowych oraz ziemniaków wczesnych. Kuchary większości osób kojarzą się z dużą koncentracja upraw warzywnych oraz nasiennych. Wśród producentów materiału nasiennego jest pan Wiesław Walasiak, który od wielu lat uprawia warzywa. Pan Wiesław od dawna zamierzał rozpocząć w swoim gospodarstwie produkcję materiału nasiennego roślin ozdobnych. I tak to 2 lata temu zdecydował się na uprawę nasienną nagietka lekarskiego i podjął współpracę z Przedsiębiorstwem Hodowlano-Nasiennym Sp. z o.o. Legutko. Z podjętej współpracy jest zadowolony, co w obecnych czasach jest bardzo ważne! Firma zapewnia mu nasiona oraz gwarantuje odbiór materiału nasiennego. W związku z prowadzeniem plantacji nasiennej pole z tą rośliną kontrolowane jest kilka razy w sezonie przez upoważnione w tym zakresie osoby.
Ta kwitnąca na pomarańczowo roślina znana jest od setek lat. Pierwsze zmianki o jej leczniczych właściwościach pochodzą z XII wieku. Najprawdopodobniej pochodzi z Iranu lub z obszarów śródziemnomorskich, na których do chwili obecnej występuje w formie dzikiej.
Nagietek lekarski ma swoje szerokie zastosowanie jako roślina ozdobna, lecznicza. Wykorzystywana jest także w kosmetyce oraz w kuchni. W zależności od regionu Polski używa się różnych potocznych nazw nagietka. Na Mazowszu znany jest jako pazurki, w Wielkopolsce spotykamy go pod nazwą miesięcznica a w Małopolsce jako paznokietki.
Nagietek lekarski (Calendula officinalis) należy do rodziny astrowatych i zaliczany jest do roślin jednorocznych. Ma duże jajowate i lancetowate liście i potrafi dorastać do wysokość około 50-60 cm. Cała roślina pokryta jest gruczołkami wydzielniczymi, co powodują, że w dotyku jest trochę lepka i wydziela charakterystyczny balsamiczny zapach. Nagietek ma kwiaty w postaci koszyczków, które znajdują się na szczytach rozgałęzień. W zależności od odmiany koszyczki różnią się wielkością i kolorem. Kwiaty są wrażliwe na zmiany temperatury i wilgotności powietrza. Zamykają się, gdy jest ciemno lub spodziewane są opady deszczu. Owocem są kolczaste niełupki nieregularnego kształtu. W naszych warunkach klimatycznych nagietek zakwita na przełomie maja i czerwca i kwitnie do końca września. A jakie wymagania glebowe i klimatyczne ma nagietek? Nagietek preferuje stanowisko słoneczne i ciepłe. Nie poleca się go uprawiać w miejscach zacienionych, wktórych słabo będzie kwitł i rozrastał się. Nie ma bardzo dużych wymagań jeśli chodzi o zasobność gleby. Nie powinien być uprawiany na polu na którym zastosowano świeżo obornik, ponieważ wpłynie to na zawiązywanie mniejszej ilości kwiatostanów. Nawożenie w przypadku tej rośliny jest małe. Sam nakład nie jest więc duży.
W gospodarstwie pana Wiesława Walasiaka, dzięki poszerzeniu „okna” roślin uprawianych zmieniony został płodozmian. Rolnik ceni to ponieważ w przypadku uprawy warzyw została wprowadzona roślina z innej grupy. Jak wygląda technologia uprawy nagietka w gospodarstwie? - Nasiona nagietka wysiewamy bezpośrednio do gruntu w marcu lub w kwietniu w rzędy co 30-40 cm na głębokość około 2-3 cm. Norma wysiewu nasion wynosi około 7 kg/ha. W tym roku było słabe wyrównanie i plantacja po zasianiu była nawadniana. Dwa podlania i rośliny już były na wierzchu. Po wschodach zbyt gęsto rosnące rośliny zaleca się przerwać. Kłopotliwe jest zwalczanie chwastów. Nie ma preparatów do desykacji. I tu jest problem, bo wszystkie nasiona nie dojrzewają równo, tylko stopniowo – informuje rozmówca. Nasiona nagietka są bardzo lekkie i mają kształt podkówki. W gospodarstwie zbiera się je kombajnem. Zarówno sam zbiór jak i czyszczenie jest dosyć kłopotliwe. Ale…. pan Wiesław opracował technologię końcową i nie narzeka.
Nagietek lekarski ma wszechstronne i szerokie zastosowanie. Stosuje się go m.in. jako środek przeciwzapalny, gojący i przeciwdrobnoustrojowy – hamujący rozwój grzybów i bakterii oraz wykazujący działanie immunomodulujące. Olejek eteryczny z kwiatów nagietka także wykazuje działanie terapeutyczne, a mianowicie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Dzięki swoim właściwościom leczniczym, może być stosowany w kremach gojących dłonie po oparzeniach lub przemrożeniach. Jest także składnikiem maseczek, mleczek, kremów, past, szamponów i olejków przeznaczonych do cery suchej, łuszczącej się i skłonnej do infekcji oraz pękania. Nagietek to także roślina jadalna. Jego świeże płatki są dodawane do sałatek a suszone do zup i ciast. Nagietek jest także substytutem szafranu i używa się go do barwienia ryżu lub innych potraw.
Produkcja nasienna nagietka lekarskiego przynosi producentowi z Kuchar dużo zadowolenia oraz pozwala zrealizować jego wcześniejsze marzenia. Wiesław Walasiak to prekursor wielu ciekawych i innowacyjnych rozwiązań wdrażanych w gospodarstwie. To także kochający dziadek. Dla swoich wnuczek nauczył się jeździć na rolkach i to z nimi bardzo często obserwuje nagietkowe pola. Produkcja nasienna kwiatów ozdobnych jest na tyle ciekawa, że być może w niedalekiej przyszłości na polach w Kucharach będą rosły kolejnej kwiaty!
Dorota Piękna-Paterczyk
Lidia Spychalska
Opracowano na podstawie wywiadu z rolnikiem oraz informacji zawartych w „Poradniku plantatora ziół” opracowanym przez zespół autorów pod redakcją prof.dr Antoniny Rumińskiej
