Każdego roku na przełomie kwietnia i maja na łąkach, przydrożnych rowach, ugorach i trawnikach pojawiają się żółte kwiatki mniszka lekarskiego. Dla działkowców i ogrodników to uciążliwe chwasty a dla pasjonatów ziół - cenna roślina lecznicza. Analizując roślinę stwierdzić można, że nie tylko kwiaty mają uznanie prozdrowotne. Niezwykle cenne są również łodygi, liście i korzenie mniszka lekarskiego. W artykule postaram się przedstawić  jakie cenne właściwości skrywa ta roślina i jaki wpływ mogą mieć na nasze zdrowie i urodę.  Żyjący w latach 980 - 1037 Awicenna - arabski lekarz tadżyckiego pochodzenia opisując wiele roślin leczniczych, zajął się również mniszkiem. Znaleźć tam można zapis, że już starożytni Grecy wykorzystywali sok mleczny z mniszka lekarskiego przy problemach z oczami a konkretnie przy zapaleniu oczu. Roślinę wykorzystywano także w celach spożywczych w kuchni a w XIV wieku w Anglii używano go w kuchni  przygotowując z niego sałatki.

Mniszek pospolity (Taraxacum officinale) zwany również lekarskim w zależności od regionu Polski występuje także pod innymi nazwami zwyczajowymi. Mówi się na niego: mlecz, dmuchawiec, męska stałość, podróżnik mleczowaty lub wilczy ząb. Jest rośliną powszechnie występującą w całej Europie.  Należy do rodziny astrowatych. Cechuje go palowy, gruby i rozgałęziony korzeń. Ma długie, lancetowate i głęboko powcinane liście i potrafi dorastać do 30 cm. Na przełomie kwietnia i maja widzimy na łąkach połacie języczkowatych, żółtych kwiatków zebranych w koszyczki osadzone na końcach łodyg.  Owocem jest niełupka z puchem. W roślinie znajduje się sok mleczny a jego korzenie zawierają związki gorzkie, trójterpeny, fitosterole, żywicę, cholinę, gumy roślinne, inulinę i wiele innych związków. Liście i kwiaty bogate są we flawonoidy, fenolokwasy i karotenoidy, sole mineralne, witaminę C i witaminy z grupy B. 

Mniszek jest cenną rośliną miododajną. Może warto pokusić się i przygotować smaczny miód? Najlepiej zbierać go w miejscach oddalonych od spalin ruchu samochodowego zrywając główki kwiatów aby było jak najmniej gorzkich łodyg. Miód ten nie jest zapewne tak popularny jak bardziej znane rodzaje miodu, ale nie ustępuje im wcale pod względem wartości odżywczych. A cóż to zawiera miód mniszkowy? Okazuje się, że przez wiele osób uważany jest za jeden z najzdrowszych miodów, ponieważ zawiera w swoim składzie duże zawartości witaminy C i B2. Znaleźć w nim można także związki mineralne takie jak: fosfor, potas, mangan, żelazo oraz wiele cennych związków organicznych. Dzięki zawartości triterpenów oraz karotenoidów wykazuje właściwości antyoksydacyjne. Glukoza i fruktoza czyli cukry dodają energii a białko wzmacnia organizm. W miodzie znajduje się cholina, odpowiedzialna za funkcję ochronną wątroby. Przy jakich dolegliwościach polecany jest miód mniszkowy? Warto go stosować przy dolegliwościach układu moczowego, schorzeniach wątroby i dróg żółciowych, przy problemach żołądkowych, dolegliwościach reumatycznych, przeziębieniach oraz ogólnym osłabieniu fizycznym i psychicznym. Ma także działanie przeciwzapalne i przeciwwirusowe, dlatego poleca się go w leczeniu problemów z gardłem oraz z kaszlem. W różnych publikacjach o ziołach i na stronach internetowych znajdują się przepisy na wykonanie miodu z tych żółtych kwiatków. Poniżej podaję przepis, który można wykorzystać robiąc miód.

Przepis na miód z mniszka pospolitego

• 1 kg kwiatów mniszka (to około 500 sztuk)
• 2 cytryny,
• 1 litr wody,
• 1 kg cukru.

Zebrane z miejsc wolnych od zanieczyszczeń kwiaty mniszka włożyć do garnka, pozbywając się wcześniej wszystkich „żyjątek”, zalać wodą i gotować na małym ogniu około 15 minut. Odstawić na 24 godziny aby pozyskać najcenniejsze właściwości mniszka. Następnie odcedzić napar i dodać pokrojoną w plastry cytrynę i cukier. Gotować na „małym” ogniu aż do uzyskania konsystencji syropu. Uzyskany syrop przelać do wyparzonych słoiczków. Wykorzystywać w celach zdrowotnych kilka miesięcy od przygotowania

Warto wiedzieć, że sok mleczny z łodyg mniszka lekarskiego można stosować na kurzajki, brodawki a po rozrzedzeniu z wodą destylowaną do przemywania oczu. Można go także polecać przy stosowaniu wiosennych kuracji oczyszczających krew. Nie można zapomnieć o cennych właściwościach mniszka i wykorzystaniu ich przy produkcji kosmetyków.  Drogie Panie mniszek odmładza! Doceńmy go ponieważ zawiera mnóstwo związków, które chronią skórę przed wolnymi rodnikami a tym samym opóźniają starzenie. Wszystkie kosmetyki z mniszkiem są bardzo dobre i polecane osobom mieszkającym w dużych miastach, ponieważ działają jak maseczki antysmogowe dla skóry. Przy tym odżywiają cerę, zapobiegają podrażnieniom oraz ją rozjaśniają. Takie kosmetyki warto stosować gdy pojawią się delikatne przebarwienia i zmarszczki po  kontakcie z wiosennym słońcem.

Przepis na płyn na przebarwienia

Zebrane z miejsc wolnych od zanieczyszczeń 8-10 kwiatostanów mniszka zalać szklanką wody i gotować pod przykryciem na „małym” ogniu około 20 minut. Napar wystudzić, przecedzić i przelać do małej buteleczki. Używać codziennie wieczorem przed nałożeniem kremu. Takim płynem poleca się przemywać skórę z przebarwieniami.

Nie można zapomnieć także o włosach. Omawiane zioło bardzo pozytywnie wpływa na kondycje włosów i skóry głowy. Szampony z dodatkiem mniszka zmniejszają łupież, przetłuszczanie włosów i swędzenie skóry.  Są także dobrą płukanką dla jasnych włosów, ponieważ nadają im zdrowy blask i delikatny miodowy odcień.

W ogrodach mniszek może być jedną z roślin tworzących łąkę ziołową  lub można wysiać go samodzielnie jako roślinę wiodącą. Mniszek pospolity do wzrostu i rozwoju potrzebuje średnio zwięzłej gleby z dodatkiem wapnia oraz słonecznego miejsca. Nasiona poleca się wysiewać w kwietniu lub po 15 sierpnia w rzędy co 40 cm. Nie poleca się przykrywania ich ziemią, ponieważ lepiej kiełkują  z dostępem światła. Po 10-14 dniach roślina zacznie wschodzić. Warto również spojrzeć na tę roślinę pod względem atrakcyjności florystycznej. Jest to roślina wykorzystywana do tworzenia wiosennych bukietów, wianków i do dekoracji stołów.

Mniszek pospolity to roślina, którą warto zainteresować się i wykorzystać to co najcenniejsze dla każdego z nas!

Opracowano na podstawie następujących publikacji:

- „Zioła z apteki natury” praca zbiorowa

- „Zioła w kuchni” Aldona Zaniewska

- „Pielęgnacja z łąki i ogrodu” Kamila Leszczyńska

Zdjęcia: Dorota Piękna-Paterczyk