Ptasia grypa nazywana inaczej influenzą ptaków to obok ASF jedna z najgroźniejszych chorób powodujących znaczne spustoszenie w gospodarstwach zajmujących się produkcją zwierzęcą. Polska jest jednym z największych producentów drobiu w Unii Europejskiej, więc rozprzestrzenienie się takiej choroby powoduje ogromne straty dla hodowców, ale też całej gospodarki. W grudniu 2019 roku pojawiły się informacje związane z wystąpieniem ptasiej grypy w Wielkopolsce. Pierwsze ogniska znaleziono w powiecie ostrowskim. Według danych Głównego Lekarza Weterynarii było to gospodarstwo, w którym hodowano ponad 10 000 indyków. Od tego czasu niemal codziennie pojawiają się nowe alerty o wystąpieniu ptasiej grypy w kolejnych gospodarstwach.

Obecnie znanych jest kilka szczepów wirusa influenzy ptaków. Od kilku lat choroba występuje bardzo powszechnie. W Polce po raz pierwszy ptasia grypa pojawiła się w 1995 roku, był to wirus H7N7, później na przełomie 2006 i 2007 roku atakował wirus H5N1, kolejny w 2013 wirus H9N2, a od 2016 roku panuje najgroźniejszy H5N8.

Główni nosiciele wirusa to dzikie ptactwo migrujące po całym świecie. Choroba występuje w dwóch typach: HPAI i LPAI. Ten pierwszy powoduje wysoką śmiertelność, jest bardzo niebezpieczny, a drugi przebiega dosyć łagodnie, nie stanowi poważnego zagrożenia. Ptactwo zaraża się głównie drogą oddechową oraz pokarmową. Najbardziej niebezpieczny jest bezpośredni kontakt ptactwa domowego z wędrującym. Zakażona może być woda, pasza, sprzęty, środki transportu, a także strój rolnika. Choroba u ptaków rozwija się od 3 do 7 dni w zależności od gatunku drobiu, typu wirusa czy wielkości stada. Główne objawy u ptaków to: brak apetytu, stany depresyjne, nerwowość, problemy z oddychaniem, obrzęk zatok, czasami biegunka. Choroba może też występować bezobjawowo i doprowadzać do nagłej śmierci.

Ptasia grypa jest zagrożeniem również dla człowieka. Objawy są bardzo podobne do zwykłej grypy: gorączka, katar, kaszel, ból mięśni, w najgorszym przypadku może nawet dojść do zapalenia płuc. Najważniejsze jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny: dokładne mycie rąk, zmiana obuwia przy wejściu na teren produkcji, zmiana odzieży na ochronną oraz przejście przez maty dezynfekujące. Niebezpieczny może okazać się bezpośredni kontakt z chorym ptactwem lub padliną. Obróbka termiczna niszczy wirusa, dlatego spożycie gotowanego lub smażonego mięsa drobiowego z zakażonych zwierząt nie powinno stanowić niebezpieczeństwa dla zdrowia człowieka.

Ptasia grypa bardzo szybko się rozprzestrzenia, dlatego służby weterynaryjne uruchamiają różne procedury jej zwalczania. Główne zadania bioasekuracji, czyli połączenia wszystkich elementów, które mają nie dopuścić do rozprzestrzeniania się influenzy w gospodarstwach to:

• Zabezpieczenie budynków przed dostępem dzikiego ptactwa i innych zwierząt
• Zabezpieczenie źródła wody oraz paszy
• Stosowanie zmiennej odzieży i obuwia
• Maksymalne ograniczenie wstępu na gospodarstwo
• Regularne czyszczenie sprzętów na gospodarstwie
• Mycie i dezynfekcja budynków i sprzętów
• Mycie pojazdów przed wjazdem na gospodarstwo
• Prowadzenie dokumentacji gospodarstwa

W Polsce w ciągu pierwszych trzech miesięcy 2020 roku choroba opanowała prawie 10 województw. Zakażony drób musiał być poddany utylizacji w specjalnie przeznaczonych do tego miejscach, a fermy zostały odkażone. Ponadto sztaby kryzysowe zabroniły wypuszczania drobiu na wybiegi oraz sprzedaży do ubojni. Najbardziej dotkliwe dla rolników jest ograniczenie lub całkowity zakaz eksportu drobiu z Polski, który często dotyczy również gospodarstw, w których choroba nie wystąpiła. Zakaz sprzedaży może trwać kilka miesięcy, co będzie szczególnie trudnym okresem dla rolników i całej branży drobiarskiej. Wiele gospodarstw będzie musiało zmierzyć się z likwidacją produkcji.

Źródła:

• Szkolenie pt. Higiena, „Bioasekuracja” i dobrostan w gospodarstwach rolnych, jako alternatywy dla stosowania antybiotyków u zwierząt, 19.02.2020, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, oddział w Poznaniu
• Marian Flis (2017); Ptasia grypa: groźna zoonoza przenoszona przez ptaki wolno żyjące – historia i stan obecny, Ornis Polonica, 58, 35-43
• Strona Internetowa Głównego Inspektoratu Weterynarii

Anna Wasiewicz

PZDR nr 7