Problem dużego udziału zbóż w strukturze zasiewów dotyka coraz więcej gospodarstw. Ze względu na to, że zboża w Polsce stanowią dominującą grupę roślin uprawnych, w wielu gospodarstwach ich udział w strukturze zasiewów osiągnął taki poziom, przy którym następuje obniżenie plonów.
Do głównych przyczyn spadku plonów to:
1/ Choroby podstawy źdźbła/tzw. Choroby podsuszkowe/-zgorzel podstawy źdźbła, łamliwość źdźbła, fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni. Choroby te uszkadzają system korzeniowy oraz źdźbło. Strata plonu może sięgać 50 %.
2/ Wzrost zachwaszczenia-nasileniu zachwaszczenia sprzyja gorsza zdrowotność zbóż oraz przerzedzenie plonu. Występują najczęściej chwasty jednoliścienne.
3/Jednostronne wyczerpanie składników pokarmowych z gleby.
4/Pogorszenie struktury gleby i zubożenie w materię organiczną.
5/Nagromadzenie w glebie substancji hamujących wzrost zbóż- głównie związków fenolowych powstających z rozkładu słomy, które działają toksycznie na siewki zbóż.
Pszenica jest najbardziej wrażliwą na uprawę po zbożach – najwyższy spadek plonu. Złym przedplonem dla pszenicy jest pszenżyto jare i jęczmień jary.
Pszenżyto ozime reaguje mniejszymi spadkami plonu w monokulturze niż inne zboża.
Żyto jest rośliną o małych wymaganiach siedliskowych i cechuje się wysoką stabilnością plonowania po zbożach.
Jęczmień ozimy plonuje podobnie na poszczególnych stanowiskach, z wyjątkiem po pszenżycie jarym po którym wystąpił wyraźny spadek plonu.
Najlepszym przedplonem spośród zbóż jarych dla zbóż ozimych jest owies jako roślina fitosanitarna.
Do agrotechnicznych metod ograniczania spadku plonów zbóż powodowanych przez choroby podstawy źdźbła i systemu korzeniowego należą:
-uprawa międzyplonów
-wykonywanie podorywek
-siew zbóż ozimych
-stosowanie do siewu materiału zdrowego i dobrze zaprawionego
-unikanie zbyt gęstego i głębokiego siewu
-zwalczanie chwastów
Najlepszymi stanowiskami pod uprawę zbóż są rośliny motylkowe, strączkowe, przemysłowe, ziemniaki, warzywa.
Ogólnie można stwierdzić, że dobrymi przedplonami zbóż są rośliny nie zbożowe , natomiast złymi zboża z wyjątkiem owsa.
Literatura: 1/Szczegółowa Uprawa Roślin. Praca zbiorowa pod redakcją Jerzego Hersego.
2/Materiały ze strony internetowej. Wiadomości Rolnicze. Portal Nowoczesnego Rolnika.
Opracowała : Anna Malinowska ZD Pleszew
