Daliowy zawrót głowy!
Dalie ogrodowe nazywane również georginiami to bardzo efektowne rośliny określane „kwiatami słońca”. Do Europy przybyły pod koniec XVIII wieku z rejonów Meksyku i Gwatemalii. Jako rośliny z rodowodem meksykańskim najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych i tam najpiękniej prezentują swoje walory kolorystyczne. W miejscach bardziej zacienionych nie pokażą swojego piękna. Dalie są ozdobą wielu ogrodów. Coraz częściej sadzi się je również na balkonach i tarasach oraz w ozdobnych donicach. Kwitną od lata do późnych przymrozków na czerwono, biało, kremowo, żółto, pomarańczowo, różowo, bordowo i fioletowo. Paleta kolorów jest przeogromna. Brakuje chyba tylko czarnych kwiatów dalii. Hodowcy jednak cały czas zbliżają się do coraz ciemniejszych barw, więc czekajmy cierpliwie na kolejne prace hodowlane w tym zakresie. Stąd też pojawiły się dalie dwubarwne, których wybór jest coraz większy. Dalie o kwiatach jednobarwnych są bardzo efektowne. Myślę, jednak że niebywałe wrażenie robią dalie o kwiatach dwubarwnych, które mogą być o różnych kształtach i odcieniach ozdobione wzorkami z plamek, kropeczek, pasków i prążków.
Przez wiele lat powstało około 20 000 najróżniejszych odmian, które sklasyfikowano w 10 grupach. Do najpopularniejszych należą anemonowe, kaktusowe, półkaktusowe, kryzowe, dekoracyjne, kuliste, pomponowe i karłowe. Są również zaliczane do grupy liliputów, których kwiaty nie przekraczają 6 cm średnicy. Natomiast w grupie dali dekoracyjnych średnica kwiatów przekracza 20 cm. Rośliny osiągają różne wysokości. Mamy dalie karłowe rosnące od 20 do 40 cm, średnio wysokie dorastające do 120 cm i bardzo wysokie rosnące do 180 cm. Pod względem budowy kwiatu wyróżnić można dalie pomponowe, dekoracyjne i kaktusowe. Rośliny te chętnie sadzone są na rabatach, pojedynczo lub w grupie na trawniku. Można je wykorzystać do tworzenia niskich obwódek oraz do ogrodów skalnych albo sadzić wzdłuż ogrodzenia lub płotu. Tak posadzone wysokie odmiany będą miały naturalną podporę i nie połamią się pod wpływem silnych wiatrów.
Wczesne odmiany dalii kwitną już od połowy czerwca. Większość spotykanych w naszych ogrodach kwitnie od połowy lipca i sierpnia aż do pierwszych przymrozków. Nie bez powodu właśnie te rośliny nazywane są królowymi późnego lata i wczesnej jesieni!
Dalie to byliny, które nie są mrozoodporne i muszą być każdego roku po pierwszych przymrozkach wykopane z ziemi. Właściwym momentem na wykopanie karp dali jest pierwszy przymrozek, który zważy część nadziemną. Te nadziemne pędy skracamy i pozostawiamy karpy w skrzynkach do wyschnięcia. Karpy trudno się przechowują. W całym procesie przechowywania należy zwracać uwagę na temperaturę. Karpy dalii należy przechowywać przez okres zimy w pomieszczeniu wolnym od mrozu, w temperaturze około 50C przesypując piaskiem lub ziemią.
Do sadzenia dalii przystępujemy wiosną. Rośliny lubią glebę lekko przepuszczalną i zasobną w składniki odżywcze. Nie lubią gleb kwaśnych. Byłoby dobrze żeby gleba była cały czas lekko wilgotna. Jest to ważne ponieważ w pełni sezonu gdy jest za sucho rośliny więdną i wtedy trzeba je podlewać W połowie marca wyciągamy skrzynki z piwnicy i sprawdzamy jak rośliny przezimowały. Odrzucamy te uszkodzone a pozostawiamy tylko ładne i zdrowe. Przystępując do sadzenia karpy należy podzielić i wybierać takie które rozpoczęły już procesy wzrostowe i mają widoczne 2-3 oczka. Po posadzeniu dołki przysypać ziemią i czekać aż ukażą się młode pędy. Na miejsce stałe rośliny wysadzamy od końca kwietnia. Najlepiej po wiosennych przymrozkach. Dalie są bardzo wrażliwe na najmniejsze przymrozki. W sytuacji nocnych spadków temperatury rośliny trzeba zabezpieczyć i okryć np. włókniną lub inną okrywą osłaniającą. Ale jak już minie ten okres to rośliny będą rosły
Czy rośliny chorują lub są narażone na zagrożenia ze strony szkodników? Dalie należy cały czas obserwować, ponieważ mogą pojawić się na nich mszyce i ślimaki. Po zauważeniu tych szkodników należy szybko reagować i zwalczać je. Mszyce potrafią przenosić mozaikę dalii, która objawia się zahamowaniem wzrostu i żółtymi plamami na liściach. W deszczowe lata rośliny mogą być porażane przez choroby grzybowe. Znawcy tych roślin podkreślają, jeśli roślina ma zdrowe liście to jest piękny kwiat. A co z nawożeniem? Warto wzbogacić podłoże dobrze rozłożonym kompostem, który nie tylko dostarczy odpowiednią ilość składników pokarmowych ale dodatkowo poprawi strukturę gleby. Z nawozów mineralnych można zastosować nawozy o spowolnionym działaniu. Nie należy stosować dużego nawożenia azotowego, aby nie spowodować wzrostu masy liściowej a zaniku kwitnienia a tym samym możliwości podziwiania pięknych kwiatów.
Przy wyborze miejsca wysokie odmiany dalii posadzić w miejscach osłoniętych od podmuchów silnego wiatru. Uchroni to dorastające do 180 cm rośliny przed połamaniem. Bardzo dobrze jest także zastosować podpory w postaci palików lub prętów metalowych do których warto przywiązać pędy roślin.
Wielu z nas kojarzy dalie z wiejskimi ogrodami. Dostępność dużej ilości odmian powoduje, że dalie zmieniają ten utarty stereotyp i coraz częściej goszczą w nowoczesnych ogrodach na balkonach, tarasach i w efektownych donicach.
Dorota Piękna-Paterczyk
PZDR nr 7
