Rolnice to owady, które występują powszechnie na terenie całego kraju. Wpływ na ich liczebność i masowe występowanie mają wysokie temperatury i umiarkowane opady. Stadium szkodliwym są wielożerne gąsienice, które oprócz kukurydzy uszkadzają około 160 gatunków roślin. Osobnikiem dorosłym jest jasno- lub ciemnobrązowy motyl. Na przednich skrzydłach ma okrągłe lub przecinkowate plamki, a druga para skrzydeł jest jaśniejsza. Rozpiętość skrzydeł dochodzi do 55 mm, a owłosione ciało ma długość 30 mm. Samiec ma grzebieniaste czułki i jest jaśniejszy od samicy.
Na plantacjach kukurydzy spotyka się gąsienice kilku gatunków rolnic. Samica składa jaja półkoliste o średnicy około 0,5 mm, które początkowo są jasne, a z czasem ciemnieją. Z jaj wylęgają się gąsienice długości około 1 mm, które osiągają długość do 60 mm. Początkowo są żółtozielone, a następnie zmieniają barwę na oliwkowo-szarą z silnym woskowym połyskiem. Mają 3 pary odnóży tułowiowych i 5 par odwłokowych. Na ciele mają czarne punkty lub ciemne smugi. Poczwarki są ciemnobrązowe lub bordowe o wielkości 20-25 mm. W ciągu roku występują 1 lub 2 pokolenia. Po przezimowaniu gąsienice żerują na korzeniach chwastów oraz roślin uprawnych. Przepoczwarczają się w maju. Na przełomie maja i czerwca pojawiają się motyle, które latają po zapadnięciu zmierzchu. Samice składają jaja pojedynczo, rzadko w grupach, na dolnej stronie blaszek liściowych. Młode gąsienice żerują kilka tygodni. Na przełomie lipca i sierpnia pojawiają się motyle drugiego pokolenia. Po kopulacji składają na roślinach jaja, z których wylęgają się gąsienice. Te żerują do października, a następnie schodzą do gleby na zimowanie. Wiosną gąsienice uszkadzają wschodzące rośliny, podgryzają system korzeniowy, w wyniku czego kukurydza zamiera. Mogą wgryzać się w podstawę łodygi, co skutkuje przewracaniem się roślin. Gąsienice drugiego pokolenia żerują na systemie korzeniowym starszych roślin oraz na kolbach. Wyjadają ziarniaki w fazie mlecznej i woskowej dojrzałości.
Aby stwierdzić obecność szkodnika – motyla – należy prowadzić systematyczny monitoring upraw, wykorzystując pułapki feromonowe lub pułapki świetlne. Natomiast obecność gąsienic stwierdzić możemy wykonując odkrywki glebowe przed siewem, a później bezpośrednie obserwacje roślin, w tym ich systemu korzeniowego.
Niezbędne informacje na temat występowania poszczególnych szkodników na roślinach uprawnych dostarcza nam platforma sygnalizacji agrofagów, która znajduje się na stronie internetowej www.agrofagi.com.pl. Doradcy z Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu zaangażowani są w prowadzenie monitoringu upraw, dostarczając cennych informacji na temat występowania poszczególnych agrofagów. Informacje te są na bieżąco aktualizowane na wyżej wymienionej stronie internetowej.
Decyzja o wykonaniu zabiegu chemicznym środkiem ochrony roślin, musi być podjęta w oparciu o próg ekonomicznej szkodliwości, który dla rolnic wynosi:
- w okresie wschodów roślin obecność 1 gąsienicy na 2 m² uprawy,
- w stadium 5-6 liści kukurydzy znajdą się 1 – 2 gąsienice po trzeciej wylince na 1 m² uprawy.
W integrowanej ochronie roślin stosując metodę agrotechniczną ograniczamy liczebność występujących na roślinach szkodników. Do metody tej zaliczamy: płodozmian, izolację przestrzenną od miejsc zimowania szkodnika, usuwanie chwastów z plantacji, terminowy zbiór plonu, rozdrabnianie resztek pożniwnych, głęboka orka zimowa.
Wacław Biadała PZDR nr 7
Literatura:
„Atlas szkodników roślin rolniczych” – praca zbiorowa pod red. Pawła K. Beresia, wydawca Hortpress Sp. z o.o, Warszawa 2014
Strona internetowa www.agrofagi.com.pl