Jednym z warunków osiągnięcia wysokich plonów zbóż jest wprowadzenie do produkcji plennych odmian o wysokich cechach użytkowych. Jednak najlepsza odmiana nie wykaże się wysokim plonem ziarna, jeśli do siewu użyje się słabego materiału siewnego. Nasiona wysiewane w tym samym gospodarstwie przez kilka lat pogarszają swoje właściwości, co  powoduje uzyskiwanie coraz to niższych plonów. Następuje tak zwana degeneracja lub wyradzanie się zbóż.
Do głównych przyczyn tego zjawiska należą:
- porażenie ziarna przez choroby,
- niekontrolowane krzyżowanie i brak selekcji negatywnej,
- zanieczyszczenie innymi gatunkami uprawnymi.
O jakości nasion decydują, między innymi: czystość, zdolność kiełkowania, wykształcenie ziarna, zdrowotność, cechy odmianowe.
Dobry materiał siewny nie może zawierać nasion chwastów ani nasion żadnych innych gatunków i odmian roślin uprawnych.
Zdolność kiełkowania jest najważniejszą cechą ziarna siewnego. Nasiona mające niską energię i zdolność kiełkowania wschodzą źle i nierówno. Część roślin rozwija się z pewnym opóźnieniem, co zwiększa ilość pośladu w plonie. Z ziarna wykazującego dobrą energię i  zdolność kiełkowania otrzymuje się szybkie i równomierne wschody, co gwarantuje wyrównanie tempa wzrostu i rozwoju roślin.
Wykształcenie ziarna, a więc jego dorodność ma duży wpływ na występowanie chorób i  szkodników, przenoszonych z materiałem siewnym. Zakażenie ziarna siewnego ma bezpośredni wpływ na przyszły plon, ponieważ z takiego ziarna wyrastają rośliny zakażone groźnymi chorobami, jak np. pleśń śniegowa, śnieć, głownia, pałecznica, septorioza liści, itp.
Wpływ niekontrolowanego krzyżowania się jest największy u zbóż obcopylnych (pszenżyto, owies) a znikomy u samopylnych (pszenica, jęczmień).
Największą przyczyną pogarszania się wartości siewnej ziarna w gospodarstwach są zanieczyszczenia nasionami innych roślin uprawnych lub odmian innego gatunku. Występuje to głównie w gospodarstwach stosujących zbiór kombajnowy. Ziarno zebrane w latach o  niekorzystnym przebiegu pogody ma zwykle obniżoną wartość siewną. Często nie nadaje się do siewu.
Z powyższych przyczyn zaleca się odnawianie ziarna siewnego. Pszenicę, żyto, jęczmień i  owies winniśmy odnawiać co 3-4 lata, a pszenżyto co 2-3 lata. Doświadczenia wykazują, że  wymiana nasion przyczynia się do wzrostu plonów o 2-3 dt z hektara.

Autor:
Hipolit Ciećkowski
WODR Poznań, ZD Piła, gm. Ujście