Każdy żywy organizm posiada tzw. „strefę komfortu cieplnego". Jest to optymalna temperatura otoczenia w której czuje się najlepiej ponieważ nie wkłada wysiłku ani w ogrzanie ani chłodzenie organizmu, w tej temperaturze najchętniej pobiera paszę, łatwo odchowuje potomstwo, optymalnie przyrasta i wykorzystuje paszę. Zapewnienie takiego stanu jest obowiązkiem i dobrze pojętym interesem hodowcy-producenta.
Dla trzody chlewnej jest ona różna dla poszczególnych grupach wiekowych i tak dla prosiąt to : 34-36 ºC , dla prosiąt odsadzonych i warchlaków to: 23-24 ºC, a dla loch, tuczników to: 18 - 22 ºC.
Najczęściej obserwowane objawy stresu cieplnego to: apatia, świnie szybciej oddychają stąd wrażenie dyszenia, rośnie temperatura ciała, wzrasta spożycie wody a maleje pobór paszy, spada mleczność loch i pogarsza się jakość odsadzanych prosiąt, zaburzeniu ulega gospodarka hormonalna a więc pogarsza się skuteczność inseminacji. Stres cieplny może być również przyczyną ujawnienia się chorób, podklinicznie występujących w stadzie np. różyca czy też pleuropneumonia.
Obok temperatury ważnymi elementami, na które należy zwrócić uwagę w hodowli, są wilgotność i ruch powietrza. W pomieszczeniach dla trzody chlewnej wilgotność powinna wynosić 65-75% a ruch powietrza w pomieszczeniach dla prosiąt wynosić ok.0,1 m/s, warchlaków 0,2 m/s a dla tuczników, loch i knurów 0,4 m/s.
Zbyt wysoka zawartość pary wodnej będzie ochładzała powietrze w niskich temperaturach, a ogrzewała w podwyższonych. Znaczny wzrost wilgotności może powodować wzrost zużycia paszy oraz spadek przyrostów. Z kolei zbyt niska zawartość pary wodnej w powietrzu obniża strawność paszy.
Wilgotność ma także wpływ na stopień zapylenia powietrza oraz obecność drobnoustrojów w chlewni.
W szczególnie upalne dni sposobem na obniżenia temperatury na chlewni może być stosowanie systemów zraszania lub zamgławianie pomieszczeń. Tego rodzaju schładzanie stosowane jest głównie w tuczarniach i w sektorze loch luźnych. Zraszacze montowane są w części gnojowej kojca. Woda pod ciśnieniem 1-3 barów zrasza w formie prysznica zwierzęta. Czas zraszania zwierząt trwa około 2 min. a przerwa pomiędzy zabiegami ok. 10 min. do momentu wysuszenia świń. Parująca woda z powierzchni skóry obniża temperaturę i daje zwierzętom uczucie chłodu , a działająca wentylacja osusza powierzchnię ciała zwierząt. Taki system pozwala na obniżenie temperatury nawet od 5 do 8ºC.
W okresie letnim coraz częściej mamy do czynienia z występowaniem wysokich temperatur, które niekorzystnie wpływają na procesy produkcyjne w hodowli trzody chlewnej gorsze wykorzystanie budynków.
Nie ma doskonałego sposobu na kontrolę stresu cieplnego u zwierząt, ale możemy poprzez szereg działań od projektowania budynków zaczynając przez schładzanie, zmianę systemu żywienia oraz suplementację paszy ograniczyć jego wpływ na produkcję.
Ograniczenie możliwości wystąpienia stresu cieplnego u świń poprzez częste wentylowanie pomieszczeń, zraszanie, zachowanie prawidłowej obsady zwierząt, stosowanie odpowiednio dobranych pasz, stosowania w czasie upałów, - po konsultacji z naszym lekarza wet. – doustnie witaminy C, A i E oraz Beta –karotenu, wpłynie korzystnie na uzyskiwane wyniki produkcyjne w naszych chlewniach.
Poruszony tutaj temat stresu cieplnego u świń nie wyczerpuje całości zagadnienia. Chciałbym przywołując ten temat zwrócić uwagę producentów na ważność zagadnienia, które coraz częściej wyraźnie daje o sobie znać.
Grzegorz Orzechowski
ZD Ostrzeszów