Ziemniaki na sto sposobów
Ziemniaki spożywamy niemal codziennie, najczęściej gotowane, z dodatkiem mięsa i warzyw. Głównym składnikiem ziemniaków jest skrobia, dzięki której stanowią tanie źródło energii. Wartość kaloryczna 100 gram obranych ziemniaków wynosi 87 kcal. Dostarczają one organizmowi również składników mineralnych zwłaszcza potasu, żelaza , magnezu oraz niewielkich ilości białka. Zawierają stosunkowo niewielkie ilości witaminy C oraz witamin z grupy B . Są jednakże ważnym źródłem tych witamin, gdyż spożywane są prawie codziennie i w sporych ilościach. Bez przesady można je uznać za podstawowy produkt pokrywający, zwłaszcza późną jesienią, zimą i wczesną wiosną, zapotrzebowanie człowieka na witaminę C : 300g ziemniaków zaspokaja w 40% zapotrzebowanie człowieka na tę witaminę . Znajduje się ona przede wszystkim w ziemniakach młodych (25-30 mg w 100g bulw. Ziemniaki zawierają witaminę PP a także karoten , przetwarzany w organizmie człowieka na witaminę A. W bulwach ziemniaka znajdują się liczne mikroelementy : mangan, miedz, cynk, nikiel, kobalt, bor i inne. Oprócz suszonych owoców żaden produkt żywnościowy nie zawiera tyle potasu co ziemniak. Potas pomaga usuwać z organizmu wodę i chlorek sodowy. Dlatego ziemniaki są szczególnie pożądane w diecie osób cierpiących na choroby nerek .Sok uzyskany z surowych ziemniaków stosuje się z powodzeniem w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz kataru żołądka. Surowy ziemniak przykłada się na oparzenia oraz leczy nim choroby skóry (np. egzemy). Stosowany jest też jako składnik maseczek kosmetycznych. Mówiąc o wysokiej wartości odżywczej ziemniaka i jego zaletach leczniczych, powinniśmy pamiętać że wiele zależy od sposobu jego wykorzystania, a więc od prawidłowej obróbki i umiejętności przygotowania potraw. Organizm człowieka dla prawidłowego funkcjonowania potrzebuje urozmaiconego zestawu składników odżywczych : białka, węglowodanów, tłuszczów, witamin itd., dlatego ziemniaki mimo swych wartości odżywczych muszą być uzupełniane innymi produktami zwłaszcza białkowymi, a także owocami i warzywami. Należy pamiętać o tym sporządzając z nich samodzielne potrawy. Wartość odżywcza ziemniaków zależy w znacznym stopniu od sposobu ich przyrządzania .Niewłaściwe postępowanie powoduje ubytki poszczególnych składników.
Dlatego należy:
- obierać ziemniaki cienko, gdyż tuż pod skórką znajduje się najwięcej składników odżywczych : grubiej należy obierać ziemniaki tylko na wiosnę, kiedy zaczynają kiełkować, gdyż wówczas pod skórką zbiera się szkodliwa substancja zwana solaniną.
– nie obierać ziemniaków młodych , tylko je oskrobać lub dobrze wyszorować , mocząc w niewielkiej ilości wody.
– używać nierdzewnych noży do ich obierania emaliowanych naczyń do gotowania ( bez odprysków emalii).
– nie przedłużać niepotrzebnie czasu gotowania (na przykład w zupach),
- nie gotować w zbyt dużej ilości wody , bo część składników przechodzi do wywaru, z którym jest odlewana, co dotyczy zwłaszcza ziemniaków młodych,
- nie podgrzewać kilkakrotnie ziemniaków potraw z ziemniaków,
- nie pozostawiać zbyt długo utartych surowych ziemniaków przed przyrządzeniem potrawy,
- jak najczęściej wykorzystywać do potraw ziemniaki gotowane w łupinach, z wyjątkiem okresu wiosennego, kiedy zaczynają kiełkować.
Nie ma prawdopodobnie produktu z którego można przygotować tyle smacznych i zdrowych dań co z ziemniaków. Na naszym stole zajmują one codziennie „honorowe ‘’ miejsce. Znakomicie pasują do ryby, mięsa, grzybów, warzyw, a nawet kaszy. Gotowane i smażone , pieczone i tarte, mielone i suszone, duszone i faszerowane, zapiekane itd. zawsze smakują znakomicie.
Krystyna Piszczałka
ZD Ostrzeszów