Święta Wielkanocne maja bogatą tradycję. Są niezwykle barwne, towarzyszy im wiele obrzędów. Po Wielkim Poście – kiedyś bardzo ściśle przestrzeganym – ludzie z niecierpliwością czekali na odmianę. O wielu wielkanocnych obyczajach pamiętamy także do dzisiaj. Dzięki nim świąteczne dni są bardziej radosne.
PALEMKI NA SZCZĘŚCIE
W Niedzielę Palmową, która rozpoczyna Wielki Tydzień święcono palemki – rózgi wierzbowe, gałązki bukszpanu, malin , porzeczek – ozdabiano kwiatkami, mchem, ziołami, kolorowymi piórkami. Po poświęceniu palemkami bilo się domowników, by zapewnić im szczęście na cały rok. Połknięcie jednej poświęconej bazi wróżyło zdrowie i bogactwo. Zatknięte za obraz lub włożone do wazonów chroniły mieszkanie przed nieszczęściem i złośliwością sąsiadów.
ŚWIĄTECZNE PORZĄDKI
Przed Wielkanocą robimy wielkie, świąteczne porządki nie tylko po to, by mieszkanie lśniło czystością, ale miało to znaczenie symboliczne wymiatamy z mieszkania zimę, a wraz z nią wszelkie zło i choroby.
WIELKIE GRZECHOTANIE
Kiedy milkły kościelne dzwony, rozlegał się dźwięk kołatek. Obyczaj ten był okazją do urządzania psot. Młodzież biegała po mieście z grzechotkami, hałasując i strasząc przechodniów. Do dziś zachował się zwyczaj obdarowywania dzieci w Wielkim Tygodniu grzechotkami.
POGRZEB ŻURU
Ostatnie dwa dni postu były wielkim przygotowaniem do święta. W te dni robiono ,,pogrzeb żuru” – potrawy spożywanej przez cały post., kiedy zbliżał się czas radości i zabawy, sagany żuru wylewano na ziemię.
WIESZANIE ŚLEDZIA
Śledź - też symbol wielkiego postu. Z wielką satysfakcją ,,wieszano go”, czyli przybijano rybę do drzewa. W ten sposób karano śledzia za to, że przez sześć niedziel ,, wyganiał” mięso z jadłospisu.
ŚWIĘCONKA
Zgodnie tradycją święconkę należy przygotować w piątek, trzeba się spieszyć, bo po sobotnim święceniu nie powinno się już sprzątać ani nic przygotowywać. To czas, kiedy należy duchowo przygotować się na zmartwychwstanie Jezusa.Wielka Sobota to czas radosnego oczekiwania. Koniecznie należało tego dnia poświęcić koszyczek z jedzeniem. Nie mogło w nim zabraknąć baranka – symbolu Chrystusa Zmartwychwstałego, mięsa i wędlin – na znak, że kończy się post, symbol płodności i dostatku. Święcić należy także chrzan – symbol siły bo ,,gorycz Męki Pańskiej i śmierci została zwyciężona przez słodycz zmartwychwstania”, masło – oznakę dobrobytu – i jajka – symbol narodzenia oraz sól – symbol oczyszczenia domostwa od złego oraz istota prawdy, ciastko (babka) – symbol wszechstronnych umiejętności.
W Wielką Sobotę każda dziewczyna powinna obmyć twarz w wodzie, w której gotowały się jajka na święconkę, to znikną piegi i inne niedoskonałości na twarzy.
WIELKA NIEDZIELA
W Wielką Niedzielę poranny huk petard i dźwięk dzwonów musi obudzić wszystkich śpiących, poruszyć zatwardziałych skąpców i złośliwych sąsiadów. Po rezurekcji zasiadano do świątecznego śniadania. Najpierw dzielono się jajkiem. Na stole nie mogło zabraknąć baby wielkanocnej i dziada, czyli mazurka.
LANY PONIEDZIAŁEK
Czyli Śmingus – Dyngus, to zabawa, którą wszyscy znamy. Oblewać można wszystkich i wszędzie. Zmoczone tego dnia panny miały większe szanse na zamążpójście. A jeśli któraś się obraziła – to nieprędko znalazła męża. Wykupić się można było od oblewania pisanką – stąd każda panna starała się, by jej kraszanka była najpiękniejsza. Chłopak, wręczając tego dnia pannie pisankę, dawał jej do zrozumienia, że mu się podoba.
SZUKANIE ZAJĄCZKA
Wyrazem wielkanocnej radości rodziny może być po zakończeniu śniadania, wspólna zabawa – zwana szukaniem zajączka, czyli małej niespodzianki dla każdego.
Miejmy nadzieję, że wiele wielkanocnych zwyczajów i obrzędów przetrwa długie lata dając świadectwo kultury ludowej dawnych lat.
Mirosława Kaminik
ZD Ostrzeszów