Owoce i warzywa w żywieniu rodziny
Warzywa i owoce są bardzo ważnym składnikiem naszej codziennej diety. Wiąże się to z zawartymi w nich witaminami (głównie C i beta-karotenu), błonnikiem pokarmowym, solami mineralnymi, a także innymi związkami biologicznie czynnymi tzw. fitozwiązkami.
Obydwie grupy zawierają dużą ilość cennych składników odżywczych i niewątpliwie przypisuje się im duży wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka. Od dawna wiemy, że produkty roślinne mają działanie regulujące funkcje naszego organizmu jak np. suszone śliwki w regulacji czynności przewodu pokarmowego. Ponadto liczne obserwacje i badania dowodzą, iż niskotłuszczowa dieta bogata w warzywa i owoce może znacznie zmniejszyć ryzyko chorób układu krążenia. W związku przede wszystkim z zawartym w nich błonnikiem oraz substancjami przeciwutleniającymi zaleca się spożywanie owoców i warzyw co najmniej 5 razy dziennie.
Otóż wielu owocom i warzywom przypisywane jest działanie przeciwnowotworowe. Do nich zaliczamy głównie pomidory, czosnek brokuły i inne warzywa z rodziny krzyżowych, owoce cytrusowe, warzywa z rodziny baldaszkowatych: marchew, seler czy pasternak. Istotne jest jednak to, że poszczególne gatunki owoców i warzyw wykazują różną efektywność w zapobieganiu nowotworom poszczególnych narządów, co zależy od rodzaju czynnych substancji zawartych w poszczególnych produktach. Za jeden z przykładów może posłużyć nam likopen zawarty w pomidorach. Składnik ten zmniejsza ryzyko nowotworu prostaty u mężczyzn jedzących tygodniowo 10 lub więcej razy przetwory pomidorowe, zmniejsza również ryzyko nowotworów szyjki macicy. Likopen z przetworów pomidorowych, np. keczupu, jest znacznie lepiej przyswajalny niż ze świeżych pomidorów. Największy wpływ na poziom likopenu we krwi ma sos pomidorowy. Co jeszcze ? Otóż można by tu wymieniać przykładów od groma np.
- owoce żurawiny zawierają substancje zapobiegające zakażeniom pęcherza i dróg moczowych,
- owoce aronii obniżają ciśnienie krwi, zwiększają odporność immunologiczną, pomagają w zwalczaniu infekcji oraz zaburzeń przewodu pokarmowego,
- czosnek ma działanie przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne, obniżające ciśnienie krwi i poziom złego cholesterolu.
Bardzo duże znaczenie dla naszego odżywiania ma również błonnik pokarmowy zawarty w owocach i warzywach. Zależnie od jego składu i właściwości ma on zdolność do obniżania poziomu cholesterolu, zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, przyspiesza perystaltykę jelit, pomaga w usuwaniu toksyn itd. Należy jednak pamiętać, że przetwarzanie owoców i warzyw może być przyczyną częściowego lub całkowitego usunięcia tego dobroczynnego składnika. Właściwie ogólnie procesy przetwarzania kojarzą się ze stratą niektórych składników (tak też się dzieje). Jednak nie jest to do końca całkowicie prawdziwe. Zwiększenie stopnia rozdrobnienia oraz podwyższona temperatura zwiększają przyswajalność wielu związków np. karotenoidów. Również podczas ogrzewania może wzrastać zdolność antyoksydacyjna niektórych związków.
Jak więc widzicie działanie tej grupy produktów jest wielokierunkowe dla naszego organizmu. Nie wahajmy się więc sięgać po warzywa i owoce skoro tak dobrze na Nas wpływają, dają tyle dobrego, bo chyba właśnie o to nam chodzi w życiu żeby czuć się dobrze i wyglądać dobrze!
Prawidłowa dieta dla najmłodszych i najstarszych powinna być tak zbilansowana, aby zaspokajała potrzeby na wszystkie witaminy i składniki mineralne niezbędne dla funkcjonowania organizmu. Zapotrzebowanie na określone produkty, powinny zostać indywidualnie dostosowane do potrzeb danego organizmu, uwzględniając wiek, płeć i aktywność fizyczną. Jednak nawet najlepiej zbilansowana dieta nie będzie w pełni wartościowa, jeśli nie będzie obejmować warzyw i owoców. Dziecko, którego organizm cały czas się rozwija, potrzebuje w swojej diecie produktów dostarczających dużej ilości energii. Młody organizm, aby prawidłowo funkcjonować, powinien otrzymywać odpowiednie witaminy i składniki odżywcze. Dzieci przy wyborze jedzenia kierują się przede wszystkim zapachem, smakiem, kolorem i wyglądem. Urozmaicone i bogate we wszystkie składniki odżywcze posiłki przyczyniają się do prawidłowego rozwoju dziecka. Dieta najmłodszych, powinna być bogata w aminokwasy, glukozę, witaminy i składniki mineralne, wśród których można wymienić m. in. wapń, fosfor, magnez, chlor, żelazko i cynk. Dieta osób starszych powinna wyeliminować produkty ciężkostrawne, wzdymające i tłuste poprzez ograniczenie procesu smażenia, a wybrać formę duszenia i pieczenia. W podeszłym wieku szczególnie należy zadbać o dostarczanie organizmowi witamin. Najwięcej tych składników znajdziemy w świeżych warzywach i owocach.
ZD Ostrzeszów
Sylwia Rymanowska