INTEGROWANA OCHRONA PSZENŻYTA PRZED SZKODNIKAMI
     Integrowana ochrona roślin jest częścią Integrowanej Produkcji Roślinnej, która realizuje swoje cele głównie metodami, które są uwzględniane w Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej oraz Przewodniku Dobrej Praktyki Ochrony Roślin.
Definiując integrowaną ochronę można określid, że jest to celowe stosowanie kombinacji metod biologicznych, biotechnicznych, chemicznych, fizycznych, uprawowych i hodowlanych, przy których wykorzystanie chemicznych środków ochrony roślin ogranicza się do niezbędnego minimum i tylko w celu niedopuszczenia do nadmiernego rozwoju organizmów szkodliwych, który mógłby spowodowad straty ekonomiczne.
W miarę zwiekszania powierzchni uprawy pszenżyta ozimego w Polsce ( w ostatnich latach wynosiła ok. 1300 tys./ha) i intensyfikacji produkcji zaobserowano wzrost nasilenia wielu szkodników zbożowych na tej roślinie. Do niedawna sądzono,że pszenżyto jako mieszaniec międzyrodzajowy jest odporne na choroby i szkodniki zbożowe.
Przyczynami wzrostu nasilenia szkodników jest płodozmian mieszany z dużym bądź bardzo dużym udziałem zbóż w strukturze zasiewów.Konsekwencją wysiewania zbóż po sobie przez okres dwóch, trzech a nawet więcej lat jest kompensacja chwastów, chorób i szkodników, co za tym idzie spadek wydajności i z czasem degradacja gleby.
W ostatmich latach przyczynami wzrostu nasilenia szkodników zbożowych o ekonomicznym znaczeniu (mszyce, skrzypionki) na zbożach w tym na pszenżycie są: zmiany technologii uprawy, intensywna ochrona przed chwastami, chorobami i szkodnikami, obfite i niezrównoważone nawożenie azotowe. Natomiast w przypadku mało znanych i dotychczas mniej ważnych gospodarczo szkodników zbożowych (pryszczarki, miniarki, łokaś garbatek, żółwinki, lednice, śmietki, nałanek kłosiec ) przyczynami zwiększenia ich nasilenia występowania są : intensyfikacja uprawy zbóż, uproszczenia w agrotechnice i strukturze zasiewów, powszechne stosowanie środków ochrony roślin i zmiany klimatyczne.
Poniżej przedstawione są podstawowe założenia integrowanej ochrony pszenżyta ozimego przed szkodnikami
I. Zabiegi agrotechniczne:
1. Stanowisko w zmianowaniu :
- przedplony dobre: strączkowe, rzepak, ziemniak średnio – wczesny
- przedplony średnie : owies, kukurydza na kiszonkę, niektóre motylkowe
- przedplony złe: zboża takie jak pszenica, pszenżyto, jęczmieo, żyto
2. Uprawa roli:
Opcjonalnie, np.: podorywka pługiem, podorywaczem ścierniskowy, broną talerzową, broną wirnikową, itp. w celu przerwania parowania, rozdrobnienia resztek pożniwnych, zniszczenia wielu szkodników szczególnie postaci larwarnych i poczwarkowych
3. Wysiew nawozów mineralnych przedsiewnie
- przed orką lub po orce w zależności od wilgotności gleby
- nawozy NPK, wielkośd nawożenia zależna od zasobności gleby i przedplonu, na ogół na poziomie N- 20; P-75; K – 75 do 90 kg/ha
4. Orka:
Dostepnym sprzętem na głębokosci 15 – 20 cm z wałem dogniatającym
5. Uprawa przedsiewna i siew:
- coraz częściej używa się agregatów uprawowo - siewnych, których zaletą jest szybkośd, brak przesuszenia gleby, precyzyjna norma wysiewu i głębokośd siewu;
- pochodzenie materiału siewnego – najlepiej z zakupu o znanym stopniu kwalifikacji, MTZ, zdolności kiełkowania oraz zaprawione skuteczną zaprawą fungicydową;
- termin siewu, w zależności od rejonu Polski ( najwczęśniej w północno – wschodniej części : 5 – 20 września, a najpóźniej w części zachodniej : 20 września do 5 października )
II. Dobór materiału siewnego
Podstawowym kryterium wyboru odmian do uprawy przez rolników jest plon ziarna. Ogólnie przyjmuje się, że wielkośd plonu przeciętnie w 50% jest efektem cech odmianowych ( plonotwórczej właściwości odmiany ).
W 2010 roku w krajowym rejestrze było 32 odmiany w tym 10 krótkosłomych.
Według Listy zalecanych do uprawy odmian na obszarze Wielkopolski w ramach PDO ( Porejestrowego Doświadczalnictwa Porejestrowego ) wyd. przez SDOO Słupia Wielka, ZDOO Śrem – Wójtostwo w 2011 roku rekomendowane do uprawy są nastepujące odmiany:
PAWO –N (7) , TODAN – N (6) , ALGOSO –N (2) , ALEKTO – Kr (1) , LEONTINO – N ( 1) , PIGMEJ – Kr (1) , PIZARRO – N (1);
N – odmiana o normalnym typie wzrostu
Kr – odmiana krótkosłoma
Liczby w nawiasach są liczbą lat w których dana odmiana znajdowała się na LZO
Tworzenie "Listy zalecanych do uprawy odmian na terenie Wielkopolski" odbywa się na podstawie art. 25. pkt. 4 ustawy o nasiennictwie z dnia 26 czerwca 2003r. (Dz.U. Nr 137, poz. 1299; z późniejszymi zmianami).
III. Zwalczanie biologiczne:
W odniesieniu do zbóż nie prowadzi się
IV. Zabiegi środkami ochrony roślin :
W integrowanej ochronie roślin użycie chemicznych środków ochrony roślin pozycjonowane jest na koocu, kiedy zostały przekroczone progi szkodliwości szkodników zbożowych.
Najważniejsze szkodniki pszenżyta ozimego
1. Łokaś garbatek – Zabrus tenebrioides G.
Wystepowanie – pszenica oz., żyto, pszenżyto oz.
Szkodliwośd – jesienią larwy uszkadzają ( strzępią) młode liście zbóż, latem chrząszcze nadżerają kłosy uszkadzając ziarno w mleczniej dojrzałości
Zapobieganie – nie uprawiad pszenżyta na ciężkich glebach
2. Drutowce – Elateridae
Występowanie – rośliny zbożowe, na glebach próchnicznych
Szkodliwośd – uszkadzają kiełkujące ziarniaki zbóż, korzenie roślin
Zapobieganie – siad zboża na stanowiskach o małej do średniej zawartości próchnicy i niezbyt wilgotnych; zwiększyd częstośd mechanicznej uprawy gleby oraz sianie w płodozmianie roślin nieatakowanych, np.: groch, fasola, gorczyca
3. Rolnice - Agroinae
Wystepowanie - na wielu gat. roślin ( zboża, kukurydza, rzepak, ziemniaki) uprawianych na lżejszych glebach, w miarę ciepłych i suchych
Szkodliwośd – młode gąsienice wyżerają mało widoczne otworki w liściach i na ich brzegach; starsze gąsienice są bardziej żarłoczne i niszczą kiełki i korzenie zbóż
Zapobieganie – głęboka orka, częste uprawki machaniczne, późniejszy termin wysiewu pszenżyta
4. Mszyce – Aphididae
Występowanie – wszytskie gatunki zbóż i trawy
Szkodliwośd – kolonie mszyc wysysają soki zawierające asymilaty z różnych części roślin w zależności od gatunku mszycy
Zapobieganie - właściwy płodozmian, uprawa pszenżyta z dala od gospodarzy zimowych, ochrona wrogów naturalnych mszyc, zrównoważone nawożenie azotowe
5. Skrzypionki – Oulema spp. Skrzypionka zbożowa 
Wystepowanie - liczny gat. w całym kraju, na zbożach i trawach, a nawet kukurydzy
Szkodliwośd – larwy wygryzają wierzchnią tkankę miękiszową pozostawiając dolną skórkę; chrząszcze wygryzają kreskowe, podłużne otwory w liściach na wylot
Zapobieganie – stosowanie prawidłowo płodozmianu, niszczenie chwastów jednoliściennych, głównie perzu, nie uprawiad pszenżyta w pobliżu łąk, pastwisk, plantacji traw nasiennych
6. Miniarki - Agromyzidae
Wystepowanie – zboża, trawy
Szkodliwośd – redukcja przez larwy powierzchnii asymilacyjnej liści flagowych i podflagowych w postaci min począwszy od szczytu do 1/3 lub ½ długości, rzadziej w środku blaszki liściowej
Zapobieganie – stosowanie zmainowania, uprawa gleby pożniwna, głęboka orka, zrównoważone zmianowanie
7. Pryszczarki; Paciornica pszeniczanka
Występowanie – wszystkie gat. zbóż, traw
Szkodliwośd – niszczenie zawiązków ziaren w kłosie w okresie od początku kłoszenia do kooca kwitnienia; żer larw obniża plon, przydatnośd do siewu ( chude ziarno), wartośd wypiekową pszenicy, oraz wartośd paszową pszenżyta
Zapobieganie – zmainowanie, głęboka orka
8. Pryszczarek zbożowiec – Haplodiplosis equestris
Występowanie – wszystkie gat. zbóż, niektóre trawy
Szkodliwośd – uszkodzenie źdźbeł w postaci małych siodełek i skrócenie ich wysokości, nadmiernie nabrzmiałe pochwy liściowe, niekiedy powodując nie wykłoszenie kłosów
Zapobieganie – prawidłowy płodozmian, poprawna agrotechnika, głęboka orka, unikad wilgotnych i ciężkich gleb;

Maria Jeziorna