Od stycznia 2016r. w Polsce mają zacząć obowiązywać nowe przepisy regulujące zasady sprzedaży bezpośredniej przetworzonych  produktów rolnych. Aktualnie stan prawny wygląda następująco: mamy nowoprzyjęte przepisy krajowe tj.

• Ustawa z dnia 9 kwietnia 2015r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 września 2015r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej
• Wytyczne Dobrej Praktyki Higienicznej i Produkcyjnej

oraz dwa projekty rozporządzeń:

• Projekt Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi ws. Szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej
• Projekt  Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie dostaw bezpośrednich środków spożywczych.

Jakich więc zmian możemy się spodziewać?

        Otóż  na podstawie ustawy z dnia 9 kwietnia o podatku dochodowym , przychody uzyskane ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu ( z wyłączeniem uzyskania tych produktów w wyniku prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej) będą klasyfikowane jako przychody z tzw. „innych źródeł”. Oznacza to, że przychody uzyskane przez rolnika w wyniku sprzedaży takich produktów nie będą zaliczane do działalności gospodarczej.                                                                                                                                                   

      Wprowadzane zmiany pozwolą na wprowadzenie możliwości ich opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, przy zastosowaniu stawki w wysokości 2% przychodów. W roku rozpoczęcia przez rolnika sprzedaży przetworzonych produktów rolnych wybór opodatkowania ryczałtem będzie możliwy bez względu na wysokość przychodów. W następnych latach opodatkowanie ryczałtem 2% będzie możliwe, jeżeli przychody z takiej sprzedaży w poprzednim roku nie przekroczyły równowartości 150 000 euro. Zastosowanie powyższych uregulowań jest możliwe wówczas, gdy spełnione są warunki:

• sprzedaż nie jest wykonywana na rzecz osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej lub na rzecz osób fizycznych na potrzeby prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej,
• przetwarzanie produktów roślinnych i zwierzęcych i ich sprzedaż nie odbywa się przy zatrudnieniu osób na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze,
• sprzedaż następuje wyłącznie w miejscach , w których produkty te zostały wytworzone lub na targowiskach, przy czym za targowiska uznawane będą wszelkie miejsca przeznaczone do prowadzenia handlu, z wyjątkiem sprzedaży dokonywanej w budynkach lub w ich częściach.
• prowadzona jest ewidencja sprzedaży.

       Drugim dokumentem, który został przyjęty i opublikowany w dniu 26 października jest rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej.    Rozporządzenie określa wymagania weterynaryjne, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży i przez takie produkty, wielkość, zakres i obszar produkcji produktów a także wymagania weterynaryjne dla miejsc prowadzenia sprzedaży bezpośredniej. Do sprzedaży bezpośredniej dopuszcza się wyłącznie produkty wyprodukowane z własnych surowców przez podmiot prowadzący działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej m.in. tusze i podroby z: drobiu, zajęczaków, grubej zwierzyny łownej, drobnej zwierzyny łownej; produkty rybołówstwa, ślimaki, mleko surowe, siarę, surową śmietanę, jaja, produkty pszczele nieprzetworzone. W porównaniu z zakresem obecnie obowiązującym został poszerzony katalog o takie produkty jak: podroby czy siarę, możliwość mrożenia półtuszek Zmianie na korzyść uległa wielkość produkcji( zwiększenie limitów dla większości produktów ), możliwość przekroczenia wielkości sprzedaży w danym tygodniu, wprowadzenie możliwości sprzedaży bezpośredniej jaj z gospodarstwa, sprzedaży niektórych produktów z urządzeń dystrybucyjnych oraz możliwość poszerzenia obszaru sprzedaży jeżeli sprzedaż jest dokonywana podczas imprez okolicznościowych (wystawy, festyny, targi ,kiermasze) organizowanych w celu promocji tych produktów.  

      Minister Zdrowia opracował dokument pt. „Wytyczne Dobrej Praktyki Higienicznej i Produkcyjnej” przy produkcji żywności niezwierzęcego pochodzenia w warunkach domowych z wykorzystaniem surowców roślinnych z własnych upraw. Wytyczne te, mają być wskazówką i materiałem pomocniczym we wdrażaniu zasad higieny i bezpieczeństwa żywności . Jest to swoisty kodeks dobrej praktyki w przetwórstwie domowym, nie stanowi on jednak twardego prawa.

    Dostawy bezpośrednie środków spożywczych pochodzenia roślinnego – to obecnie projekt rozporządzenia. Projekt ten określa zakres działalności prowadzonej w ramach dostaw bezpośrednich środków spożywczych , w tym rodzaj produktów oraz wielkość i obszar, na którym mogą być realizowane dostawy bezpośrednia przez rolników.  Katalog produktów, które mogą być wprowadzone do obrotu rozszerzono np. o możliwość obrania, pokrojenia, podzielenie na części, przecięcia ,rozdrobnienia, zmielenia, schłodzenie, zamrożenia oraz środki spożywcze kwaszone, suszone, marynaty , dżemy, konfitury, marmolady, powidła, przetwory owocowo-warzywne, pieczywo. Projekt rozporządzenia dotyczy producentów środków spożywczych (rolników), którzy w ramach dostaw bezpośrednich mogą dostarczać małe ilości środków spożywczych do konsumentów finalnych :  na terenie gospodarstw rolnych, na targowiskach, z obiektów lub urządzeń ruchomych lub tymczasowych, w tym ze specjalistycznych środków transportu. W projekcie ustalona jest również wielkość obrotu w ramach dostaw bezpośrednich, dodawania innych środków spożywczych (np. cukier, sól, przyprawy). Dodatkowo przetwarzanie może odbywać się  przy wykorzystaniu sprzętów i wyposażenia gospodarstwa rolnego, stosowanych do podstawowej działalności rolniczej. Z założenia żywność produkowana przez rolnika ma być przetwarzana w niewielkim zakresie oraz w sposób inny niż przy użyciu maszyn przemysłowych.

       Również w przypadku  szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej ( MOL) mamy do czynienia z projektem rozporządzenia. Projekt ten m. in. poszerza katalog produktów : jajecznych wytworzonych w wyniku obróbki lub dalszego przetwarzania jaj ugotowanych w skorupkach, produktów mlecznych wyprodukowanych z siary, gotowych posiłków  (potraw) wyprodukowanych z produktów pochodzenia zwierzęcego.

      Wszystkie projekty rozporządzeń wprowadzają możliwość poszerzenia obszaru sprzedaży, jeżeli sprzedaż jest dokonywana podczas imprez okolicznościowych organizowanych w celu promocji tych produktów.

      Podsumowując, opracowane rozporządzenia, te podpisane i te które są jeszcze projektami w mniejszym lub większym stopniu wzbogacają ofertę w zakresie sprzedaży bezpośredniej własnych produktów wytworzonych w gospodarstwie. Czy jednak spełniają chociaż w znaczącym stopniu oczekiwania rolników i konsumentów w tym zakresie? Czy określone wymagania formalne i sanitarne odnoszące się do skali produkcji umożliwią i ułatwią rolnikom prowadzenie tej działalności? Czas pokaże jak będą funkcjonować w praktyce. I jeszcze kilka uwag odnośnie ustawy z dn. 9 kwietnia 2015r. o podatku dochodowym , która nie koresponduje z rozporządzeniami, w dużej mierze ogranicza możliwości kupowania produktów żywnościowych od rolników:                                                                                

*nie określa, czy po jej wprowadzeniu konsument będzie mógł kupić masło, ser, dżem od rolnika, ponieważ nie wymieniono w niej żadnego katalogu produktów. Jedynie za produkt roślinny uważa się mąkę, jeśli pochodzi ze zboża z własnej uprawy, ale nie uwzględniono szeregu innych produktów takich jak kasze, płatki zbożowe czy otręby, których technologia produkcji jest bardzo zbliżona do produkcji maki,                                                                                                                                                          

  *osoby prawne np. szkoły, samorządy, restauracje, sklepy, szpitale, stołówki, przedszkola nie będą mogły kupować bezpośrednio od rolnika ( ograniczenie to nie występuje w innych krajach UE),                                        

*konsumenci będą mogli kupować produkty żywnościowe jedynie w gospodarstwie lub na targowisku, pod warunkiem, że nie będzie zadaszone. W związku z tym wyklucza to np. sprzedaż w halach targowych, których wiele powstało w ostatnich latach z myślą o ułatwieniu handlu dla konsumentów i rolników zapewniając warunki sanitarne i higieniczne,                                                                                                                                    

*paczki i przesyłki żywności dostarczane od rolnika nie będą dozwolone. Wykluczono również sprzedaż za pośrednictwem internetu,  która obecnie się promuje,                                                                                        

   *nie przewiduje się sprzedaży zbiorowej przez producentów rolnych w formie zbiorowych punktów sprzedaży czy sklepów organizowanych przez rolników bardzo popularnych w krajach europejskich.     

Myślę, że już dzisiaj można powiedzieć, że ta ustawa nie odpowiada w pełnym zakresie na oczekiwania konsumentów i rolników. Należy mieć jednak nadzieje, że jak każdy dokument, również i ten podlega możliwością wprowadzania zmian.                                                                                                                  

W artykule wykorzystano materiały Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie.                                 

Opracowała: Gabriela Borowiak, starszy doradca, gmina Lwówek