Mierzenie dochodów rolniczych nie jest sprawą łatwą. Trzeba bowiem uwzględniać fakt, że gospodarstwo rolne ma jednocześnie cechy przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowego. Dodatkowo powstaje problem wyceny pracy własnej, kwestii wielo zawodowości, czy po prostu uzyskiwania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej oraz silne zróżnicowanie ekonomiczne samych gospodarstw. Dochody rolnicze możemy badać w oparciu o różne bazy danych, np. FADN, badanie budżetów gospodarstw domowych itp.
Obliczanie dochodu rodzinnego gospodarstwa rolnego, nastawionego głównie na utrzymanie rodziny w nim zamieszkującej, różni się od obliczania dochodu „przedsiębiorstwa rolnego”, czyli dużego, wysokoprodukcyjnego gospodarstwa nastawionego na dostarczanie zysku właścicielom. Zasadnicze różnice polegają na tym, że w gospodarstwie rodzinnym istnieje silny, trudny do finansowego wyodrębnienia związek gospodarstwa domowego z gospodarstwem rolnym, a praca właścicieli i członków ich rodziny wkładana w prowadzenie gospodarstwa rolnego nie jest tym samym, co koszty pracy zatrudnionych w „przedsiębiorstwie rolnym”. W praktyce w małym gospodarstwie bardzo trudne jest wyodrębnianie kosztów ponoszonych na prowadzenie gospodarstwa domowego od kosztów ponoszonych na działalność rolniczą, a także rozdzielanie źródeł przychodów.
Z tych przyczyn przedmiotowa analiza opiera się na danych WODR Poznań uzyskanych z własnej sieci notowań cenowych na produkty rolne i środki do produkcji oraz tworzonych na ich bazie kalkulacji opłacalności produkcji dla gospodarstw towarowych. Przedstawione wyliczenia dają pogląd o rzeczywistej sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych w danym kierunku produkcji. Wyliczone tzw. ceny minimalne uwzględniają dopłaty, tj. dopłaty obszarowe, tzw. paliwową i do materiału siewnego. Dopłaty obszarowe w produkcji roślinnej mają przełożenie na produkcję zwierzęcą, ponieważ bazą paszową jest produkcja roślinna w gospodarstwie.
Przedstawione wyliczenia dla produkcji żywca wieprzowego, żywca wołowego oraz mleka przedstawiają koszt jednostkowy danej produkcji, średnią cenę w skupie oraz cenę uwzględniającą parytet dochodu rolnika zrównany z średnim poziomem wynagrodzenia netto wg GUS.
W przedstawionym opracowaniu tylko produkcja żywca wołowego daje opłacalność. Natomiast produkcja żywca wieprzowego oraz mleka jest poniżej opłacalności czyli koszty produkcji przewyższają ceny rynkowe. W gospodarstwach rodzinnych, których dotyczy to opracowanie dochód netto jest wynagrodzeniem za pracę. Podobnie jak w działalności gospodarczej prowadzonej na własne nazwisko. W przytoczonych powyżej kierunkach produkcji o zapłacie można mówić tylko w przypadku żywca wołowego.
Z kolei inną sprawą jest tzw. parytet dochodowy gospodarstwa. Jak sama nazwa Parytet (łac. paritas – równość) mówi o zasadzie równości proporcji dwóch lub więcej wielkości, czyli w w/w analizie przyrównujemy opłacalność danego kierunku produkcji do średniego wynagrodzenia krajowego netto.
Warto podkreślić, że do zachowania parytetu dochodu koniecznym warunkiem jest utrzymanie parytetu nakładów pracy do normy UE, tj. ilości godzin pracy rocznie na osobę, wyliczoną dla gospodarstwa o określonej powierzchni w ha. Wielkość gospodarstwa ma wpływ na wielkość produkcji, czyli koszty produkcji i cenę opłacalną dającą parytet dochodu dla rolnika.
Materiały źródłowe: Kształtowanie się cen produktów rolnych zamieszczone na stronie : www.wodr.poznan.pl Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu oraz wynagrodzenia w gospodarce narodowej zamieszczone na stronie : wynagrodzenia.pl /dane-gus.php Głównego Urzędu Statystycznego