Szacuje się, że 40% gleb w Polsce posiada odczyn kwaśny lub bardzo kwaśny. Największy odsetek zakwalifikowany do tej kategorii znajduje się w województwach: podkarpackim, łódzkim, podlaskim i mazowieckim. Wapń potrzebny jest również roślinom, jako składnik pokarmowy. Wpływa na stabilizację komórek w roślinie, wpływa na podział komórek wzrostowych, zawiązywanie nasion, ogranicza stres termiczny, wydłuża korzenie, aktywuje enzymy i utrzymuje równowagę w procesie fotosyntezy. Udowodniony jest jego wpływ na proces oddychania i metabolizm azotowy a także na tworzenie się brodawek korzeniowych i hamowanie patogenów korzeniowych.
Tyle ważnych funkcji! A tak mało ciągle działań w temacie wapnowania.

Przyczyny zakwaszenia gleby:

1. Pochodzenie skały macierzystej większość gleb w Polsce wytworzona ze skał osadowych, polodowcowych, które w naturalnym środowisku należą do skał o odczynie kwaśnym.
2. Mała pojemność buforowa takich gleb – jest to nic innego jak zdolność gleby do zmiany pH. Gleby lekkie charakteryzują się małą pojemnością buforową, ale łatwo jest ją przełamać przy odpowiednim, niewielkim poziomie wilgoci. Gleba szybko zmienia swoje pH do optymalnych wartości, ale przy braku systematycznego wapnowania równie szybko powraca do poprzedniego stanu kwaśnego na skutek zwykłego, pospolitego wymywania wapna z gleby.
3. Intensyfikacja rolnictwa, a co za tym idzie zwiększenie nawożenia składnikami pokarmowymi a szczególnie azotem. Do nawozów zakwaszających glebę zaliczamy siarczan amonu, mocznik, saletra amonowa oraz fosforan amonu.

Termin stosowania wapna

Najodpowiedniejszym terminem na przeprowadzenie wapnowania pola jest okres pożniwny. Dlaczego akurat ten okres? Otóż, w tym terminie możliwe jest wymieszanie nawozu w profilu glebowym poprzez szereg zabiegów uprawowych. Wśród nawozów wapniowych możemy również wyodrębnić te w postaci granulowanej. Jak gwarantują producenci ich rozpuszczalność jest na tyle wysoka, że umożliwia wysiew pogłówny a ich działanie widać już po około 3 miesiącach od aplikacji.

Formy nawozów wapniowych:
Formy tlenkowe CaO – charakteryzują się szybkim działaniem odkwaszającym. Przeznaczone są na gleby ciężkie o dużej zawartości próchnicy. Czemu akurat na tego rodzaju gleby? Otóż jony wapnia znajdujące się w nawozach w formie tlenkowej przyczyniają się do szybkiego zobojętnienia jonów wodorowych, które obecne są w roztworze glebowym. W wyniku burzliwej reakcji wypierają z kompleksu sorpcyjnego toksyczne jony glinu i wodoru.
Formy węglanowe CaCo3 – wśród nich możemy wyróżnić nawozy węglanowe,
węglanowo-magnezowe oraz kredy. Nawozy z tej grupy charakteryzują się wolniejszym działaniem, przeznaczone są na gleby lekkie i bardzo lekkie.

Wapno hydratyzowane (lasowane, gaszone) to prawdziwa bomba składników mineralnych. Oprócz wapna w swoim składzie posiada również szereg mikro i makroelementów. Ten rodzaj wapna jest szczególnie polecany na gleby ubogie we wszystkie składniki pokarmowe. Jednak przy jego zakupie a szczególnie przy ustalaniu dawki nawozu na hektar warto zwrócić uwagę na zawartość suchej masy, która najczęściej wynosi 70%. Jednak zdarzają się też partie nawozu, w których sucha masa stanowi 50%, co oznacza, iż połowa wspomnianego nawozu to woda.

Wapno posodowe – bardzo popularne na terenie naszego powiatu. Niewątpliwą zaletą tego nawozu jest niska cena, która skłania do zakupu a wadą duża ilość chlorku sodu. Konieczne zatem jest ograniczenie jego stosowania pod uprawy wrażliwe na chlorki tj. burak, kukurydza czy cebula. W związku z faktem, iż wspomniany nawóz zawiera chlorek sodu w swoim składzie jego zastosowanie nie jest zasadne do stosowania na glebach zasolonych. Ponadto wskazane jest, aby przy zastosowaniu tego wapna wiosną, wymieszać je w głąb profilu glebowego tak, aby uniknąć zbyt dużego stężenia sodu, które mogłoby spowodować zniszczenie kiełków wschodzących roślin.

Wśród nawozów wapniowych możemy wyróżnić azotan wapnia. Jest to nawóz, który służy do szybkiego dostarczania łatwo przyswajalnego wapnia. Kwaśny odczyn gleby to swoisty obraz braku równowagi jonów w glebie. Co ciekawe nie zawsze spowodowany jest brakiem wapnia, ale może zostać wywołany brakiem kationów tj. magnez, potas oraz sód. Dość częstym zjawiskiem spotykanym w praktyce rolniczej jest występowanie bardzo wysokiej zawartości wapnia w glebie a mimo to odczyn jej pozostaje kwaśny. Właśnie w takich sytuacjach zalecane jest zastosowanie azotanu wapnia.

W gospodarstwach rolnych zwłaszcza tych stosujących metodę strip till często w celu dostarczenia wapnia w głąb profilu glebowego wykorzystuje się gips, który w rolnictwie stosowany jest w formie dwuwodnego siarczanu wapna CaSO₄·2H₂O. Dlaczego akurat gips? Otóż wapń z gipsu dostaje się do miejsca, do którego dostanie się woda opadowa. Gips jest bardzo przydatny w momencie, gdy zależy nam na poprawie struktury gleby oraz zmniejszeniu niekorzystnego wpływu toksycznego glinu na plony roślin. Zapytacie, w jaki sposób zmniejsza niekorzystny wpływ glinu? Mianowicie siarczan będący jednym ze składników gipsu wraz z glinem tworzy związek łatwo rozpuszczalny w wodzie tj. siarczan glinu. W wyniku wymycia w kompleksie sorpcyjnym miejsce glinu zajmie wapń, co przyczyni się do poprawy struktury na większej głębokości, w której powstaną warunki tlenowe poprawiające wzrost i rozwój roślin. Co warto podkreślić 1 tona gipsu zawiera około 220kg Ca i 160kg S. Siarka występuje w formie siarczanowej dostępnej dla roślin. Nawóz ten szczególnie polecany jest na gleby zbite oraz zlewne.         

Nie tylko zaleta dobrej rozpuszczalności, ale również stopień rozdrobnienia samego nawozu ma istotny wpływ na szybkość działania. Musimy zdać sobie sprawę, iż wapno, w którym dominują duże frakcje potrzebuje znacznie więcej czasu na rozkład (fot.1, 2). Pewnie wielu zapyta – jaka jest wada wapna zbrylonego i jaka bardzo dobrze zmielonego wapna? Problem jest z wysiewem, a mianowicie zbrylone wapno zawiesza się na ścianach rozsiewacza, co wpływa na dużą nierównomierność wysiewu. Natomiast bardzo dobrze zmielone wapno należy wysiewać w dni o dużej wilgotności powietrza i bezwietrznej pogodzie, co pozwoli uniknąć efektu znoszenia najdrobniejszych cząstek na duże odległości.

Mam nadzieję, że chociaż w najmniejszym stopniu przybliżyłem Państwu obszerny temat, jakim jest zabieg wapnowania.