Susza glebowa, mała retencja, racjonalne wykorzystanie wody w rolnictwie.
Racjonalne wykorzystanie wody w rolnictwie jest kluczem do uzyskania zadowalających plonów. Zmiany klimatyczne, które widać w ostatnich latach oraz prognozy nie napawają optymizmem. W okresie wegetacji roślin występują i będą występować nadal zjawiska ekstremalne tj.:
- Susze,
- Gradobicia,
- Ulewy,
- Huragany i inne.
Konieczne jest zabezpieczenie upraw przed okresowymi niedoborami wody. Same modlitwy nie wystarczą i trzeba pilnie działać. Melioracja znana była już w starożytnym Egipcie i z powodzeniem wykorzystana. W Polsce niestety totalnie zaniedbana i wymaga pilnej naprawy. Tam gdzie rolnicy nie czekali na pomoc spółek czy samorządów i sami zainwestowali w modernizację systemu melioracyjnego widać było efekty wiosną. Woda zbierała się w pogłębionych rowach przez oczyszczone sączki, przez co uprawy nie wygniły, można było wjechać na pole i stworzyć roślinom jak najlepsze warunki do rozwoju. A co rolnik może sam zrobić lub z czego skorzystać, by zapobiec suszy:
- Nawadniać uprawy,
- Tworzyć zbiorniki małej retencji,
- Odpowiednie zmianować,
- Dobrać system uprawy do warunków,
- Wybierać odpowiednie odmiany roślin,
- Dbać o utrzymanie odpowiedniej struktury gleby,
- Racjonalnie nawozić,
- Utrzymać elementy pro środowiskowych tj.: zadrzewienia śródpolne, strefy buforowe, kanały, rowy, żywopłoty, oczka wodne, zadrzewienia liniowe.
Niestety prognozy dla naszego województwa, jak i całej Polski nie są optymistyczne. Roczna suma opadów w województwie wielkopolskim nie przekracza 700mm. Dodatkowo w okresie największego zapotrzebowania roślin na wodę, opadów jest zdecydowanie za mało, czego przykładem jest rozkład wilgotności gleby w warstwie korzeniowej:
Na powyższym rysunku widać, że największe niedobory wody występują w rejonie wschodniej Wielkopolski. Spadek wilgotności gleby już poniżej 20% dla wielu upraw staje się niebezpieczny i z pewnością wpłynie negatywnie na jakość i wysokość plonu. Dlatego tak ważne jest tworzenie małej retencji w obrębie gospodarstw.
Mała retencja definicja:
„Mała retencja to zatrzymywanie lub spowalnianie spływu wód w obrębie małych zlewni przy jednoczesnym zachowaniu i wspieraniu rozwoju krajobrazu naturalnego.”1)
Na obszarach wiejskich powinny zostać przywrócone (odbudowane lub zmodernizowane) urządzenia piętrzące wodę, tj. jazy, zastawki, mnichy, stopnie na wszystkich ciekach melioracyjnych. Kolejnym bardzo ważnym elementem zwiększającym retencję wodną gleby są oczka wodne i stawy rybne. Lokalizowane powinny być na zaniżonych terenach. To dzięki nim poprawia się mikroklimat i obieg wody. Niestety takie i inne inwestycje wymagają wielu nakładów finansowych.
Rolnicy z niecierpliwością czekają na rozwiązania ze strony Rządu, Samorzadów. Czekają na rozwiązania, które pozwolą ograniczyć skutki suszy. Potrzebne są szybkie decyzje, środki finansowe, nadzór nad projektami i zminimalizowana biurokracja. Doraźna pomoc rolnikom w postaci kilku złotych do hektara w obliczu walki z żywiołami jest śmieszna. Po takiej nauczce jaką mieliśmy ostatnio (susze, huragany, gradobicia) czas przejść do czynów.
Źródło: Janusz Jankowiak, Jerzy Bieńkowski „KSZTAŁTOWANIE I WYKORZYSTANIE ZASOBÓW WODNYCH W ROLNICTWIE” INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH Nr 5/2011, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 39–48 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi
1) Piotr Bugajski, Jerzy Kozyra, Marek Krysztoforski, Rafał Wawer, „Metody ochrony i racjonalnej gospodarki wodnej w rolnictwie i na obszarach wiejskich”