Na świecie obserwujemy dynamiczny wzrost gospodarczy. W związku z nim rośnie też zapotrzebowanie na energię. Międzynarodowa Agencja Energetyczna podaje, że potrzeby energetyczne świata wzrosną do 2030 roku nawet o połowę a największy w tym udział będą miały Indie i Chiny. Wytwarzana w tych krajach energia jest oparta o węgiel, dlatego konsekwencje tego zjawiska odczują wszystkie kraje na świecie w postaci zwiększonego efektu cieplarnianego. Mając to na uwadze kraje Unii Europejskiej przyjęły dokument, który zakłada, że do 2020 roku kraje UE zredukują emisję CO₂. Możliwe jest to dzięki zwiększeniu do 20% pozyskiwania energii z odnawialnych źródeł w jej całkowitym wytwarzaniu oraz poprawie efektywności energetycznej o 20 %. Założenie to stanowi duże wyzwanie dla całej Unii, w tym także dla Polski i obszarów wiejskich.

Wśród wielu nakładów na gospodarstwo rolne znaczny udział to koszt energii. Rosnące ceny paliw (węgla, gazu), a co za tym idzie energii elektrycznej wymuszają na Rolnikach szukanie sposobów na oszczędne i racjonalne gospodarowanie nią.

Gospodarstwa rolne najwięcej energii zużywają na pracę ciągnika i maszyn rolniczych w czasie uprawy roli i zbioru plonów. Dużej ilości energii wymagają też poszczególne etapy procesów produkcyjnych takich jak: oświetlenie obór, chlewni, wentylacja mechaniczna, przygotowanie pasz, schładzanie mleka.

Natomiast w gospodarstwie domowym energia zużywana jest przede wszystkim na transport, ogrzewanie mieszkań, przygotowanie posiłków, przechowywanie żywności i funkcjonowanie wszystkich urządzeń RTV i AGD.

Racjonalne (efektywne) wykorzystanie energii w gospodarstwie domowym i rolnym polega przede wszystkim na jej oszczędzaniu a jest to korzyść i dla środowiska i dla portfela.

Wybierając właściwe technologie produkcji można wprowadzić wiele modyfikacji, które ograniczą zużycie energii, np.:

1. Wysokie koszty produkcji rolnej w gospodarstwie generują ciągniki o źle dobranej mocy, ciągniki o dużej mocy współpracujące z małymi maszynami lub słabe ciągniki pracujące z dużymi maszynami. Przy wyborze ciągnika należy kierować się wskaźnikiem wyposażenia gospodarstwa, dobierać jego moc do areału i wielkości posiadanych maszyn. Warto wykonywać regularne przeglądy techniczne, bo moc wysłużonych ciągników często odbiega od mocy nominalnej.
2. Tradycyjna uprawa polowa polega na wykonywaniu zabiegów takich jak: podorywka, bronowanie, orka, rozsiew nawozów, siew zbóż. Pojedyncze przejazdy po polu znacznie podnoszą zużycie oleju napędowego oraz koszt uprawy, nie mówiąc już o wyjeżdżonych ścieżkach technologicznych. Dobrym rozwiązaniem jest używanie agregatów uprawowych, które są w stanie wykonać kilka czynności za jednym przejazdem.
3. Zamontowanie schładzalnika do mleka z odzyskiem ciepła jest kolejnym sposobem na oszczędzanie energii. Ciepło oddane przez schłodzone mleko jest wykorzystane do podgrzania wody używanej do mycia dojarek, w ten sposób można zaoszczędzić energię potrzebną do nagrzania wody.
4. Żeby zmniejszyć zużycie energii przeznaczanej na oświetlenie budynków inwentarskich, w których nie używa się światła do sterowania cyklem produkcyjnym, można wykorzystać światło dzienne montując świetliki w dachu budynku oraz duże otwory okienne, a także zastosować żarówki energooszczędne.
5. W pozostałych pracach gospodarskich zmniejszenie zużycia energii można osiągnąć poprzez używanie energooszczędnych silników i nowoczesnych maszyn.

Równie ważne jest racjonalne wykorzystanie energii w domu mieszkalnym.

1. Największe straty energii mogą mieć miejsce w przypadku nieocieplonego budynku czy nieszczelnych okien i drzwi. Najlepszym rozwiązaniem jest ocieplenie budynku oraz uszczelnienie okien, a także używanie termostatów. Spadek zużycia energii można osiągnąć poprzez używanie energooszczędnych żarówek czy wykorzystanie do oświetlenia domu światła dziennego (duże okna, jasne ściany).
2. Oszczędności może przynieść również przemyślane wykorzystanie sprzętu AGD. Wyłączając piekarnik czy kuchenkę na kilka minut przed końcem pieczenia bądź gotowania wykorzystujemy optymalne ciepło (potrawa sama dochodzi). Gotowanie w małej ilości wody pod przykryciem, w garnkach i patelniach o gładkim, dobrze przewodzącym ciepło dnie, również wpływa na oszczędność energii.
3. Efektywność wykorzystania energii potrzebnej do działania lodówki polega na ustawieniu urządzenia z dala od źródeł ciepła oraz regularnym rozmrażaniu, ponieważ gruba warstwa szronu znacznie zwiększa zużycie energii. Należy dbać o szczelność drzwi lodówki a w razie potrzeby wymienić uszczelki. Do lodówki wkłada się potrawy jak najbardziej ochłodzone natomiast produkty zamrożone można rozmrażać w lodówce. Wówczas zimno wydzielane w trakcie rozmrażania produktu obniży temperaturę wewnątrz lodówki, co korzystnie wpłynie na mniejsze zużycie energii. Aby nie dopuścić do uciekania zimnego powietrza należy jak najrzadziej otwierać drzwi lodówki i zamrażarki oraz tak wypoziomować urządzenie, aby drzwi zamykały się same. Przy zakupie nowych urządzeń trzeba zawsze wybierać urządzenia o wysokiej klasie efektywności energetycznej.

Racjonalność wykorzystania energii można zwiększyć poprzez działania kompleksowe, czyli wspólne zachowania poszczególnych użytkowników energii. Świadomość pewnych zachowań oraz nawyk oszczędzania energii pomoże zmniejszyć obciążenia dla środowiska oraz zmniejszyć koszty zużycia energii.

Programy unijne oraz strategie rządowe wskazują drogę zrównoważonego rozwoju z wykorzystaniem rozproszonych źródeł w oparciu o energię bazującą na źródłach odnawialnych np.: turbiny wiatrowe, kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne. Są to instalacje o niewielkiej mocy, wytwarzające energię lokalnie, bezpośrednio na potrzeby gospodarstw. Takie działania przyczyniają się do wzrostu gospodarczego, tworzenia nowych miejsc pracy oraz zmniejszenie wydatków na energię osób prywatnych, przedsiębiorstw i gospodarstw rolnych.

opracowała: Agnieszka Michlicka

źródło: www.skarrzysko.pgedystrybucja.pl;  www.cdr.gov.pl Analiza energetyczna; Zdzisław Ginalski; www.gospodarzenergia.pl

obrazki: www.wnp.pl; www.efektywny-dom.pl