Dlaczego zboża żółkną?

16 czerwca 2014

Dlaczego zboża żółkną?

Napisane przez Liliana Tatara

wielkość czcionki Zmniejsz czcionkę Powiększ czcionkę
Wydrukuj
Email

Nie jest prosto odpowiedzieć na pytanie rolnika „ co robić moje zboże żółknie?

Żółknięcie zbóż to chloroza inaczej odbarwienie liści. Roślina „na coś choruje”, bo nie może wytwarzać chlorofilu, nie zachodzi fotosynteza, roślina nie rozwija się, narażona jest na atak szkodników i chorób grzybowych, złych warunków atmosferycznych. Szybka i trafna odpowiedź na pytanie „co jest przyczyną?” jest jak trafna diagnoza usłyszana u lekarza - wiem jak leczyć i czym, zwłaszcza gdy trzeba szybko reagować.

Niestety przyczyny żółknięcia mogą być różne:

Brak składników pokarmowych: magnezu, żelaza, azotu, manganu – potocznie się mówi o „głodowaniu roślin”. W wyniku długich jesieni a krótkich zim rośliny dłużej „jedzą” w polu w czasie gdy powinny już „spać”. Z tego powodu wiosną może dochodzić do żółknięcia ozimin z braku pokarmu w glebie.
Nadmiar w glebie wapna czy fosforu też może być przyczyną żółknięcia, ale takie przypadki występują rzadko.
Brak magnezu jesienią – by uzupełnić magnez w glebie stosujemy wapnowanie wapnem magnezowym (dolomitem) w dawce 2 tony na 1 ha, co 3-4 lata lub nawozimy ziemię kizerytem (siarczan magnezu) w dawce 200 kg/ ha.
Brak magnezu w czasie wegetacji roślin - trzeba zastosować oprysk siarczanem magnezu lub saletrą magnezową (zabieg powtórzyć po 10 dniach). Niedobór magnezu można uzupełnić poprzez:
- pogłówne stosowanie nawozów magnezowych w formie stałej,
- nawożenie płynne doglebowe,
- nawożenie dolistne magnezem,
- nawożenie dolistne wieloskładnikowe.
Do nawożenia pogłównego nadają się np.: siarczan magnezu (15% MgO), Kizeryt (20% MgO), Karmag (30% MgO). Skuteczność pogłównego nawożenia zwiększa się, jeśli nawozy zostaną wymieszane z glebą, np.: przed zaplanowanym bronowaniem. Dawka magnezu w pogłównym nawożeniu powinna wynosić od 30 do 80 kg/ha, w zależności od ostrości objawów niedoboru składnika i od gatunku uprawianej rośliny. Największe wymagania mają rośliny okopowe, kukurydza, pastewne, następnie zboża, rzepak, rośliny strączkowe (czyli dla zbóż około 50 kg/ha, dla strączkowych 30 kg/ha). Nawozem płynnym polecanym do stosowania doglebowego jest azotan magnezowy zawierający 9% MgO + 6,2 % N, może być stosowany w okresie wegetacji roślin. W uprawie zbóż zabiegi te można stosować 2 razy: w fazie krzewienia i pod koniec strzelania w źdźbło.
Występujące objawy niedoboru magnezu na roślinach świadczą o niskiej zasobności gleby w ten składnik. Optymalne zaopatrzenie roślin w magnez zapewniają: odpowiedni płodozmian oraz stosowanie wapna magnezowego, niezbędne są także systematyczne badanie zasobności gleby w składniki pokarmowe (co 4 lata!).
Brak manganu – objawy: zahamowanie wzrostu zbóż, żółknięcie liści, występowanie brunatnych plam między nerwami. Mangan jest katalizatorem fotosyntezy, odpowiada za wytwarzanie przez roślinę lignin, tj. związków, które budują część struktury ściany komórkowej. Dzięki niemu ścianki rośliny są sztywniejsze (roślina nie jest wiotka) i odporniejsze na uszkodzenia mechaniczne nie tylko łodyg ale też liści i korzeni. Zboża nie wylegają tak bardzo podczas silnych opadów deszczu czy gradu. Brak uszkodzeń i grube ścianki chronią roślinę przed chorobami. Pierwiastek ten stymuluje rozwój systemu korzeniowego i jest szczególnie polecany przy intensywnej uprawie zbóż. Natomiast brak manganu zwiększa podatność zbóż na zgorzel podstawy źdźbła. Z warunków atmosferycznych najmniej przyjazna jest susza ponieważ utrudnia przyswajanie manganu a jego niedobór wpływa na gorszą jakość ziarna. Niedobór manganu najlepiej uzupełnić w formie nawozu dolistnego (Mikrovit Mangan 160, Mantrac 500). Pamiętać należy, że mikroelementy są gorzej wchłanianie przy wysokim pH (7,00) odwrotnie niż azot, fosfor i potas.
Zbyt niskie pH - kwaśny odczyn pogarsza właściwości fizyczne i chemiczne gleby. Roślina żółknie i wskazuje, że coś jej przeszkadza w rozwoju. Przy niskim pH, pobieranie makroelementów pokarmowych z gleby przez wszystkie gatunki zbóż, jest utrudnione i dużo wolniejsze w przeciwieństwie do chwastów, które szybko odnajdują się w niekorzystnych warunkach. Wraz z zakwaszeniem gruntu, zmniejsza się ilość przyswajalnego dla roślin fosforu, molibdenu i potasu. Rośliny żółkną od dołu. Największe wymagania wśród zbóż – co do odczynu gleby - ma jęczmień. Gdy trzeba szybko go ratować można zastosować: saletrę magnezową 5 kg/ha+ Florowit 5-7 litrów/ha lub siarczan magnezu z mikroelementami 5 kg/ha +10 kg/ha mocznika. Dodatkowo można jeszcze zasilić saletrą wapniową o składzie: wapń 26,5%+Azot 15,5% w dawce 100-150 kg/ha. Żyto, owies czy łubin rosną przy pH niższym 4,5 - 5,0, co nie znaczy, że nie powinniśmy dbać o glebę (należy wapnować co 3-4 lata!).
Choroby grzybowe i bakteryjne - mączniak prawdziwy zbóż, wirusowa żółta karłowatość jęczmienia, rdza żółta oraz szkodniki, m.in. larwy ploniarki zbożówki – to kolejne powody żółknięcia. Objawy niektórych chorób są bardzo charakterystyczne, np. biały nalot mączniaka. Żółknięcie, występowanie plam może oznaczać chorobę ale też brak składników pokarmowych, dlatego najlepiej wykonać badanie chorej rośliny w laboratorium Inspekcji Nasiennej np.: na ul. Wojska Polskiego 25 w Koninie. Wykluczenie chorób będzie znakiem, że albo brakuje składników pokarmowych albo pH gleby jest zbyt niskie. Ale mogą wystąpić oba przypadki.

8. Występowanie „podeszwy płużnej”, czyli nadmiernie ubitego gruntu, będącego górną częścią warstwy podornej, który utrudnia przenikanie wody oraz powietrza (niedobór tlenu) do korzeni roślin. Warstwa ta powoduje zaleganie preparatów w glebie, a wzmacniane jest dodatkowo przez wysoką wilgotność gleby w fazie wschodów, co miało miejsce w wyjątkowo zimnym maju tego roku.

9. Jeszcze jedna ważna sprawa – należy pamiętać, że zakupując materiał siewny kwalifikowany – trzeba przestrzegać gęstości siewu. Jest to ważna sprawa, bo rośliny gęsto posiane „ciągną do słońca”, zbyt szybko rosną. Łan jest wtedy słabo przewietrzony (jest wilgotno), ścianki roślin są cienkie i narażone na wyleganie, na uszkodzenia a przez to dostępniejsze dla zarodników chorób grzybowych i szkodników. Gęsto posiane zboża żółkną od spodu, ponieważ nie ma dostępu światła do warstwy dolnej. Dolne liście martwieją, gniją i są przyczyną chorób zbóż.

10. Działanie niektórych herbicydów (środki ochrony roślin) zawierających substancje czynne: diflufenikan i flurtamon, czyli takie substancje czynne w środku ochrony roślin, które uruchamiają mechanizm działania powodujący blokadę fotosyntezy w chwaście. Chwasty żółkną (to dobrze), ale mechanizm działania środka może wpłynąć też na roślinę uprawną powodując jej żółkniecie (i to jest złe) zwłaszcza, gdy środka użyto w niewłaściwej dawce, np. w maksymalnej, gdy nie było to konieczne lub w nadmiarze. Wtedy mamy do czynienia z fitotoksycznością, czyli przedawkowaniem.