W przyszłym roku wejdzie w życie nowe rozporządzenie w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Program ten będzie realizowany na terenie całego kraju bowiem zgodnie z podpisaną przez prezydenta ustawą ,,Prawo wodne" teren naszego kraju stanowi obszar OSN. Jest to odpowiedź naszego kraju na postulaty Komisji Europejskiej by zwiększyć powierzchnię obszarów OSN (Polsce groziły kary finansowe).
Celem programu jest zapobieganie pogorszeniu stanu wód i poprawa stanu wód w których pogorszenie już nastąpiło. Program wejdzie w życie w drodze rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów. W programie zostały określone rodzaje, terminy i okresy obowiązywania środków zaradczych na obszarach OSN.
W projekcie rozporządzenia zawarto przepisy dotyczące dawek i okresów nawożenia, przechowywania nawozów naturalnych oraz magazynowania pasz soczystych.
W zakresie nawożenia zmieniły się terminy stosowania nawozów w stosunku do poprzednio obowiązujących w programie:
- nawozy naturalne stałe stosuje się na gruntach ornych i na łąkach i pastwiskach od 1 marca
do 30 listopada
- nawozy naturalne płynne stosuje się na gruntach ornych od 1 marca do 31 października
- nawozy płynne naturalne stosuje się na łąkach i pastwiskach od 1 marca do 20 listopada
Wprowadzone zostały również terminy stosowania azotowych nawozów mineralnych na gruntach ornych stosuje się je od 1 marca do 31 października natomiast na łąkach i pastwiskach od 1 marca do 30 września.
W zakresie przechowywania nawozów naturalnych określone zostały nowe normy dotyczące powierzchni, pojemności i okresów ich przechowywania. Płynne nawozy naturalne należy tak przechowywać aby wycieki nie przedostawały się do gruntu i wód. Pojemność zbiorników do przechowywania gnojówki i gnojowicy powinna wystarczyć na okres nie krótszy niż 6 miesięcy a dla obornika na okres 5 miesięcy.
Obornik należy przechowywać w sposób zabezpieczający przed przenikaniem odcieków do wód lub gruntu za wyjątkiem okresu od dnia 1 marca do dnia 31 października gdzie dopuszcza się składowanie obornika na pryzmie bezpośrednio na gruncie przy zachowaniu następujących warunków:
- okres przechowywania nie dłuższy niż 6 miesięcy
- pryzmę lokalizuje się na płaskim terenie w odległości co najmniej 20 m od linii brzegu wód powierzchniowych
- lokalizację pryzmy i datę złożenia obornika rolnik zaznacza na mapie lub szkicu działki, dokumentację przechowuje się przez okres 3 lat
- nie dopuszcza się składowania obornika na tym samym miejscu przez okres 3 lat.
- przez cały rok zabronione jest składowanie pomiotu ptasiego bezpośrednio na gruncie
Sposoby obliczania pojemności i powierzchni do przechowywania nawozów zostały podane w załączniku nr 6 do programu.
Rolnicy którzy gospodarują na obszarach OSN muszą również właściwie przechowywać pasze soczyste – kiszonki. Należy je przechowywać na zabezpieczonym gruncie w taki sposób aby wycieki nie przedostawały się do wód lub gruntu czyli w silosach lub na podkładzie z folii, sieczki, słomy lub innego materiału który pochłania odcieki oraz pod przykryciem foliowym. W przypadku sporządzania kiszonki na podkładzie z sieczki, słomy lub innego materiału który pochłania odcieki przez okres 3 lat nie można ponownie składować tam kiszonki .
W programie zostały określone też wielkości dawek nawożenia azotem roślin w plonie głównym, są one zawarte w załączniku nr 9 Programu. Rolnik gospodarujący na obszarach OSN nie może tych dawek przekraczać. Rolnicy którzy posiadają powyżej 100 ha, lub 50 ha obszarów upraw intensywnych, lub obsadę zwierząt powyżej 60 DJP na obszarach zobligowani są do posiadania i realizacji planu nawożenia azotem opartego na uproszczonym bilansie azotu. Natomiast gospodarstwa prowadzące chów drobiu powyżej 40 000 stanowisk dla drobiu lub 2000 stanowisk dla świń w wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior zobowiązani są do posiadania planu nawożenia. Plan ten powinien otrzymać pozytywną opinię okręgowej stacji chemiczno-rolniczej, opinię wraz z kopią planu należy przedstawić następnie właściwemu burmistrzowi lub wójtowi oraz inspektorowi ochrony środowiska
Ponadto rolnicy gospodarujący na obszarach OSN którzy posiadają gospodarstwo o powierzchni równej lub większej niż 10 ha lub obsadę zwierzą równą lub większą niż 10 DJP wg stanu średniorocznego zobowiązani są do prowadzenia dokumentacji wszystkich zabiegów związanych z nawożeniem (termin, rodzaj i zastosowana dawka pod daną uprawę). Dokumentację taką należy przechowywać prze 3 lata od jej sporządzenia.
Prawdopodobnie większość przepisów dotyczących programu wejdzie w życie z dniem 1 marca 2018. Rolnicy powinni pamiętać że mogą ponieść sankcje wynikające z nieprzestrzegania wymogów programu, bowiem przestrzeganie programu OSN będzie kontrolowane przez ARiMR w ramach kontroli cross-compliance jak również przez Wojewódzką Inspekcje Ochrony Środowiska.
Rolnicy pragnący poznać szczegółowe wymogi programu OSN mogą zgłaszać się do biur Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego gdzie doradcy udzielą im fachowej porady.
Jacek Furmaniak - PZDR Jarocin