Dynia należy do najbardziej znanych i charakterystycznych warzyw dających plony jesienią. Występuje w bardzo różnorodnych kształtach, kolorach a nawet smakach. Na początek może trochę historii o pochodzeniu dyni i oleju z jej pestek. Pochodzi z Ameryki Południowej gdzie uprawiali ją Indianie zamieszkujący tereny dzisiejszego Peru już 3000 lat przed naszą erą. W Europie uprawa dyni rozpoczęła się i rozwinęła głównie na terenach dawnej Styrii, krainy geograficznej, która obecnie należy do Słowenii i Austrii. Na wspomnianych terenach zaczęto wyrabiać olej z pestek tej rośliny, ale używano go jedynie do celów kulinarnych. W roku 1773 z rozkazu cesarzowej austriackiej Marii Teresy olej ten trafił do aptek i znalazł zastosowanie jako maść lecznicza.

Oleje tłoczone na zimno jako żywność funkcjonalna.

W czasie ogromnego zapotrzebowania na żywność wytwarzaną metodami naturalnymi w kategorii tłuszczów roślinnych konsumenci poszukują produktów, które nie są wytwarzane w drodze ekstrakcji olejów z nasion rozpuszczalnikami organicznymi i nie są poddawane późniejszej rafinacji chemicznej i fizycznej. Takimi produktami są oleje tłoczone na zimno, których spożywanie prowadzić może do powstrzymania lub opóźnienia zależnych od diety chorób cywilizacyjnych, takich jak: nadciśnienie tętnicze, otyłość, choroba niedokrwienna serca. Wśród olejów pozyskiwanych na zimno wyróżnić można oleje uzyskane z nasion (len, wiesiołek, lnianka, amarantus, ogórecznik), kiełków (pszenica), orzechów (laskowych i włoskich), owoców (oliwki, rokitnik),pestek (dynia, malina, truskawka, czarna porzeczka, morela, winogrono).Żywność funkcjonalna musi swoją postacią przypominać żywność konwencjonalną oraz wykazywać korzystne działanie w ilościach, które oczekuje się, że będą normalnie spożywane w diecie a nie w postaci tabletek czy kapsułek. Ważne jest, że korzystne oddziaływanie zdrowotne żywności funkcjonalnej powinno być udokumentowane badaniami naukowymi. Do żywności funkcjonalnej z pewnością zaliczyć można oleje tłoczone na zimno (OTZ), gdyż są bogatym źródłem antyoksydantów, takich jak: tokoferole i związki polifenolowe dzięki czemu wykazują wysoką aktywność przeciwutleniającą. Żywność funkcjonalna została zdefiniowana w dokumencie programu badawczego FUFOSE (ang. Functional Food Science in Europe) finansowanego przez Komisję Europejską.

Olej z pestek dyni tłoczony na zimno, nieoczyszczony.

Jest on pozyskiwany jest z pestek dyni zwyczajnej (Cucurbita Pepo). Każdy owoc dyni zawiera około pięciuset nasion bogatych w błonnik witaminy i minerały. Przeciętnie w stu gramach pestek znajduje się 560 kcal. Tak wysoka wartość odżywcza wynika z wysokiej zawartości białek i tłuszczy. Charakterystyczną cechą tego oleju jest jego ciemnozielona barwa, orzechowy posmak i zapach. Ze względu na specyficzny skład nienasyconych kwasów tłuszczowych jest olejem lekkostrawnym. Kwasy tłuszczowe nienasycone to ponad 80% z czego blisko 60% to kwasy wielonienasycone (kwas linolowy), dla porównania oliwa z oliwek zawiera jedynie 10% wielonienasyconych kwasów tłuszczowych a rzepakowy 31%. Dzięki tłoczeniu na zimno tłuszcze zawarte w oleju z pestek dyni należą do pełnowartościowych tłuszczów roślinnych. Olej dyniowy zawiera witaminy E w ilości około 7 mg./100g., witaminy grupy B, A i D, ponadto selen, potas i cynk.

Właściwości zdrowotne oleju z pestek dyni.

1.Przeciw przerostowi prostaty. Obecny w oleju w dość dużym stężeniu fitosterol pomaga blokować szkodliwe skutki działania (DHD) hormonu odpowiedzialnego za przerost gruczołu krokowego u mężczyzn.

2.Zwalcza pasożyty jelitowe. Przyjmując na czczo rano posiada ogromną zdolność niszczenia szkodliwych organizmów na przykład tasiemca. Ważne jest aby pamiętać o ograniczonym czasie działania paraliżującego i dlatego trzeba użyć, po około godzinie, środek na przeczyszczenie .W tym celu poleca się olej rycynowy. Zaleca się kontynuowanie leczenia przez kilka dni.

3. Cholesterol i choroby układu krążenia. Dzięki bogatej zawartości w fitosterole olej ten pomaga redukować cholesterol typu LDL obniżając jego wchłanianie z potraw. Systematyczne spożywanie oleju z pestek dyni może bardzo korzystnie wpłynąć na zmniejszenie ryzyka chorób serca.

4.Zwalczanie artretyzmu. Spożywanie oleju korzystnie wpływa na stawy, popularne są kapsułki z tym olejem spożywane jako suplement diety.

5.Zespół jelita wrażliwego. Wysoka zawartość kwasów tłuszczowych zmniejsza zapalenie przewodu pokarmowego przy regularnym stosowaniu oleju z pestek dyni.

Należy wspomnieć o ogromnym znaczeniu tego oleju w kosmetyce. Jest często składnikiem preparatów antycellulitowych, kosmetyków leczniczych wspomagających leczenie blizn i rozstępów. Olej z pestek dyni wspaniale wpływa na kondycję włosów, przyczyniając się do ich wzmocnienia i podczas systematycznego stosowania przywracając im naturalny połysk.

Przyjmując jedną łyżeczkę 100% naturalnego oleju z pestek dyni, podczas posiłku każdego ranka, to z pewnością bardzo dobry początek każdego dnia. Dzięki temu mamy szansę poprawić wiele aspektów naszej kondycji zdrowotnej.

Opracowała: Katarzyna Kowalska - PZDR Jarocin

Źródło: Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2012

Agnieszka Obiedzińska, Bożena Waszkiewicz-Robak „Oleje tłoczone na zimno jako żywność funkcjonalna”

Strona internetowa www.olej.edu.pl , www.olvita.pl