Rok 2016 jest drugim rokiem składania wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich przez rolników według zmodyfikowanych zasad opracowanych na okres 2014-2020. Ustawą z dnia 5 lutego 2015r. o płatnościach w ramach systemu wsparcia bezpośredniego i rozporządzeniami wykonawczymi wprowadzono do polskiego prawa system składający się z 18 rodzajów wsparcia. Obok jednolitej płatności obszarowej wprowadzono m. in. kryteria rolnika aktywnego zawodowo i młodego rolnika, dopłaty do małych gospodarstw, dla młodych rolników, za zazielenienie, ekologię i 15 proc. całej puli środków na wspieranie produkcji określonych zwierząt i roślin. Nie da się ukryć, że wiele elementów obecnego systemu spowodowało konieczność wprowadzenia złożonej procedury dodatkowych rubryk we wnioskach, zwiększyło liczbę dołączanych dokumentów i ilość błędów przy wypełnianiu wniosków.
Do kampanii 2014 wielu rolników, a może częściej ich żony wypełniały wnioski samodzielnie przy wykorzystaniu instrukcji, czasami korzystając z telefonu w celu uzyskania bardziej szczegółowej informacji przed złożeniem wniosku w Biurze Powiatowym ARiMR.
Od 2015 roku kiedy rolnicy zaczęli otrzymywać pocztą spersonalizowane wnioski o dopłaty według nowego wzoru okazało się, że wypełnienie ich nie jest formalnością, ale trzeba poświęcić na to dużo więcej czasu i wymaga pewnych przemyśleń. Sama instrukcja do wypełnienia wniosku okazała się bardzo obszerna i została napisana bardzo „trudnym” językiem. Wielu rolników skarżyło się, że przeczyta część instrukcji i, że nie mają siły czytać dalej oraz niewiele rozumieją z tego co przeczytali, inni nawet nie próbowali czytać.
Rolnicy zaczęli szukać pomocy między innymi u doradców rolnych. W spersonalizowanych wnioskach rolnicy mieli wypełnioną (też częściowo) pierwszą stronę wniosku i drugą z działkami ewidencyjnymi, które były zgłaszane w poprzedniej kampanii. Nie było rozpisanych upraw, które należało zapisać zupełnie inaczej niż było to w latach poprzednich.
Jak pomagają pracownicy ośrodka doradztwa?
Rolnicy najczęściej proszą o wypełnienie wniosku od początku do końca. Mają dużą obawę, że przeoczą lub zapomną zaznaczyć prawidłowo na pierwszej stronie wniosku „tylko” krzyżyk dot. przysługującej im płatności i narazić się niejednokrotnie na dużą stratę finansową lub źle rozpiszą działki rolne dla poszczególnych grup upraw.
Zdarzają się również osoby, które same rozpoczęły wypełnianie wniosku i proszą o jego sprawdzenie oraz pomoc przy rozpisaniu szczególnych przypadków np. położenia działki rolnej na kilku działkach ewidencyjnych z udziałem roślin należących do różnych grup płatności.
Co sprawia największą trudność rolnikom?
- przede wszystkim sposób deklaracji we wniosku działek rolnych z podziałem na działki główne i podrzędne
- realizacja praktyk zazielenienia, dla gospodarstw pow. 10 ha gruntów ornych prawidłowa dywersyfikacja upraw oraz dla gospodarstw pow. 15 ha gruntów ornych dodatkowo zobowiązanie, że obszar odpowiadający przynajmniej 5% gruntów ornych będzie stanowił obszar proekologiczny (EFA). Są rolnicy, którzy nie mają w strukturze zasiewów roślin wysokobiałkowych i przy dużym udziale kukurydzy, buraków cukrowych i rzepaku trudno jest im przeznaczyć 5% gruntów ornych na obszar proekologiczny (niezgodność terminów przy wysiewie i okresu utrzymaniu np. obszarów z międzyplonami).
- trudności przy prawidłowym wyliczeniu powierzchni elementów EFA przy zastosowaniu odpowiednich współczynników przekształcenia i ważenia.
- bardzo często zapominanie o odpowiednim wyrysowaniu i oznaczeniu elementów EFA na załącznikach graficznych
- błędnym wyrysowaniu działek rolnych na załącznikach graficznych w przypadkach gdy działka rolna położona jest na kilku działkach ewidencyjnych
- przy deklaracji zwierząt do płatności na oświadczeniach łatwo jest się pomylić w numerze identyfikacyjnym danego zwierzęcia czego efektem może być zgłoszenie byka do płatności do krów lub zgłoszenie sztuki do danej płatności w nieodpowiednim wieku na dzień jego weryfikacji
- zapominanie o wymaganym okresie utrzymania zwierząt w swojej siedzibie stada (bydło 30 dni) od dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności.
- prawidłowe wpisanie powierzchni gruntów ornych czy TUZ niezgłoszonych w danym roku do płatności
Należy pamiętać, że błędnie wypełniony wniosek pomniejsza wysokość dopłat lub może ich całkowicie pozbawić.
Przedstawiciele Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zapowiadają, że został powołany specjalny zespół do opracowania możliwych uproszczeń w procedurach i samych wnioskach, które będą składane na różne programy pomocowe w celu zminimalizowania problemów przy ich wypełnianiu przez beneficjentów.
Póki co fachowa pomoc doradców z ośrodków doradztwa rolniczego w upowszechnianiu obecnych zasad przyznawania różnych płatności oraz świadczenia usług związanych z wypełnianiem potrzebnej dokumentacji będzie jak najbardziej potrzebna.
I na koniec niech pocieszającym będzie fakt, że ARiMR na poczet płatności bezpośrednich za 2016 r. zamierza wypłacić zaliczki w terminie od 17 października do 30 listopada 2016 r. Uruchomienie wypłaty zaliczek ma na celu złagodzenie trudnej sytuacji na rynkach rolnych, w szczególności na rynku mleka, rynków owoców i warzyw oraz rynku wieprzowiny. Zaliczki będą wypłacane w wysokości 70% stawki danej płatności bezpośredniej. Zaproponowano, aby zaliczki były wypłacane na poczet wszystkich płatności bezpośrednich stosowanych w Polsce, tj. jednolitej płatności obszarowej, płatności dodatkowej, płatności za zazielenienie, płatności związanej z produkcją i płatności dla młodych rolników.