Czystek (Cistus L.) jest krzewem należący do rodziny czystkowatych. Liczy ponad 50 gatunków i mieszańców. Rośliny te zasiedlają głównie basen Morza Śródziemnego i tereny Azji Zachodniej. Uważa się, że czystek to mirra znana ze Starego Testamentu. W Polsce nie występuje w stanie naturalnym tylko w uprawach.

Są to zwykle niewielkie zimozielone rośliny o wysokości 60-100 cm a ich kwiaty mają różnorakie barwy od białej przez różową do purpurowej.

Jak już wcześniej wspominałam pod pojęciem czystek (Cistus) kryje się ponad 50 gatunków roślin. Jednak wśród najczęściej uprawianych wymienia się:

• czystek kreteński (Cistus creticus) – cechą charakterystyczną są różowe kwiaty
• czystek szary, czystek siwy (Cistus incanus) - kwiaty również są różowe, ale wyróżniają go pomarszczone, jajowate liście
• czystek ladanowy lub żywicowy (Cistus ladanifer) - ma białe kwiaty z ciemnym oczkiem
• czystek wawrzynolistny, inaczej czystek laurolistny (Cistus laurifolius) - ma białe kwiaty z żółtymi środkami
  Roślina o szerokim spektrum zastosowania:

• Ogrodnictwo

Czystek jest często używany do nasadzeń ozdobnych ze względu na dużą różnorodność kolorystyczną kwiatów, niestety w naszym klimacie rośliny te nie zimują w gruncie

• Roślina żywicodajna

Żywica (labdanum) bywa stosowana do produkcji mydła, aromatyzowania gumy do żucia. Pozyskuje się ją w najgorętsze miesiące roku przy pomocy „grabi” o oryginalnej konstrukcji „zębów”, a właściwie pasów materiału, które są przeciągane po roślinach, a żywica do nich przywiera. Żywicę odzyskuje się z nich przez gotowanie i zebranie jej „kożucha”. Po zastygnięciu ta lepka maź wygląda, jak grudki żywicy

•  Kosmetologia

Oleorezyna (surowy ekstrakt) pozyskiwana z czystka jest używana do wyrobu perfum, jako środek zapachowy zastępujący ambrę (wydzielinę przewodu pokarmowego wieloryba).

• Ziołolecznictwo

Herbata z czystka jest dość orzeźwiająca , niektórym w smaku przypomina szałwię, innym nagietek. Można ją spożywać profilaktyczne i w okresie przeziębień. Zaleca się spożywanie aż 3-4 szklanek naparu z 1 łyżki ziela na 1 szklankę wody lub mleka dziennie.

Susz z czystka nie zawiera teiny, teofiliny i teobrominy ( substancje psychoaktywne). Należy jednak zwrócić uwagę na to, aby susz zczystka pochodził z kontrolowanych upraw i składał się w większości z suszonych listków i kwiatów, ponieważ te części rośliny w głównej mierze są odpowiedzialne za dobroczynne właściwości naparu.

Można sporządzać napary do przymoczek na drobne rany, czy podrażnienia skóry np. grzybicze, a także stosować go jako tonik kosmetyczny.

Wskazane są inhalacje z użyciem olejku w sytuacjach stresu i napięcia nerwowego.
Z labdanum można wykonać nalewkę (1:5, na alkoholu 50-60%) również stosować pomocniczo.

Właściwości zdrowotne czystka

•  antyoksydacyjnie (usuwa z organizmu wolne rodniki dzięki dużej zawartości polifenoli)
•  polifenole zawarte w naparze wzmacniają także układ odpornościowy
•  przeciw miażdżycowo
•  hamuje procesy starzenia
• oczyszcza z toksyn i metali ciężkich  polecana dla palaczy i mieszkańców dużych aglomeracji)
• bakteriobójcze
• antywirusowe
• antyalergicznie
• odkwaszające (działa alkalizująco na krew)
• przeciwzapalnie ( pomaga na stany zapalne gardła, skóry)
• wspomaga wzrok

Czystek zawiera więcej antyoksydantów niż zielona herbata, wino czy sok z cytryny.

Czystek - bogactwo polifenoli

Czystek charakteryzuje się wysoką zawartością polifenoli ,silnych przeciwutleniaczy. Są to substancje, które mają właściwości antyoksy­dacyjne, tzn. neutralizują wolne rodniki, które mogą się przyczynić do powstania wielu chorób, w tym tych nowotworowych. Ponadto polifenole hamują powstawanie i rozwój stanów zapalnych w organizmie, a także wzmacniają, dodają energii. Co więcej, ochraniają naczynia krwionośne i hamują utlenianie się "złego" cholesterolu LDL, zapobiegając tworzeniu się blaszek miażdżycowych. Polifenole wspierają także funkcjonowanie układu odpornościowego i walczą z drobnoustrojami i grzybami. Poza tym działają antyalergicznie, gdyż hamują uwalnianie histaminy.

Pamiętajmy jednak o tym, że zioło to można polecić jedynie jako uzupełnienie diety w cenne dla organizmu polifenole, co z pewnością wzmocni organizm, poprawi jego funkcjonowanie i ogólne samopoczucie.

Źródła:

http://biokurier.pl/aktualnosci/3011-czystek-wlasciwosci-zdrowotne-i-wykorzystanie  

http://www.dobreziola.com/2014/06/wszystkie-zastosowania-czystka.html

http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/medycyna-niekonwencjonalna/czystek-ziolo-prawdziwe-wlasciwosci-zdrowotne-czystka_37926.htm

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czystek

Opracowała: Anna Nosek