10 września 2019

Kontrola WIOŚ w gospodarstwach rolnych

Napisane przez Andrzej Piętka

Etapy kontroli w gospodarstwach rolnych i przedsiębiorstwach prowadzących działalność rolniczą prowadzonych przez inspektorów WIOŚ.

Inspekcja Ochrony Środowiska ma w swoich zadaniach ustawowych kontrolę podmiotów korzystających ze środowiska w myśl ustawy  z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska w zakresie przestrzegania przepisów o  ochronie środowiska. Wśród kontrolowanych podmiotów znajdują się gospodarstwa rolne, oraz przedsiębiorstwa prowadzące działalność rolniczą.

Zakres kontroli obejmuje:

  1. Ustalenie danych indentyfikacyjnych prowadzących gospodarstwo rolne.
  2. Charakterystyka produkcji zwierzęcej.
  3. Charakterystyka produkcji roślinnej.
  4. Wymogi wynikające  z ustawy o  nawozach i nawożeniu.
  5. Wymogi wynikające  z Programu działań mających na celu zanieczyszczenie wód azotanami pochodzących ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu.
  6. Wymogi formalnoprawne dla poszczególnych komponentów środowiska.
  7. Podmioty zobowiązane do opracowania planu nawożenia azotem.
  8. Sprawozdawczość.
    1. Ustalenie danych indentyfikacyjnych prowadzących gospodarstwo rolne:

1.Nazwa i adres podmiotu:

 - imię i nazwisko osoby fizycznej prowadzącej gospodarstwo rolne/nazwa przedsiębiorcy

 - adres prowadzonej działalności

 - adres jednostki nadrzędnej

 2. Osoba upoważniona do reprezentowania kontrolowanej jednostki:

 - właściciel gospodarstwa

 - osoba upoważniona

 - osoba/osoby upoważnione w KRS

 3. Tytuł prawny do gospodarstwa:

 - akt notarialny

 - umowa dzierżawy

4. Dane kontaktowe

5. NIP, REGON/ PESEL,PKD

2.1 Charakterystyka produkcji zwierzęcej.

   1. Gatunek zwierząt, długość cyklu produkcyjnego

     (Należy uwzględnić wiek, wagę na początku i końcu cyklu produkcyjnego oraz dodatkowo

      u świń podział na maciory oraz świnie do i powyżej 30 kg)

   2. System prowadzonego chowu( ściółkowy ,uwięziowy, pastwiskowy)

   3. System wentylacji budynków (mechaniczny ,grawitacyjny, mieszany)

   4. Liczba stanowisk (z zachowaniem dobrostanu zwierząt)

   5. Obsada zwierząt

   6. Średni stan zwierząt (stan średnioroczny)

  7. System zadawania paszy

  8. System zadawania wody

  9. Częstotliwość i sposób usuwania odchodów zwierzęcych  z budynków inwentarskich.

 10. Sposób przechowywania nawozów naturalnych

   - w zbiornikach (podać pojemność, czy są otwarte, czy zamknięte),

   - na płytach obornikowych (podać powierzchnię użytkową , czy posiadają zbiornik na odcieki),

    - bezpośrednio na gruncie (opisać miejsce i termin magazynowania, charakter terenu, odległość

 od cieków wodnych),

 11.Nabywanie i zbywanie nawozów naturalnych,

- nabywanie/zbywanie na podstawie umowy pisemnej,

 

- źródła nabycia nawozów naturalnych (instalacje IPPC, czy spoza nich).

3.1 Charakterystyka produkcji roślinnej:

  1.Ilość użytków rolnych,

  2.Rodzaje upraw,

  3.Zmianowanie i płodozmian,

  4.Rodzaje i ilość nawozów, odpadów i ścieków wykorzystywanych do nawożenia,

   - nawozy mineralne,(RSM, mocznik, polifoska, lubofos),

   - nawozy naturalne (obornik, gnojówka, gnojowica),

   - nawozy organiczne( kompost, biohumus),  

   - nawozy mineralno- organiczne,

   - odpady ( osady ściekowe, wywar gorzelniany),

   - ścieki (przemysłowe, składem zbliżone do ścieków bytowych),

   - polepszacze ( mączki mięsno-kostne),

   - środki wspomagające uprawę roślin (podłoża, stymulatory wzrostu),

4.1 Wymogi wynikające  z ustawy o  nawozach i nawożeniu.

Inspekcja Ochrony Środowiska przeprowadza kontrole, przestrzegania przepisów dotyczących warunków:

   1.stosowania i przechowywania nawozów.

   2. nawozów oznaczonych znakiem NAWOZY WE.

   3. środków wspomagających uprawę roślin.

Przepisy ustawy o  nawozach i nawożeniu obowiązują wszystkich prowadzących działalność rolniczą.

 

5.1 Wymogi wzajemnej zgodności.

Zostały określone przez ARiMR dla wszystkich beneficjentów ,którzy ubiegają się o  dopłaty bezpośrednie do użytków rolnych. Część tych wymagań pokrywa się zakresem zadań ustawowych IOŚ.

Kontrole dotyczą:

  1. środowiska, zmiany klimatu, oraz utrzymywania gruntów w dobrej kulturze rolnej.

- ustanowienie stref buforowych wzdłuż cieków wodnych(dotyczy odległości stosowania nawozów, oraz pasa nadbrzeżnego),

- przestrzegania procedur wydawania zezwoleń w przypadku nawadniania,

- ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniami ( dotyczy produktów szczególnie szkodliwych np. produkty naftowe i środki ochrony roślin)

 2.  od 2018 roku na obszarze całego kraju wprowadzenie programu działań mających na celu  

   ograniczenia zanieczyszczenia wód azotanami pochodzących ze źródeł rolniczych.

  1. Ochrona dzikich ptaków.
  2. Ochrona siedlisk przyrodniczych.

6.1 Wymogi formalnoprawne dla poszczególnych komponentów środowiska - ochrona powietrza.

 1. Pozwolenie na wprowadzenie pyłów lub gazów do powietrza.

 2. Zgłoszenie instalacji  z uwagi na wprowadzenie pyłów lub gazów do powietrza.

 3. Źródła emisji, wielkość i moc emitorów:

  - wentylacja mechaniczna,

  - kotłownie,

  - środki transportu,

  - suszarnie,

 - mieszalnie pasz,

 - agregaty prądotwórcze.

4. Monitoring i pomiary obowiązek ustawowy nałożony na podmiot przez organ ochrony śodowiska.

5. Wymagania w zakresie substancji zubożających warstwę ozonową(SZWO) oraz niektórych,   

  Fluorowanych gazów cieplarnianych (F-gazy)

  Wymagania dla operatów w zakresie SZWO i F-gazy:

  - oznakowanie urządzeń,

  - prowadzenie karty urządzenia – zawierającego min 3kg substancji kontrolowanej lub 5ton     

   ekwiwalentu CO2..

 - częstotliwość kontroli szczelności ( raz do roku - zawierającego min 3kg substancji kontrolowanej  

   lub 5 ton ekwiwalentu CO2.).

  1. Urządzenia w rolnictwie, których dotyczą powyższe wymagania, to m.in.:

–            chłodnie mleka,

–            chłodnie karmy na fermach zwierząt futerkowych,

–            chłodnie padłych sztuk i odpadowej tkanki zwierzęcej,

–            chłodnie warzyw i owoców.

6.2. Ochrona przed hałasem.

1.Stan formalnoprawny – decyzja o  dopuszczalnym poziomie hałasu.

Powyższa decyzja  z mocy prawa nie jest wymagana, wydawana jest  w przypadkach, gdy stwierdzone zostaną przekroczenia standardów emisyjnych określonych w przepisach, na występujących w sąsiedztwie terenach chronionych (m.in. zabudowa mieszkaniowa, zabudowa zagrodowa, szpitale, szkoły, ośrodki wypoczynkowe itp.).                       

2. Otoczenie gospodarstwa / fermy.

              Sprawdzenie czy w sąsiedztwie gospodarstwa/ fermy występują tereny chronione, tj.  zabudowa mieszkaniowa, zabudowa zagrodowa, szpitale, szkoły, ośrodki wypoczynkowe itp.

6.3. Gospodarka wodna.

1.           Stan formalnoprawny:
-     pozwolenie wodnoprawne na pobór wody podziemnej lub powierzchniowej, gdy dobowy    pobór przekroczy średniorocznie 5 m3,

–            pozwolenie wodnoprawne na nawadnianie gruntów,

–            pozwolenie wodnoprawne na wykonanie urządzenia wodnego, np. studni na głębokość przekraczającą 30 m,

–            umowa na pobór wody  z wodociągu gminnego.

2.           Źródła zaopatrzenia w wodę:

–            własne ujęcie wody,

–            wodociąg gminny.

3.     Ilość poboru wody:

  –          dobowa,

  –          roczna.

4.Sposób wykorzystania wody:

–            do produkcji roślinnej (np. nawadnianie upraw, stosowanie środków ochrony roślin),

–            do produkcji zwierzęcej (np. pojenie zwierząt),

–            do celów porządkowych , itp.                                                        

5. Monitoring i pomiary.

Obowiązek ustawowy, obowiązek nałożony na podmiot przez organ ochrony środowiska w pozwoleniu

6.4. Gospodarka ściekowa.

1.           Stan formalnoprawny:
 –           pozwolenie wodnoprawne na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi (w tym rolnicze wykorzystanie ścieków), w przypadku wykorzystania ścieków, w zakresie przekraczającym zwykłe korzystanie  z wód, tj. jeżeli ich łączna ilość odprowadzana do środowiska jest większa niż 5m3/dobę ścieków oczyszczonych,

–            pozwolenie wodnoprawne na wprowadzanie ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego do kanalizacji innego podmiotu,

 

–            umowa na odprowadzanie ścieków do kanalizacji lub na odbiór ścieków ze zbiorników bezodpływowych  z uprawnioną jednostką.

  1. Rodzaje i źródła powstawania ścieków oraz ich ilości:

–            ścieki bytowe – budynki mieszkalne,

–            ścieki przemysłowe – budynki inwentarskie (hala udojowa, mycie i dezynfekcja budynków i urządzeń),

  1. Sposób wprowadzania ścieków do środowiska:

–            do wody lub ziemi – ścieki oczyszczone,

–            do kanalizacji gminnej lub kanalizacji innego podmiotu,

–            do bezodpływowych zbiorników → oczyszczalnia ścieków.

4. Monitoring i pomiary.
 

Obowiązek ustawowy, obowiązek nałożony na podmiot przez organ ochrony środowiska w pozwoleniu.

6.5. Gospodarka odpadami.                                                                        

1. Stan formalnoprawny:

 –    pozwolenie na wytwarzanie odpadów,

     w przypadku eksploatacji instalacji powodującej wytwarzanie odpadów o  masie:

  1. powyżej 1 Mg rocznie – w przypadku odpadów niebezpiecznych lub
  2. powyżej 5000 Mg rocznie – w przypadku odpadów innych niż niebezpieczne,

–            zezwolenie na transport odpadów,

–            zezwolenie na zbieranie odpadów,

–            zezwolenie na przetwarzanie (odzysk, unieszkodliwianie).

2. Źródła wytwarzanych odpadów:

–            produkcja zwierzęca (budynki inwentarskie, miejsca magazynowania pasz i itp.),

–            produkcja roślinna,

–            produkcja pasz,

–            przetwórstwo roślinne,

–            warsztaty.                                                                         

3. Rodzaje i ilości wytwarzanych odpadów w ciągu roku (według rozporządzenia Ministra Środowiska  z dnia 9 grudnia 2014r. w sprawie katalogu odpadów - Dz.U.  z 2014r. poz. 1923):

–            odpady niebezpieczne,

–            odpady inne niż niebezpieczne.

Wymogi formalnoprawne oraz sposób ewidencji odpadów zależą od źródła ich wytwarzania, rodzajów i ilości !!!

Katalog odpadów – podział odpadów na grupy, podgrupy i rodzajeze wskazaniem odpadów niebezpiecznych.                                                                                         

4. Ewidencja wytwarzanych / odzyskiwanych / zbieranych odpadów:

–            karta przekazania odpadu,

–            karta ewidencji odpadu.

Zgodnie  z rozporządzeniem Ministra Środowiska  z dnia 12.12.2014r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U.  z 2014 r. poz. 1973), stosowane są:

–            karta ewidencji odpadów – służy do prowadzenia bieżącej ewidencji odpadów w zakresie, np. ilości wytwarzanych odpadów, odpadów poddawanych odzyskowi lub unieszkodliwianiu lub przyjętych od innych podmiotów; sporządzana co miesiąc,

 

–            karta przekazania odpadu – wykorzystywana przy przekazywaniu odpadów innym podmiotom, sporządzana przez przekazującego odpad, następnie wypełniana przez transportującego odpad oraz przyjmującego odpad,
 

–            karta ewidencji komunalnych osadów ściekowych – stosowana tylko              w oczyszczalniach ścieków.

UWAGA !

Od 1 maja 2019r. obowiązują nowe wzory karty przekazania odpadów oraz karty ewidencji odpadów! 

Rozporządzenie Ministra Środowiska  z dnia 25 kwietnia 2019 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz.U.  z 2019r., poz. 819).

  1. Ewidencja wytwarzanych / odzyskiwanych / zbieranych odpadów:

Wyjątki:
 Uproszczoną ewidencję odpadów,  z zastosowaniem tylko karty przekazania odpadów, prowadzą podmioty, które:

–            wytwarzają odpady niebezpieczne w ilości do 100 kilogramów rocznie,

–            wytwarzają odpady inne niż niebezpieczne, niebędące odpadami komunalnymi, w ilości do 5  Mg rocznie,

–            transportujący odpady wykonujący wyłącznie usługę transportu odpadów,

–            władający powierzchnią ziemi, na której komunalne osady ściekowe są stosowane w celach, o  których mowa w art. 96 ust. 1 pkt 1-3, czyli:

•            w rolnictwie, rozumianym jako uprawa wszystkich płodów rolnych wprowadzanych do obrotu handlowego, włączając w to uprawy przeznaczone do produkcji pasz,

•            do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu,

•            do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz.

6.6. Pozwolenie zintegrowane.

Pozwolenia zintegrowanego wymaga prowadzenie instalacji, której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości,  z wyłączeniem instalacji lub ich części stosowanych wyłącznie do badania, rozwoju lub testowania nowych produktów lub procesów technologicznych (art. 201 ust. 1 ustawy Poś).

Wykaz instalacji wymagających pozwolenia zintegrowanego znajduje się w rozporządzeniu Ministra Środowiska  z dnia 27 sierpnia 2014r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz. U.  z 2014r. poz. 1169).

W przypadku chowu zwierząt pozwolenie zintegrowane wymagane jest dla następujących instalacji:

–            do chowu lub hodowli drobiu o  więcej niż 40 000 stanowisk dla drobiu,

–            do chowu lub hodowli świń o  więcej niż 2 000 stanowisk dla świń o  wadze ponad 30 kg (tuczniki),

–            do chowu lub hodowli świń o  więcej niż 750 stanowisk dla macior.

Powyższe wielkości ustalane są w oparciu o  liczbę stanowisk (maksymalna obsada, przy której zachowane są warunki dobrostanu zwierząt) dla poszczególnych grup wiekowych.

  1. Podmioty zobowiązane do opracowania planu nawożenia azotem.

1. OBOWIĄZEK OPRACOWANIA PLANU NAWOŻENIA od 1 stycznia 2019 rok

- do chowu lub hodowli drobiu o  więcej niż 40 000 stanowisk dla drobiu,

 - do chowu lub hodowli świń o  więcej niż 2 000 stanowisk dla świń o  wadze ponad 30 kg (tuczniki),                                                                                                -  do chowu lub hodowli świń o  więcej niż 750 stanowisk dla macior.                                              -  posiadający  gospodarstwo rolne o  powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych,

- uprawiający uprawy intensywne (lista w załączniku nr 7 do Programu), na gruntach ornych > 50 ha,

- utrzymujący obsadę większą niż 60 DJP według stanu średniorocznego

- Podmiot prowadzący produkcję rolną oraz podmiot prowadzący działalność, o  której mowa w art. 102 ust. 1 ustawy  z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne.

 

 

8. Sprawozdawczość.

  1. Sprawozdawczość  z zakresu korzystania ze środowiska – zbiorcze zestawienie informacji o  zakresie korzystania ze środowiska oraz o  wysokości należnych opłat:
  2. emisja do powietrza (kotły, środki transportu, chów zwierząt, spawarki, suszarnie zbóż, mieszalnie pasz itp.),
  3. pobór wód podziemnych i powierzchniowych,
  4. wprowadzanie ścieków do środowiska (wody popłuczne),
  5. składowanie odpadów.

  Kto jest zobowiązany do przedkładania sprawozdania i wnoszenia opłat?

 –           przedsiębiorcy zobowiązani są do naliczania opłat za korzystanie ze środowiska w każdym zakresie, w jakim korzystają ze środowisk

–            osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami naliczają opłaty za korzystanie ze środowiska tylko w takim zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga uzyskania pozwolenia

Jeżeli naliczona opłata roczna  z danego rodzaju korzystania ze środowiska (powietrze, woda, ścieki, odpady) nie przekroczy kwoty 800 zł, wówczas opłaty nie uiszcza się.

 
Opłatę za korzystanie ze środowiska nalicza się za rolnicze wykorzystanie ścieków, jeżeli stosowane są bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego; jeżeli podmiot uzyska stosowne pozwolenie opłaty nie nalicza się.

 W przypadku braku pozwolenia na korzystanie ze środowiska nalicza się opłatę podwyższoną o  500% za:

  • wprowadzanie do powietrza gazów lub pyłów,
  • pobór wód lub wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi.

Organ właściwy do przyjęcia sprawozdania i opłat:

- Marszałek Województwa.

Termin przedłożenia sprawozdania i opłat:

- informacje o  zakresie korzystania ze środowiska przedkłada się

w terminie do 31 marca za rok ubiegły,

- opłatę za korzystanie ze środowiska uiszcza się w terminie do 31 marca za rok ubiegły.

Literatura:  Artykuł opracowany na podstawie prezentacji WIOŚ w Poznaniu. Autorzy: Anna Jagodzik i Wioletta Kmiećkowiak Temat: Wytyczne dla inspektorów do prowadzenia kontroli gospodarstw rolnych

Czytany 3478 razy Ostatnio zmieniany 10 września 2019
Powrót na górę