Ekologia w wiejskich gospodarstwach domowych

symbol recyklingu

Prowadząc gospodarstwo domowe można wykazać się swym ekologicznym podejściem. Robiąc co dzień tak niewiele dla środowiska w skali roku i ilości gospodarstw domowych zrobi się naprawdę  cos wielkiego. Odpłaci nam za to środowisko, będzie czystsze powietrze, gleba , woda, poprawi się bioróżnorodność a i wrażenia estetyczne nie są bez znaczenia. Rosnące góry śmieci to przykry widok. Wpłynie to też na naszą kieszeń bo i mniej zapłacimy za wywóz śmieci, ścieków, zużycie wody i energii. To na pewno się opłaca a i jeszcze sumienie czyste. Od czego warto zacząć? Na pewno od segregacji odpadów, oszczędności wody i energii. Mniej zapłacisz za wywóz śmieci, gdyż posegregowane odpady są wywożone za darmo. Zmniejszając objętość nie posegregowanych odpadów automatycznie zmniejszą się koszty wywozu.

Recykling to ponowne wykorzystanie odpadów jako surowca w cyklu produkcyjnym. Dzięki ponownemu wykorzystaniu surowca zasoby pierwotne są mniej eksploatowane i tym samym starczą nam na dłużej. Bezsprzecznie pierwszym ogniwem recyklingu jest segregacja odpadów w gospodarstwach domowych. Ale warto tu się zastanowić i jeszcze wcześniej pomyśleć ekologicznie –  już podczas dokonywania zakupów. Może dałoby się obejść bez części opakowań, bez części towarów, nic przy tym nie tracąc? Jakże często kupimy rzecz zupełnie zbędną lub kilkakrotnie opakowaną. Opakowania wyrzucamy od razu do kosza a zbyteczną rzecz niebawem. Może warto zastosować się do poniżej sugerowanych zachowań:

1. Zawsze miej sporządzoną listę zakupów, nie kupuj od przypadku i w promocji. Korzystając z tzw. okazji na pewno nabędziesz wiele rzeczy zbytecznych. Pamiętaj też , że wielu towarom można dać drugie życie przekazując  je potrzebującym.

2. Idąc po zakupy weź torbę wielokrotnego użytku, rezygnuj z propozycji pakowania w sklepie w reklamówki. Powstaje pytanie, po co wynosimy codziennie tyle woreczków foliowych ze sklepów? Używamy ich raz, może dwa i lądują w koszu. A czas rozkładu folii to kilkaset lat.

2. Produkty jednorazowe to przekleństwo naszych czasów. Są tanie, proste w użyciu, natychmiast po użyciu wyrzucane (kubki jednorazowe, talerzyki, tanie długopisy, jednorazowe maszynki do golenia, zapalniczki itp. itd.). Dużo  lepiej jest kupić raz a rzecz porządną, wielokrotnego użytku. Pozornie tylko droższą, bo wydatek i tak się zwróci, gdyż jest dokonywany rzadko. A zamiast kilku śmieci, coraz to nowych, mamy po latach tylko jeden.

3. Sporządzając zakupy, wybieraj towary w większych opakowaniach. Zawsze wychodzi taniej a i śmieci (opakowań) zniesiesz do domu mniej. Miej zawsze na uwadze tę prawidłowość: większe opakowania równa się mniej śmieci oraz większe opakowania  to  tańsze zakupy.

4. Nie bez znaczenia jest też to, w co kupowany przez ciebie towar jest zapakowany. Zwracaj uwagę przy wyborze towaru by opakowanie było zrobione z odnawialnego tworzywa:  np papieru, szkła.

5. Unikajmy okazji i tzw. tanich towarów. Produkty wysokiej jakości to z reguły trwałe produkty. Gdy kupię np. tani czajnik, to  za rok muszę kupić następny. I tak po kilku latach będę miał jeden sprawny w domu a kilka na wysypisku śmieci. Jeżeli kupię jedną rzecz droższą i wysokiej jakości zapłacę tyle samo lub nawet mniej co za kilka tanich i wytworzę na pewno  mniej odpadów.

6. Nie bierzmy też ulotek reklamowych na towary, które nas nie interesują, gdyż zaraz ją wyrzucimy do kosza, nawet bez spojrzenia do na nią. Świadomie przyczynisz się wówczas do oszczędności papieru.

Nawet wdrażając sumiennie powyższe zasady nie uniknie się zupełnie produkcji odpadów. Dlatego tez kolejny etap naszego ekologicznego życia to segregacja odpadów. Dzisiaj to już bezwzględny wymóg, bo góry śmieci rosną w zastraszającym tempie. W domu trzeba przygotować odpowiednie  pojemniki i wyrobić nawyk u wszystkich członków rodziny.

Kolejny krok to we właściwe miejsce na które segregowane odpady należy  wynieść. Pojemniki na odpady mają różne kolory. Do nich wrzucamy odpowiednie rodzaje odpadów. Pamiętajmy, że nie wszystko nadaje się do ponownego wykorzystania i trzymajmy się poniższych zasad. Na pewno nadaje się szkło, papier, tworzywa sztuczne, metale i odpady organiczne. Szkło wrzucamy do oznaczonego pojemnika „szkło”. Kolorowe osobno do pojemnika zielonego, bezbarwne osobno do pojemnika białego.

Wrzucamy: Szkło spożywcze, słoiki butelki po napojach itp. Nie martwimy się zabrudzeniami, resztkami jedzenia, etykietami. Są one usuwane w procesie recyklingu.
Nie wrzucamy: Szkła zbrojonego, szyb, szyb samochodowych, porcelany. Papier wkładamy do niebieskiego pojemnika również opisanego. Wrzucamy: gazety, opakowania papierowe, kartony, zeszyty, tekturę itp. Nie wrzucamy: papieru w połączeniu z innymi odpadami. Pamiętajmy, że papier zamoczony, brudny, stanowi gorszy surowiec do przetwarzania, a papier tłusty się do tego nie nadaje. Żółty pojemnik jest przeznaczony na tworzywa sztuczne.
Wrzucamy do niego plastikowe butelki po napojach, reklamówki, folię i inne odpady z tworzyw sztucznych. Nie wrzucamy śmieci i innych odpadków. Do Żółtego pojemnika wrzucamy także odpady metalowe. Można tam wrzucać wszelkie puszki po konserwach, napojach, kapsle i nakrętki metalowe i inne odpady metalowe.(aluminium, żelazo i inne).

Odpady organiczne w gospodarstwie domowym produkowane są codziennie. Gdy mamy gospodarstwo rolne, działkę to warto założyć kompostownik i zagospodarować naturalne odpady organiczne. Są to resztki jedzenia, napojów, fusy, obierki itp. Można takie odpady wykorzystać następnie wykorzystać jako doskonały kompost użyźniający ziemię w ogrodzie..
Korzyści dla środowiska są  tu mniejsze, niewielkie, gdyż odpady organiczne ulegają łatwemu, naturalnemu rozkładowi. Jednak góry śmieci na wysypisku będą mniejsze i mniej energii pochłonie wywóz śmieci. Natomiast na pewno uzyska się  korzyści osobiste, takie jak mniejsza objętość odpadów a więc i tańszy wywóz.

Prowadząc ekologicznie gospodarstwo domowe nie sposób nie wspomnieć o racjonalnym korzystaniu z energii elektrycznej i cieplnej oraz oszczędnym gospodarowaniu wodą. Wszystkie nośniki energii z roku na rok drożeją, więc weryfikacja naszego postępowania ma aspekt zarówno ekologiczny jak i ekonomiczny. Jest kilka sposobów na ograniczenie zużycia energii, które są prawie niezauważalne i nie ograniczają normalnej działalności członków rodziny. Oto przykłady:

Wyłącz urządzenie, którego aktualnie nie używasz. To oczywisty i najprostszy sposób na mniejsze zużycie energii. Niemniej jednak należy  pamiętać o tym, iż każde urządzenie przy uruchamianiu pobiera więcej mocy. Więc nie warto wyłączać telewizora na 15 sekund. Oświetlenie pomieszczeń zużywa dużo energii, wiec tutaj znaczenie ma nie tylko dbałości wyłączenie zbędnego oświetlenia ale i dobór żarówek. Energooszczędne świetlówki kompaktowe pobierają cztery do pięciu razy mniej energii niż tradycyjne żarówki, które większość energii zamieniają na ciepło, niewielką tylko część na światło. Żarówki  te są  znacznie tańsze ale ich trwałość jest niewielka i trzeba wymieniać je często. Energooszczędna świetlówka zwraca się całkowicie po pół roku. Jednak nie w każdym przypadku opłaca się instalować świetlówkę, ponieważ ten typ żarówek pobiera dużo energii przy starcie. W pomieszczeniach gdzie zapalamy światło, zwykle tylko na moment, opłaca się pozostawienie żarówek starego typu. Gdy mamy już energooszczędną świetlówkę lepiej nie gasić światła na kilka minut jeżeli po chwili będziemy ją ponownie zapalać.

Stan czuwania (stand by) wielu urządzeń też nas często wprowadza w błąd. Wydaje się, że urządzenia w stanie czuwania nie zużywają praktycznie prądu. Prawda jest trochę inna. Np. czuwający monitor non stop jest gotowy na sygnał z komputera i czerpie więcej energii niż sama dioda. Do tego dochodzi długi czas czuwania i robią się kilowatogodziny. Zupełne wyłączanie monitora czy telewizora wyłącznikiem to pewna oszczędność przy żadnym wysiłku a  tylko przy odrobinie dbałości. Należy pamiętać też, że ładowarki pozostawione w gniazdku, nawet kiedy nie ładują telefonu, pobierają energie elektryczną. Urządzenia chłodnicze też trzeba wiedzieć gdzie ustawić w pomieszczeniu. Każde ogrzanie urządzenia chłodniczego przyczynia się do większego poboru prądu. Aby zmniejszyć koszty działania lodówki należy unikać stawiania jej w ciepłym miejscu, np. nasłonecznionym lub w bezpośrednim sąsiedztwie kuchenki, wkładania do środka rozgrzanych potraw, otwierania na długi czas. Ważne jest by włączona zamrażarka nie była w środku pusta. Gdy mamy niewiele produktów, wolną przestrzeń zamrażarki należy wypełnić zgniecionymi gazetami wówczas pobór energii będzie mniejszy. Sporządzając potrawy poprzez ciepłą obróbkę także można oszczędzać energię. Jednym z najpowszechniejszych błędów jest gotowanie więcej wody niż potrzeba, gotowanie potraw w garnkach bez pokryw. Kładąc pokrywkę na garnek oszczędzamy, gdyż ciepło nie ucieka tak szybko. Kolejny sposób to wyłączanie kuchenki zanim skończymy obróbkę termiczną potrawy. Dochodzi ona sama dzięki ciepłu zawartemu w garnku,  w patelni bez utrzymywania dodatkowego podgrzewania. Zasady te dotyczą zarówno kuchenek gazowych jak i elektrycznych.

Oszczędzanie energii trzeba mieć na uwadze już w momencie dokonywania zakupu urządzenia. Nowoczesne urządzenia wykonują tą samą pracę co starsze pobierając mniej prądu. Opłaci się niejednokrotnie wydać nieco więcej pieniędzy za urządzenie i zmniejszyć koszty zużycia energii na kolejne lata. Oszczędzamy np. kupując telewizory LCD zamiast plazmowych, wybierając lodówki klasy energetycznej A lub AA, używając notebooków a nie komputerów stacjonarnych.

Ogrzewając w sezonie zimowym mieszkanie też można wiele dla środowiska zrobić. Świadomość ekologiczna Polaków rośnie, ponad 85% społeczeństwa przyznaje, że warto oszczędzać energię cieplną w mieszkaniu ze względu na dobro środowiska i zmniejszenie kosztów utrzymania domów, mieszkań. Każdy stopień ma znaczenie,  nie pozostawia to już żadnych wątpliwości. Obniżenie temperatury w pomieszczeniu zaledwie o 1°C może zredukować zużycie ciepła nawet o 5%- 6%. Dlatego należy regulować temperaturę w pokojach, ograniczać ogrzewanie pomieszczeń do minimum w czasie kiedy z nich nie korzystamy. Ponowne nagrzanie pomieszczenia nie trwa długo. Nie należy ustawiać regulatora grzejnika na maksymalną temperaturę, bo zbyt suche powietrze nie jest  zdrowe. Należy wykorzystywać  ciepło grzejników w pełni: nie zasłaniać grzejników firankami i zasłonami, nie stosować obudowy grzejników (kierują duże części ciepła z grzejnika na ścianę, przez którą przenika ono na zewnątrz), należy  zamontować ekrany zagrzejnikowe (płyty z materiału izolacyjnego pokryte warstwą materiału, odbijającego promieniowanie cieplne, dzięki temu strumień ciepła kierowany jest do wnętrza mieszkania, a nie poprzez ścianę na zewnątrz). Wymiana okien jest zwykle najlepszą inwestycją przy oszczędzaniu energii cieplnej. Nowe okna są szczelne więc należy pamiętać, by umiejętnie wietrzyć dom. Mieszkanie należy wietrzyć krótko, lecz intensywnie np. poprzez szerokie otwarcie okien na przeciwległych końcach mieszkania tak, aby wytworzyć przeciąg. Podczas intensywnego wietrzenia mieszkania należy zakręcić zawór przy grzejniku, aby nie tracić ciepła. Racjonalnie gospodarować energia cieplną można, jedynie gdy są zainstalowane termostatyczne zawory grzejnikowe. Umożliwiają one dokładne ustawienie temperatury w pomieszczeniach na wymaganym poziomie i pozwalają ograniczyć pobór ciepła. Przy budowie czy modernizacji domów ważne jest zamontowanie urządzeń dogrzewających. Dmuchawy elektryczne, konwektory, ogrzewanie podłogowe w łazienkach czy też klimatyzatory to urządzenia, które pracują czasowo, włączają się kilka razy w ciągu doby lub w okresach przejściowych. Urządzenia te powinny pracować krótko np. przed kąpielą podgrzewając temperaturę do wymaganej wysokości i odpowiednio wcześnie się wyłączać. Niskotemperaturowe ogrzewanie podłogowe może zmniejszyć zużycie energii w domu do 12%. Dobre efekty  daje też rekuperator. Rekuperator to urządzenie stosowane w systemach wentylacyjnych które umożliwia rekuperację (odzyskiwanie) ciepła z powietrza wywiewanego na zewnątrz budynku. Rekuperacja umożliwia ograniczenie strat ciepła spowodowanych wentylacją budynku. Rekuperator umożliwia zmniejszenie do 80% energii potrzebnej do ogrzania nawiewanego powietrza. Niektóre modele rekuperatorów umożliwiają odzyskanie pary wodnej zawartej w wydmuchiwanym powietrzu i przekazanie jej części do nadmuchiwanego powietrza, co zmniejsza energię zużywaną na nawilżanie powietrza w budynku.

Ekologicznie prowadzić dom, mieszkanie na uwadze trzeba mieć także gospodarowanie wodą. Dbałość o nią należy wyrobić u wszystkich członków rodziny. Jednym źródłem oszczędności są specjalne urządzenia, drugą możliwość dają dobre nawyki. Zakręcajmy wodę podczas mycia zębów, golenia i innych podobnych czynności wykonywanych przy umywalce. Normatywny wypływ wody z baterii umywalkowej przy ciśnieniu 0,1 MPa wynosi 0,07 litra na sekundę, co daje ponad 4litry na minutę. Używajmy do kąpieli natrysku, zamiast wanny. Każde napełnienie wanny do kąpieli to około 200 litrów wody, pod prysznicem na kąpiel średnio zużycie wody wynosi 60 litrów. Efekt taki sam a i kąpiel bardziej higieniczna. Unikajmy też zbędnego spłukiwania toalety na przykład po wrzucaniu do niej śmieci np.: wacika,  chusteczek higienicznych itp. Pamiętajmy, że miska ustępowa, to nie jest śmietnik. Uszczelnienie wszystkich urządzeń to podstawa oszczędności wody. W zależności od stopnia nieszczelności ze spłuczki może wyciekać dziennie nawet 50 i więcej litrów wody, a z nieszczelnego kranu nawet 30. Załóżmy, że w domu jest nieszczelna spłuczka i jeden nieszczelny kran. Mamy wówczas stratę 80 litrów wody dziennie (przynajmniej 1 extra prysznic) a rocznie prawie 30 m3 wody bezpowrotnie straconej. Kolejne proekologiczne zachowanie to prawidłowe użytkowanie urządzeń. Używajmy programów oszczędnościowych w pralkach i zmywarkach, jeżeli nie załadowujemy pełnego wsadu, albo gdy odpowiednio ubrania/naczynia są lekko zabrudzone. Używajmy spłuczek z funkcją stop oraz podziałem na spłukiwanie oszczędnościowe 3/6 litrów. Jeżeli nasza spłuczka nie posiada takiego mechanizmu, można go dokupić, albo wymienić całą spłuczkę. Koszt tego mechanizmu jest niewielki. Kolejną możliwość oszczędności daje perlator.  Montujemy go na wylewkach baterii umywalkowych i zlewozmywakowych. Perlator, to taka nasadka, która miesza wodę z powietrzem. Możemy uzyskać nawet do 50 % oszczędności wody, przy znacznie lepszym efekcie myjącym i płuczącym. Oszczędności daje też zamontowanie baterii termostatycznych przy natrysku i w umywalce. Koszt wprawdzie już nie jest tak mały, jak w przypadku perlatorów, ale ekonomicznie uzasadniony, a komfort użytkowania dużo większy, niż przy zwykłych bateriach mieszających. Wymiana baterii ze zwykłej na termostatyczną jest prosta - rozmiary i rozstawy króćców przyłączeniowych są znormalizowane.

Wciąż słyszymy o ekologii ale wydaje się nam, że nie mamy czasu, sił i pieniędzy, by zatroszczyć się o naszą Ziemię. A prawda jest taka, by prowadzić ekologiczny dom, wcale nie musimy od razu montować ani  baterii słonecznej na dachu ani wiatraka na podwórku. Są łatwiejsze sposoby, które oszczędzą nie tylko środowisko przyrodnicze, ale także nasz portfel. Oszczędzanie i racjonalne gospodarowanie to pierwsza zasada ekologicznego gospodarstwa domowego.