W 2032 roku, czyli za niecałe 20 lat azbest ma zniknąć z dachów na terenie całego kraju. Termin to dość odległy, ale ze względu na koszty jakie wiążą się z wymianą eternitu na inne materiały, warto pomyśleć o tym już teraz. Zgodnie z treścią zapisów Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 13.12.2010 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest, wyroby zawierające azbest wykorzystuje się w sposób niestwarzający zagrożenia dla środowiska i zdrowia ludzi w terminie do dnia 31 grudnia 2032r. W tym samym terminie oczyszcza się, przez usunięcie wyrobów zawierających azbest lub ich wymianę na bezazbestowe w sposób niestwarzający zagrożenia dla środowiska i zdrowia ludzi, instalacje lub urządzenia zawierające azbest. Bezpieczne użytkowanie wyrobów zawierających azbest o gęstości objętościowej równej lub większej niż 1 000 kg/m³, czyli wyrobów azbestowych twardych, jest możliwe po stwierdzeniu faktycznego ich stanu technicznego. Zgodnie z obowiązującym prawem każdy właściciel nieruchomości, obiektu lub instalacji ma obowiązek przeprowadzania kontroli stanu technicznego wyrobów azbestowych, dokonania inwentaryzacji oraz zabezpieczenia wyrobów nieuszkodzonych lub usunięcia, gdy ich stan jest zły. Jeżeli wyroby azbestowe nie wymagają natychmiastowej wymiany można pokryć je szczelną powłoką ze środkami wiążącymi włókna azbestowe, czyli farb i tym podobnych materiałów, które posiadają aprobatę techniczną, potwierdzającą zdolność spajania włókien azbestowych. Zabieg taki na jakiś czas zabezpieczy, np. dach przed dalszą degradacją. Wyroby zawierające azbest, instalacje lub urządzenia zawierające azbest, drogi utwardzone odpadami zawierającymi azbest, rury azbestowo – cementowe oraz usunięte wyroby zawierające azbest należy inwentaryzować metodą spisu z natury, a wynik inwentaryzacji ujmować w „Informacji o wyrobach zawierających azbest”. „Informację…” należy przedłożyć corocznie, w terminie do 31 stycznia, właściwemu marszałkowi województwa. Osoba fizyczna (np. rolnik) niebędąca przedsiębiorcą „Informację…” przedkłada odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta. Natomiast informacje o stanie wyrobów zawierających azbest znajdujących się w użytkowaniu należy zamieścić w arkuszu „Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest,” który trzeba przekazać do właściwego organu nadzoru budowlanego, w terminie 30 dni od dnia sporządzenia oceny. Ocenę taką sporządza osoba posiadająca uprawnienia budowlane. Wynik oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest wyrażany jest w skali punktowej:
- ocena od 25 do 35 pkt – dobry stan techniczny wyrobów, a ponowna ocena konieczna jest w ciągu 5 lat;
- ocena w granicach 35 – 55 pkt – oznacza możliwość uszkodzeń (brak widocznych pęknięć, niewielkie ubytki powierzchni płyt eternitowych). Ponowna ocena konieczna w terminie do 1 roku;
- powyżej 60 pkt - widoczne pęknięcia lub ubytki na powierzchni równej lub większej niż 3% powierzchni wyrobu. Uszkodzenia (pęknięcia) oraz korozja i pylenie płyt azbestowo – cementowych powodują odsłonięcie i rozluźnienie, a następnie uwalnianie włókien azbestowych. Takie wyroby wymagają niezwłocznej wymiany lub naprawy.
Usunięcia wyrobów zawierających azbest może dokonać tylko specjalistyczna firma, która posiada uprawnienia, odpowiedni sprzęt i przeszkolonych pracowników oraz zatwierdzony przez starostę program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi. Firmy te zajmują się demontażem, zabezpieczeniem przed pyleniem wyrobów azbestowych, transportem i dostarczeniem ich na składowisko odpadów niebezpiecznych.
Wymiana powłok azbestowych na inne, nieazbestowe, to spory wydatek. Możliwe jest tutaj uzyskanie wsparcia finansowego. Są to źródła, z których korzystać mogą osoby fizyczne, przedsiębiorcy oraz jednostki samorządowe. Dla osób fizycznych dostępne są przede wszystkim kredyty preferencyjne, których udziela Bank Ochrony Środowiska we współpracy z Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wiele gmin, czy starostw dofinansowuje działania związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest. Środki te pochodzą z gminnych i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Wsparcie udzielane jest przez te samorządy, które opracowały i realizują „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest”. Pomoc może być przyznana na demontaż, transport i składowanie wyrobów zawierających azbest. Warunkiem koniecznym ubiegania się o wsparcie finansowe jest przedłożenie w miejscowym urzędzie gminy Informacji o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania, Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest oraz Wniosku o wsparcie finansowe wraz z wymaganymi załącznikami. Po zakończeniu robót gmina udzielająca wsparcia finansowego może zażądać przedłożenia oświadczeń i informacji o tzw. przemieszczaniu azbestu oraz jego złożeniu na koncesjonowanym składowisku odpadów, tzn. oświadczenia o przekazaniu odpadów specjalistycznej firmie. Koszty związane z zakupem i montażem nowych pokryć dachowych lub elewacji ponosi wnioskodawca.
Wioletta Kmiećkowiak
Dział EOŚ WODR w Poznaniu