Dnia 26 lipca 2018 roku na podstawie art. 106 ust. 4 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1566 z późn. zm.) weszło w życienowe rozporządzenie w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”. W 2017 roku cała Polska została objęta „Dyrektywą azotanową”, a ustanowienie nowego programu działań dla tego obszaru było już tylko kwestią czasu. Spośród szeregu wymogów nowego programu najistotniejszą kwestią stają się okresy nawożenia gruntów (poniżej tabela dla obszaru całej Wielkopolski).

Powyższe terminy nawożenia dla gruntów ornych nie dotyczą rolników, którzy:

• nie mogli dokonać zbioru bądź nawożenia ze względu na złe warunki atmosferyczne;
• bądź też mają w planach wysiew roślin ozimych po późno zbieranych przedplonach (np. kukurydza, burak cukrowy), wówczas maksymalna dawka azotu z nawozów wieloskładnikowych dla wysiewanej uprawy nie może przekraczać 30 kg N/ha.

Wyżej wymienionych terminów nawożenia nie stosuje się do nawożenia upraw pod osłonami oraz na gruntach odłogowanych.

Kolejną istotną kwestią poruszaną w nowym programie działań jest przechowywanie nawozów naturalnych. Nawozy te, czyli obornik, gnojówka, gnojowica, powinny być przechowywane w taki sposób, aby zapobiegać przedostaniu się odcieków do wód i do gruntu. Zbiorniki na płynne nawozy naturalne, płyta ze zbiornikiem na odciek i instalacją odprowadzającą odciek z płyty do zbiornika lub inne miejsce składowania obornika lub pomiotu ptasiego, winny być wykonane z materiałów szczelnych i nieprzepuszczalnych. Miejsce składowania nawozów naturalnych stałych powinno mieć taką powierzchnię, aby możliwe było jego przechowywanie w okresie, kiedy obornik nie jest wykorzystywany rolniczo, czyli przez okres 5 miesięcy. W przypadku przechowywania nawozów naturalnych płynnych, powierzchnia zbiornika powinna mieć taką pojemność, aby umożliwiła przechowywanie, kiedy nie jest on wykorzystywany rolniczo, czyli przez okres 6 miesięcy. Zarówno miejsce składowania obornika, jak i zbiorniki na płynne nawozy naturalne muszą być wykonane z materiałów szczelnych, nieprzepuszczalnych, zabezpieczających przed przedostaniem się odcieków do wód i gruntu. W nowym programie możliwe jest przechowywanie obornika bezpośrednio na gruncie, lecz nie dłużej niż przez 6 miesięcy, a w przypadku pomiotu ptasiego obowiązuje całkowity zakaz przechowywania go na gruncie przez cały rok. Pryzmę z obornikiem lokalizuje się na możliwie płaskim terenie, w miejscu niepodmokłym, poza zagłębieniami terenu, w odległości większej niż 25 m od linii brzegu wód powierzchniowych czy też ujęć wód. Umiejscowienie pryzm oraz datę złożenia obornika w danym roku dokumentuje się na szkicu (mapie) działki, a dokumenty przechowuje się przez okres 3 lat od dnia zakończenia przechowywania obornika. Obornik na pryzmie może być przechowywany w tym samym miejscu, na tej samej działce, dopiero po upływie 3 lat od dnia zakończenia poprzedniego przechowywania obornika.

W nowym programie kiszonki mogą być przechowywane w silosach, rękawach foliowych, na płytach lub na podkładzie z folii, słomy, sieczki lub innego materiału, który umożliwiłby wchłanianie odcieków. Miejsce przechowywania zarówno obornika, jak i kiszonek musi być zlokalizowane w odległości nie mniejszej niż 25 m od linii brzegu wód powierzchniowych oraz studni lub ujęć wód (jeśli nie ustanowiono strefy ochronnej na podstawie przepisów z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne).

W zależności od wielkości produkcji zwierzęcej, w programie podaje się dwa terminy dotyczące obowiązku dostosowania powierzchni lub pojemności miejsc do przechowywania nawozów naturalnych (obornik, gnojówka, gnojowica):

• do 31 grudnia 2021 r. – w przypadku podmiotów prowadzących chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie większej niż 210 DJP (w tym chów lub hodowla drobiu powyżej 40 000 stanowisk bądź świń powyżej 2 000 stanowisk o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior);
• 31 grudnia 2024 r. – w przypadku podmiotów prowadzących chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej lub równej 210 DJP.

Obowiązek opracowania planu nawożenia będzie konieczny już od 1 stycznia 2019 roku i będzie on dotyczył rolników, którzy:

• prowadzą chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów bądź hodowlę świń powyżej 2 000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior;
• prowadzą gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych;
• utrzymują obsadę zwierząt większą niż 60 DJP według stanu średniorocznego;
• uprawiają uprawy intensywne na gruntach ornych powyżej 50 ha.

Obowiązek prowadzenia ewidencji zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotowym dotyczy rolników, którzy gospodarują na powierzchni równej bądź większej niż 10 ha użytków rolnych lub posiadają produkcję zwierzęcą większą bądź równą 10 DJP według stanu średniorocznego. Taka ewidencja powinna zawierać najistotniejsze informacje: datę zastosowania nawozu, rodzaj i powierzchnię uprawy, na której nawóz został zastosowany, rodzaj oraz dawkę danego nawozu. Ewidencja może być sporządzona w formie papierowej lub elektronicznej. Wyżej wymienioną ewidencję, jak i plan nawożenia azotem należy przechowywać w gospodarstwie przez okres 3 lat od momentu zakończenia nawożenia.

Fot. Michał Bartz

Fot. Michał Bartz