Jarmuż znany jest również pod nazwą kapusta liściasta. Pochodzi od kapusty dzikiej i jest jedną z najstarszych form użytkowania roślin kapustnych. W Polsce uprawiany jest już od końca XIV wieku. Jarmuż jest faktycznie rośliną dwuletnią a w uprawie jako warzywo użytkowe jednoroczną. W pierwszym roku uprawy tworzy silnie ulistnioną, grubą, prostą łodygę, wysokości do 110 cm. Liście stanowiące część użytkową są długie w różnym stopniu kędzierzawe o zabarwieniu zielonym lub fioletowozielonym. Ze względu na wysoką wartość odżywczą i łatwą uprawę, jarmuż zasługuje na szerszą uprawę. Ponadto liście jarmużu dostępne są do spożycia długi okres czasu bez nakładów na przechowywanie. Wartość odżywcza jarmużu polega głównie na dużej zawartości witaminy C, witamin z kompleksu B oraz karotenów, cukrów a także wysokowartościowego białka. Białko stanowi 2,4 do 6,0%. Ze względu na dużą zawartość soli mineralnych oraz brak kwasu szczawiowego warzywo to powinno być polecane dla dzieci. Jarmuż ze wszystkich roślin kapustnych jest najlepiej przystosowany do warunków klimatycznych Polski. Rośnie już w temperaturze kilku stopni powyżej zera, odznacza się dużą zimotrwałością. Najodpowiedniejsza dla jarmużu jest gleba piaszczysto-gliniasta, ale dobrze rośnie również na innych typach gleb. Jarmuż najczęściej uprawiany jest na zbiór późnojesienny jako poplon po wczesnych ziemniakach, cebuli z dymki, sałacie czy szpinaku. Nie należy uprawiać go po innych roślinach z rodziny krzyżowych. Najlepsze warunki wzrostu zapewnia nawożenie organiczne uzupełnione nawożeniem mineralnym. Ze względu na wysokość łodygi odmiany jarmużu dzieli się na niskie (do 20 cm), średnio wysokie (20-70 cm) i wysokie (ponad 70 cm). W sprzedaży dostępne są nasiona dwóch odmian jarmużu Winterbor F1 i Redbor F1. Obie są holenderskimi odmianami firmy Bejo Zaden. Odmiana Winterbor F1 tworzy rośliny średniowysokie o ciemnozielonych liściach z blaszką silnie kędzierzawą. Odmiana Redbor F1 różni się zabarwieniem liści, są one w zabarwieniu podobne do liści kapusty głowiastej czerwonej przez to są bardziej dekoracyjne. Jarmuż najczęściej uprawia się z rozsady produkowanej na rozsadniku, może być również uprawiany z siewu wprost na miejsce stałe. Na rozsadniku nasiona można wysiewać przez maj i czerwiec. Po 5-6 tygodniach rozsadę wysadza się na miejsce stałe w rozstawie 50-70 cm x 40-50 cm. Zabiegi pielęgnacyjne na plantacji jarmużu, takie jak odchwaszczanie, nawożenie pogłówne, ochronę roślin przed szkodnikami czy chorobami prowadzi się jak przy uprawie kapusty głowiastej. Zbiór jarmużu zaczyna się jesienią, w tym czasie można zebrać wszystkie liście lub co zalecane jest przede wszystkim w uprawie amatorskiej, prowadzić zbiór stopniowo przez zimę i wiosnę aż do wytworzenia przez rośliny pędów kwiatostanowych. Jarmuż nie nadaje się do długotrwałego przechowywania. W temperaturze 0oC i przy wilgotności powietrza 90-95% można go przetrzymać do 4 tygodni. Jarosław Górski WODR Poznań Jarmuż zapiekany z jajkami i sosem mlecznym 0,5 kg obgotowanego i zmielonego jarmużu, 6 jajek ugotowanych na twardo i przekrojonych na pół, 2 szklanki mleka, 50g mąki, 50g masła, 100g startego, żółtego sera, posiekana natka pietruszki, sól, pieprz. Przygotować sos. Masło stopić, dodać mąkę, dobrze wymieszać trzepaczką. Podgrzewając dodawać stopniowo zimne mleko. Doprowadzić do zagotowania, odstawić z ognia, doprawić solą i pieprzem do smaku. Do naczynia wysmarowanego masłem nałożyć jarmuż i jajka, zalać sosem, posypać tartym serem i zapiec w nagrzanym piekarniku w 180 stopniach. Podawać na gorąco posypane zieleniną. Surówka z jarmużu 25dag młodego jarmużu, 2 marchewki, 3 kiszone ogórki, 2 jabłka, sól, cukier, 4 łyżki majonezu. Jarmuż drobno siekamy, marchew obieramy i trzemy na tarce, dodajemy starte jabłka i drobno pokrojone ogórki, wszystko razem mieszamy, przyprawiamy i polewamy majonezem, jeszcze raz mieszamy.