W Polsce głównie produkuje się gównie mleko krowie, mało koziego, a mleko owcze wykorzystywane jest do produkcji serów. Zarówno wśród lekarzy jak i dietetyków panują różne opinie na temat czy picie mleka przez dorosłych jest dobre. Każdy dorosły może sam udzielić odpowiedzi na pytanie- czy picie mleka mi szkodzi? Jeżeli po wypiciu mleka w ciągu 2 godzin wystąpią objawy ze strony przewodu pokarmowego, czyli wzdęcia, burczenia, przelewania, bóle brzucha i biegunka to prawdopodobnie organizm nie trawi laktozy. Laktoza, czyli cukier mleczny występuje tylko w mleku słodkim. Szacuje się, że w Polsce około 15% społeczeństwa nie ma enzymu laktazy lub występuje jego niedobór, a jest on potrzebny do trawienia laktozy. Najczęściej enzym zanika u osób, które przestały pić mleko lub piją sporadycznie. To dzięki cukrowi mlecznemu mogą rozwijać się i zakwaszać bakterie kwasu mlekowego. Osoby mające niedobór laktazy mogą spożywać produkty mleczne takie jak jogurt, kefir, maślanka.
Mleko krowie to bardzo cenny produkt. Przez całe wieki mleko stanowiło ważny składnik naszego codziennego pożywienia. Wbrew panującym modnym opiniom mleko jest bardzo dobrze przyswajane przez ludzi i to w różnym wieku. Prowadzone badania dowodzą, że to Słowianie i mieszkańcy Europy Północnej znakomicie tolerują mleko, a jego spożywanie daje ogromne korzyści dla zdrowia. To właśnie mleko jest dla nas naturalnym pokarmem, najbardziej odżywczym i sprawiającym, że organizm nabiera siły do walki z chorobami.
Przeciwnicy powołują się na badania dotyczące reakcji alergicznych na mleko, ale dotyczą głównie alergii na mleko w wieku dziecięcym. Najczęściej, bo u 95% te reakcje mijają i można później bez przeszkód spożywać mleko.
Co zawiera mleko?
Białko- podstawowy budulec organizmu. Pomaga w rozwoju mięśni, utrzymaniu odpowiedniej wagi ciała, wpływa na stan skóry, zapobiega przedwczesnemu starzeniu się, wchodzi w skład przeciwciał, buduje odporność przed wirusami i bakteriami. Wartość odżywcza zbliżona do wartości odżywczej białka mięsa.
Wapń-budowa mocnych kości, przeciwdziała osteoporozie, obniża poziom złego cholesterolu, zabezpiecza przed sklerozą.
Witamina D-chroni przed krzywicą, ułatwia wchłanianie z jelita cienkiego i przyswajanie wapnia
Witamina A—podwyższa odporność na choroby nowotworowe, przeciwdziała chorobom serca, wrzodom i wysokiemu ciśnieniu, wpływa na skórę i zdrowe oczy.
Witamina B 2 ( ryboflawina)- pomaga spalać cukry, wpływa na skórę, decyduje o czasie gojenia ran, chroni przed kataraktą
Witamina B3 (niacyna)-skuteczna w przypadku bezsenności, niepokoju, irytacji oraz braku koncentracji. Niedobór objawia się stanami zapalnymi skóry.
Witamina B12-zapobiega i leczy niedokrwistość, wpływa na stan układu nerwowego, pomaga w budowie krwinek czerwonych
Potas-reguluje gospodarkę wodną oraz równowagę kwasowo- zasadową, stan skóry, wpływa na prawidłowe ciśnienie krwi, wspomaga komórki nerwowe i mięśni.
Fosfor-wpływa na wzrost i odbudowę komórek, główny składnik kości i zębów.
Magnez-wpływa na Cyklad nerwowy, wspomaga pracę mięśni, ma działanie antystresowe, przeciwdziała miażdżycy oraz chorobom serca zapobiega kamieniom nerkowym i hemoroidom
Cynk-wspomaga układ odpornościowy, zapobiega anemii, przyspiesza każde leczenie.
Tłuszcz-jest najbardziej energetycznym składnikiem odżywczym, nośnikiem witamin rozpuszczalnych w tłuszczu, zawartość tłuszczu w mleku krowim wynosi przeciętnie 3,4%. Istotną cechą tłuszczu mlecznego jest jego lekkostrawność, co umożliwia spożywanie mleka przez dzieci i osoby starsze o osłabionej aktywności enzymatycznej przewodu pokarmowego.
Organizm z pożywienia musi wybrać poszczególne składniki, czyli je przyswoić. W mleku jest wapń i witamina D , sprawia to że wapń jest bioprzyswajalny. Jak to działa? Brokuł zawiera również wapń, ale nie ma witaminy D. Dlatego wapń z brokuła jest mniej przyswajalny.
Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na wapń?
- Dzieci w wieku 1-3 lata 800-1200 mg wapnia
- Dzieci w wieku 4-9 lat 800mg wapnia
- Dzieci w wieku 10-18 lat, kobiety i mężczyźni w wieku 19-25 lat 1200 mg wapnia
- Kobiety i mężczyźni od 26 do 60 lat 900 mg wapnia
Szklanka mleka zawiera średnio 300 mg wapnia, opakowanie serka homogenizowanego ( 200 g) 127,5 mg wapnia, a plasterek żółtego sera 106-160 mg wapnia. Chcąc dowiedzieć się ile dany produkt mleczny zawiera składników odżywczych warto czytać etykiety. Zgodnie z nowymi przepisami o znakowaniu żywności konsument z informacji zawartych na etykiecie dowie się o wartości odżywczej produktu (kJ/kcal), o ilości określonych składników i o alergenach.
W handlu mamy mleko pasteryzowane i sterylizowane. Mleko pasteryzowane przechodzi proces obróbki cieplnej, aby zahamować rozwój bakterii, ale musi zachować walory smakowe i odżywcze produktu. Podgrzewanie trwa kilkanaście – kilkadziesiąt sekund w temperaturze od 70 do 90⁰C. Mleko w handlu oferowane jest w szklanych lub plastikowych butelkach. Jego termin przydatności do spożycia jest krótki -wynosi od 7 do 14 dni, musi być przechowywane w lodówce.
Mleko sterylizowane tzw.UHT, czyli sterylizowane metodą UHT, jest poddawane działaniu temperatury 135-150⁰C przez 2-9 sekund. Wysoka temperatura niszczy florę bakteryjną i przedłuża termin przydatności mleka do spożycia.
Porównując skład mleka pasteryzowanego z mlekiem UHT okazuje się, że różnice są niewielkie. Jedynie w mleku UHT wykazano, że witaminy B12 jest 10% mniej niż w mleku pasteryzowanym.
Specjalną odmianą jest mleko acidofilne, który powstaje z mleka pasteryzowanego przez dodanie do niego bakterii Lactobacillus acidodhilus, które należą do szczepu pro biotycznego. Takie mleko wspomaga działanie układu pokarmowego i zwiększa odporność. Do mleka acidofilnego dodaje się często substancje smakowe i cukier.
Warto zastosować mleko w domowych kuracjach. A oto kilka przepisów:
1.mleko słodkie
*na ból gardła
Szklankę mleka zagotować z dodatkiem szczypty kurkumy i pieprzu. Wypić przed snem.
*na kaszel
Cebulę upiec w piekarniku, dokładnie rozetrzeć z łyżką miodu, dodać szklankę ciepłego mleka.
*na brak apetytu
Szklankę mleka wymieszać z 2 łyżkami miodu, 2 łyżkami zmielonych płatków owsianych i żółtkiem.
*na poprawę wzroku
Pół szklanki soku z marchwi wymieszać z połową szklanki mleka, pić raz dziennie.
2.mleko zsiadłe
* koperkowe
3 łyżki zsiadłego mleka zmiksować pokrojonym ogórkiem, natką pietruszki, koperkiem i szczyptą soli. Połączyć z 1 l mleka zsiadłego i znowu zmiksować. Działa na przewód pokarmowy- łagodzi skurcze żołądka, wzdęcia, zmniejsza opuchlizny.
Jeszcze kilka informacji o mleku kozim, które jest jednym z najstarszych pokarmów człowieka. Skład mleka koziego jest zbliżony do mleka krowiego. Zawiera mniej witaminy B12, kwasu foliowego, witaminy C, za to więcej wapnia, fosforu i potasu. Zaletą mleka koziego są niezbędne w żywieniu dzieci ilości kwasów tłuszczowych omega-6: linolowego i arachidonowego. Wspomaga rozwój dobrych bakterii w jelitach. Leczy anemię, gdyż nasila wytwarzanie hemoglobiny. Ma specyficzny słonawy i korzenny smak, ale jest kaloryczne – szklanka mleka to 210 kcal.
Naprawdę warto pić mleko, gdyż wyjdzie nam to na zdrowie i każdy może wybrać coś z produktów mlecznych dla siebie.
Alicja Nowak
WODR w Poznaniu