Do elementów małej architektury możemy zaliczyć: ogrodzenia wraz z bramami i bramkami, urządzenie kwietników i trawników, tarasy ogrodowe, murki oporowe, ławki, elementy oświetlenia, place zabaw dla dzieci, baseniki. Zagroda wiejska powinna mieć wyraźny podział na strefę mieszkalną i gospodarczą. Polega to na wydzieleniu dla tych funkcji stref, tak aby strefa produkcyjna nie była uciążliwa dla części mieszkaniowej, a część wypoczynkowa stanowiła przedłużenie mieszkania. Obecnie na rynku istnieje bardzo bogaty asortyment gotowych elementów małej architektury. Niewskazane jest stosowanie w sposób bezkrytyczny wzorców z różnych części kraju lub nawet świata. Powinno się uwzględniać odrębność regionalną, kontynuować tradycję danego obszaru. Idealne zagospodarowanie działki można osiągnąć wtedy, gdy elementy zagospodarowania jednej działki będą stanowić wspólne ogniwo w połączeniu z większą całością określonej miejscowości, regionu. Rozplanowanie i zagospodarowanie elementów w zagrodzie nie jest łatwe. Zależnie od kierunku produkcji poszczególne obszary tych działek muszą być przystosowane do pełnienia złożonych nieraz funkcji. Podstawą wszelkiej działalności budowlanej i inwestycyjnej na terenie wiejskim jest plan zagospodarowania przestrzennego danej miejscowości. Podczas sporządzania własnego planu zagospodarowania własnej zagrody konieczne jest zachowanie norm prawnych zawartych m. in. w Prawie budowlanym. Jednym z elementów małej architektury jest ogrodzenie. Służy ono głównie rozgraniczeniu własności prywatnych lub własności publicznej od prywatnej. Ogrodzenia mogą spełniać także wiele innych funkcji. Zabezpieczają przed wejściem i wyjściem zwierząt, izolują od niepożądanego sąsiedztwa, osłaniają przed wiatrami, chronią przed uciążliwymi skutkami komunikacji i hałasu. Ogrodzenie powinno spełniać także funkcje estetyczne. Projektując ogrodzenie należy uwzględnić jego funkcje, dobór materiałów. Dodatkowo formę ogrodzenia mogą narzucić przepisy lokalne wynikające z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, np. związane z ochroną środowiska. Zalecenia dotyczące ochrony środowiska mogą obligować na przykład do pozostawienia w ogrodzeniu otworów umożliwiających wędrówkę jeży, żab, i innych drobnych zwierząt. Warto także zastanowić się nad zasadzeniem wzdłuż ogrodzenia roślin chroniących przed ciekawskimi spojrzeniami. Niezawodne na żywopłoty są łatwe w pielęgnacji rośliny liściaste takie jak berberys, dzika róża, ligustr.

Prawo budowlane. Zgodnie z Prawem budowlanym na niektóre inwestycje nie jest wymagane pozwolenie na budowę. Trzeba jednak pamiętać, że część z nich należy zgłosić administracji architektoniczno-budowlanej.

Budowa altan, wiat, przydomowych oranżerii (ogrodów zimowych) o powierzchni zabudowy do 25 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2, nie wymaga pozwolenia na budowę, ale na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 1 konieczne jest dokonanie zgłoszenia we właściwym starostwie powiatowym (lub urzędzie miasta na prawach powiatu). Altana o powierzchni zabudowy powyżej 25 m2 wymaga już decyzji o pozwoleniu na budowę. Budowa altan i obiektów gospodarczych na działkach w rodzinnych ogrodach działkowych o powierzchni zabudowy do 25 m2 w miastach i do 35 m2 poza granicami miast oraz wysokości do 5 m przy dachach stromych i do 4 m przy dachach płaskich nie wymagają nawet zgłoszenia.

Budowa obiektów małej architektury (w miejscach publicznych - wymagane zgłoszenie). Zamiar budowy ogrodzenia od strony ulicy, placu, torów kolejowych oraz innych miejsc publicznych, a także wyższego niż 2,2 m należy zgłosić w starostwie powiatowym przed rozpoczęciem robót. Inwestor powinien dokonać najpierw zgłoszenia, a do wykonywania robót przystąpić po upływie 30 dni, jeżeli w tym czasie starosta (lub prezydent miasta) nie wniósłby sprzeciwu w drodze decyzji (tak zwana zasada milczącej zgody). Przy budowie przydomowych basenów i oczek wodnych o powierzchni do 30 m2 też wymagane jest  zgłoszenie. Właściwe zaprojektowanie działki z uwzględnieniem funkcji, które powinna pełnić, wpływa na komfort użytkowania. Umożliwia właściwe wykorzystanie przestrzeni dla funkcji jak: rekreacja, hobby, estetyka.

Józef Gęziak

Dział ROWPiA WODR w Poznaniu