Pomoc ma być jest udzielana na inwestycje poprawiające ogólne wyniki gospodarstw rolnych. Poprzez poprawę ogólnych wyników gospodarstwa rolnego rozumie się poprawę konkurencyjności lub zwiększenie rentowności gospodarstwa rolnego w wyniku jego restrukturyzacji, co wyrazi się wzrostem wartości dodanej brutto w gospodarstwie (GVA) oraz dodatkowo:

• poprawę efektywności korzystania z zasobów wodnych w gospodarstwie,
• poprawę efektywności korzystania z energii w gospodarstwie,
• zwiększenie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w gospodarstwie,
• redukcję emisji podtlenku azotu i metanu z rolnictwa w gospodarstwie.

Restrukturyzacja musi doprowadzić do wzrostu wartości dodanej brutto w gospodarstwie (GVA), w szczególności w wyniku racjonalizacji technologii produkcji lub wprowadzenia innowacji, zmiany profilu lub skali produkcji, poprawy jakości produkcji lub zwiększenia wartości dodanej produktu, co najmniej o 20 % w odniesieniu do roku bazowego w okresie 5 lat od dnia przyznania pomocy.

W ramach tego działania będą realizowane wyłącznie takie rodzaje operacji, które będą przyczyniały się do poprawy ogólnych wyników gospodarstwa w powyżej zdefiniowany sposób, przy czym poprawa w zakresie konkurencyjności lub zwiększenia rentowności gospodarstwa rolnego w wyniku jego restrukturyzacji jest obligatoryjna.

W tym działaniu będą również realizowane inwestycje zbiorowe, przez które rozumie się inwestycje realizowane przez co najmniej dwóch rolników, dotyczące gospodarstw tych rolników i w nich realizowane np. budowa wspólnej przechowalni, silosu albo zakup wspólnej maszyny do prac polowych.

W ramach działania będę realizowane operacje, w tym dotyczące budynków inwentarskich:

• wynikające z konieczności dostosowania gospodarstw prowadzących produkcję mleka do planowanego zniesienia kwotowania produkcji mleka,
• dotyczące produkcji bydła mięsnego;
• dotyczące produkcji prosiąt,
• dotyczące przechowalnictwa produktów rolnych pochodzących z gospodarstwa (m.in. zboża, owoce, warzywa),
• stanowiące projekty zbiorowe (realizowane przez co najmniej 2 rolników),
• dotyczące gospodarstw ekologicznych lub gospodarstw prowadzących produkcję integrowaną,
• mające na celu poprawę jakości produktu lub zwiększenie wartości dodanej produktu, w tym poprzez przygotowanie produktu do sprzedaży,
• mające na celu zakładanie plantacji wieloletnich.

Uzasadnione ekonomicznie wykorzystanie odnawialnych źródeł energii może stanowić element ww. rodzajów operacji. Nie przewiduje się dofinansowania prostych inwestycji odtworzeniowych.

Warunki kwalifikowalności

Wielkość ekonomiczna gospodarstwa uprawnionego do otrzymania pomocy stanowi co najmniej równowartość 15 tys. euro. i nie jest większa niż 100 tys. euro.

Wielkość ekonomiczna gospodarstwa = Standardowa Produkcja jest to średnia z 5 lat wartość produkcji określonej działalności produkcyjnej (roślinnej lub zwierzęcej) uzyskiwana w ciągu 1 roku z 1 ha lub od 1 zwierzęcia (z wyjątkami: grzyby jadalne - na 100 m2, drób - na 100 szt., pszczoły - na 1 pień pszczeli), w przeciętnych dla danego regionu warunkach produkcyjnych.

Rolnik posiadający gospodarstwo o powierzchni powyżej 300 ha nie może ubiegać się o pomoc w ramach tego działania.

Podział gospodarstwa, który będzie miał związek z dążeniem do obejścia ww. warunków, zostanie potraktowany jako stworzenie sztucznych warunków w celu uzyskania pomocy.

Nie przewiduje się wsparcia gospodarstw w zakresie chowu drobiu.

Przewiduje się preferencj ę w przyznawaniu pomocy na operacje dotyczące budowy lub modernizacji budynków inwentarskich łącznie z ich wyposażeniem w zakresie niezbędnym do produkcji.

Rodzaj wsparcia

Pomoc ma formę refundacji części kosztów kwalifikowalnych operacji (części poniesionych kosztów realizacji inwestycji).

Wysokość pomocy przyznanej na realizację operacji nie może przekroczyć;

1. 500 000 zł - dotyczy budowy lub modernizacji budynków inwentarskich łącznie z ich wyposażeniem w zakresie niezbędnym do produkcji,
2. 200 000 zł - dotyczy pozostałych operacji.

Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi w gospodarstwie rolnym, w okresie realizacji Programu, nie może przekroczyć 500 000 zł, przy czym na operacje inne niż dotyczące budowy lub modernizacji budynków inwentarskich łącznie z ich wyposażeniem w zakresie niezbędnym do produkcji - maksymalnie 200 000 zł.

Beneficjent będzie mógł otrzymać zaliczkę.

Intensywność pomocy

• Do 50% kosztów kwalifikowalnych operacji i nie mniej niż 40 %.
• Podwyższony poziom pomocy będzie miał zastosowanie w przypadku: młodych rolników, inwestycji zbiorowych.

Działanie „Premia dla młodych rolników”

Celem działania jest poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych, ze szczególnym naciskiem na ułatwianie wymiany pokoleniowej w sektorze rolnym.

Beneficjent

Młody rolnik - osoba, która nie ukończyła 40 roku życia, posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe i po raz pierwszy rozpoczyna samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego jako kieruj ący gospodarstwem, czyli nie prowadziła działalności rolniczej lub prowadzi działalność rolniczą nie dłużej niż 18 miesięcy w dniu złożenia wniosku o przyznanie pomocy.

Kierujący gospodarstwem prowadzi gospodarstwo osobiście, na własny rachunek i we własnym imieniu, ponosi koszty i czerpie korzyści w związku z jego prowadzeniem.

Warunki kwalifikowalności

Warunkiem jest przedłożenie i realizacja biznesplanu dotyczącego rozwoju gospodarstwa. Biznesplan zawiera w szczególności:

• cele, spójną koncepcję i etapy rozwoju gospodarstwa,
• opis wyjściowej i docelowej sytuacji gospodarstwa, w szczególności informacje dotyczące zasobów gospodarstwa oraz struktury produkcji,
• opis i harmonogram planowanych inwestycji,
• początkowy i docelowy ogólny wynik gospodarstwa,
• informacje nt. sposobu uzupełnienia wykształcenia (jeśli dotyczy) oraz planowanych szkoleń i korzystania z doradztwa,
• informacje nt. innych zamierzeń dotyczących rozwoju gospodarstwa.

Gospodarstwo młodego rolnika:

Nie przewiduje się wsparcia rolników prowadzących działalność w zakresie chowu drobiu.

Gospodarstwo młodego rolnika musi osiągnąć wymaganą wielkość w okresie realizacji warunków, z zastrzeżeniem których została wydana decyzja o przyznaniu pomocy i stanowiących jednocześnie warunek wypłaty pierwszej raty premii.

Zasady dotyczące ustanawiania kryteriów wyboru

Kryteria wyboru będą uwzględniać sytuację agrarną i społeczną w regionach (poziom bezrobocia, wielkość gospodarstw), a także mogą uwzględniać poziom wykształcenia wnioskodawców itp.

Rodzaj wsparcia

Działanie „Restrukturyzacja małych gospodarstw”

Priorytetem działania jest poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych”, ze szczególnym naciskiem na:

Beneficjent

Warunki kwalifikowalności

Zasady dotyczące ustanawiania kryteriów wyboru

Preferowanie w przyznawaniu pomocy projektów dotyczących określonych działalności rolniczych (np. niszowych).

Rodzaj wsparcia

Premia w wysokości 60 000 zł. Kwota premii nie przekracza równowartości 15 000 euro, zgodnie z projektem Rozporządzenia Parlamentu i Rady (WE) w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Obszarów Wiejskich.

Premia będzie wypłacana w dwóch ratach (I rata w wysokości 80% kwoty pomocy, druga rata w wysokości 20% kwoty pomocy). Warunkiem wypłaty drugiej raty jest prawidłowa realizacja biznesplanu.

Wydatkowanie I raty premii na inwestycje w gospodarstwie musi być udokumentowane.

Działanie „Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej”

Celem jest ułatwianie różnicowania działalności, zakładania nowych, małych przedsiębiorstw i tworzenia miejsc pracy.

Koszty kwalifikowalne

Koszty inwestycyjne materialne i niematerialne, bezpośrednio związane z podjęciem działalności nierolniczej.

Beneficjenci

Osoba fizyczna ubezpieczona na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, jako rolnik, małżonek rolnika lub domownik deklarujący podjęcie działalności pozarolniczej.

Warunki kwalifikowalności

Wsparciem nie może być objęta działalność polegająca na świadczeniu usług dla gospodarstw rolnych.

Rodzaj wsparcia

Pomoc w postaci premii w wysokości do 100 tys. zł przyznawanej w związku z rozpoczynaniem samodzielnego prowadzenia działalności gospodarczej.

Dodatkowe informacje specyficzne dla działania

W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się możliwość dokonania zmian w realizowanym biznesplanie.

Wydatkowanie premii musi być udokumentowane.

Płatności bezpośrednie

Zrównanie dopłat bezpośrednich pomiędzy wszystkimi krajami członkowskimi nie nastąpi przed rokiem 2020.

Utrzymano propozycj ę mechanizmu częściowego zmniejszenia różnic, zgodnie z którą kraje, w których rolnicy otrzymuj ą średnio mniej niż 90 % średniej unijnej wysokości dopłat, w nowej perspektywie będą miały zmniejszoną różnicę między obecnym poziomem dopłat a poziomem 90 % średniej unijnej o 1/3. Polska zostanie tym mechanizmem objęta, jednak efekty jego zastosowania będą znikome. Polscy rolnicy otrzymują obecnie niewiele poniżej progu 90 % średniej unijnej, więc zwiększenie wyniesie zaledwie kilka euro.

W projekcie rozporządzenia dotyczącego płatności bezpośrednich zapewniono możliwość kontynuowania uproszczonego systemu płatności bezpośrednich SAPS do 2020 r. Jednocześnie wprowadzono nowe komponenty systemu płatności, takie jak: I) płatność za praktyki rolnicze korzystne dla klimatu i środowiska (zazielenienie), II) płatności dla małych gospodarstw, III) płatności dla młodych rolników, IV) płatności związane z produkcją oraz v) płatności z tytułu obszarów o ograniczeniach naturalnych.

Płatności bezpośrednie będą wypłacane tylko aktywnym rolnikom.

Aby skierować płatności bezpośrednie wyłącznie do rolników czynnych zawodowo, w projekcie rozporządzenia wprowadzono tzw. definicję aktywnego rolnika. Z płatności bezpośrednich będą wykluczane podmioty nieprowadzące działalności stricte rolniczej (np. lotniska, koleje, obiekty sportowe etc.). Zasady te nie obejmą podmiotów, które otrzymują płatności nie większe od określonej przez państwo członkowskie kwoty, która z kolei nie może przekroczyć 5 tys. euro.

Państwa członkowskie maj ą możliwość przesunięcia środków finansowych między filarami. Ponadto te kraje, które stosuj ą SAPS będą mogły kontynuować do 2020 r. płatności z budżetu krajowego dla sektorów wspieranych obecnie w ramach płatności uzupełniaj ących

Zazielenienie

W ramach nowego systemu płatności bezpośrednich wprowadzono obowiązek realizacji praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska. „Zazielenienie” ma być realizowane poprzez trzy obowiązkowe praktyki: dywersyfikację upraw, utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ), utrzymanie obszarów proekologicznych (tzw. EFA) lub praktyki równoważne (przynoszące ten sam, bądź wyższy poziom korzyści dla środowiska i klimatu jak praktyki obowiązkowe). Praktyki równoważne mogą obejmować elementy programu rolno - środowiskowo - klimatyczne albo krajowe lub regionalne systemy certyfikacji środowiskowej. Lista praktyk równoważnych będzie określona w załączniku do rozporządzenia.

Obszary proekologiczne

Gospodarstwa posiadające do 15 ha gruntów ornych będą wyłączone z wymogu utrzymywania obszarów proekologicznych. Ich odsetek ma w 2015 roku wynosić 5% i może on być podniesiony do 7% po przedstawieniu przez Komisję raportu (najpóźniej w marcu 2017 r.). Lista kategorii gruntów traktowanych jako proekologiczne obejmuje m.in. uprawy wiążące azot (motylkowate) i międzyplony, jak również grunty ugorowane, tarasy, elementy krajobrazu, włączaj ąc elementy położone na obszarze przylegaj ącym do gruntu ornego, strefy buforowe, włączaj ąc strefy buforowe pod TUZ oddzielone od przylegaj ącego gruntu rolnego, systemy rolno - leśne, pokrywę zieloną, obszary pod zagajnikami o krótkiej rotacji, na których nie stosuje się nawozów mineralnych i/lub środków ochrony roślin, czy pasy działki przylegającej do krawędzi lasu. Państwo członkowskie wybierze kategorie obowiązujące na jego terenie. Do określenia procentowej powierzchni obszarów EFA kraje będą mogły stosować odpowiednie współczynniki ważenia uwzględniające znaczenie poszczególnych kategorii gruntów dla środowiska.

Dywersyfikacja upraw

Gospodarstwa do 10 ha powierzchni gruntów ornych będą wyłączone z wymogu dywersyfikacji upraw. Dla gospodarstw między 10 a 30 ha wymagane będą 2 różne uprawy; uprawa główna nie powinna zajmować więcej niż 75% gruntów ornych. Natomiast gospodarstwa powyżej 30 ha gruntów ornych będą musiały posiadać minimum 3 uprawy na gruntach ornych, przy czym dwie uprawy główne nie powinny zajmować więcej niż 95% gruntów ornych.

Trwałe użytki zielone

Obowiązek utrzymania trwałych użytków zielonych (TUZ) na poziomie gospodarstwa ograniczono do wyznaczonych przez państwa członkowskie TUZ cennych przyrodniczo na obszarach Natura 2000, obejmuj ących gleby torfowe i podmokłe. Ponadto, jeśli w danym kraju lub regionie udział TUZ w całkowitej powierzchni UR nie zmniejszył się o więcej niż 5%, wtedy możliwa będzie kontrola utrzymania TUZ na poziomie kraju lub regionu (pierwotna propozycja Komisji zakładała obowiązek kontroli udziału TUZ na poziomie gospodarstwa).

Zmiany w modulacji płatności

W nowej perspektywie pożegnamy tak nielubianą modulację dopłat bezpośrednich. Komisji Europejskiej udało się jednak przeforsować mechanizm tzw. degresywności płatności bezpośrednich. Tym razem jednak planowane zmniejszenie o 5 % będzie dotyczyło wyłącznie gosp. uzyskujących więcej niż 150 tys. euro rocznie, a uzyskane w ten sposób środki mają pozostawać, tak jak obecnie, w dyspozycji danego państwa członkowskiego i zasilać programy w II filarze.

Obowiązywać ma mechanizm tzw. dyscypliny finansowej. Oznacza to, że w przypadku braku pieniędzy w unijnej kasie na wypłatę dopłat obszarowych w pełnej wysokości, będzie zastosowana redukcja, by dopiąć unijny budżet (dotyczyć będzie gospodarstw otrzymuj ących więcej niż 2 tys. euro).

Publikowane maj ą być listy beneficjentów unijnych dopłat (oprócz kwoty uzyskanych dopłat na liście znajdzie się tylko imię i nazwisko rolnika oraz jego numer identyfikacyjny)

Kwoty cukrowe

Kampania 2016/2017 będzie ostatnim sezonem obowiązywania kwot cukrowych

Jednocześnie wraz z wygaśnięciem systemu kwot cukrowych wygasną również płatności cukrowe (obecnie wypłacane jako tzw. płatności historyczne, niezwiązane z produkcj ą.

Będzie istniała możliwość wsparcia plantatorów buraków cukrowych w ramach tzw. płatności związanych, na które Polska będzie mogła przeznaczyć aż 13 % koperty finansowej dla płatności bezpośrednich.

Jedynym dostępnym mechanizmem interwencyjnym będą dopłaty do prywatnego przechowywania cukru, a stabilność warunków produkcji ma być zapewniona poprzez system umów kontraktacyjnych.

Likwidacja kwot mlecznych

O likwidacji kwot mlecznych zadecydowano już podczas poprzedniej reformy, kilka krajów (w tym Polska) chciało jednak przedłużenia systemu do 2020 roku - jednak większość opowiedziała się za likwidacją kwot tak, jak to zaplanowano - od roku 2015.

Małe gospodarstwa na specjalnych warunkach

Na specjalne traktowanie mogą liczyć w nowej perspektywie małe gospodarstwa ( do 5 ha UR)

Uzgodniono możliwość stosowania uproszczonego sytemu dopłat obszarowych -będą mogły liczyć na wsparcie na poziomie od 500 do 1250 euro/gospodarstwo.

Na płatności dla małych gospodarstw można przeznaczyć do 10 % koperty krajowej, za wyjątkiem sytuacji, gdy płatności te będą naliczane na podstawie płatności historycznych.

Źródło:

Projekt MINROL

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Redakcja AgroNews,