Struktura i udział podstawowych grup kosztów w gospodarstwach rolnych Polski FADN
Wyniki ekonomiczne działalności gospodarstwa rolnego, zgodnie z metodyką obowiązującą w Polskim FADN, ustalane są na podstawie danych księgowych znajdujących się w bazie sieci danych rachunkowych gospodarstw rolnych. Szczegółowość zapisu danych sprawia, że jest możliwe ustalenie struktury rodzajowej kosztów na poziomie gospodarstwa rolnego. To zapewnia bezpośrednią porównywalność danych i wyników wszystkich gospodarstw rolnych bez względu na wielkość, nastawienie produkcyjne i położenie.
Prowadzenie działalności rolniczej wymaga poniesienia kosztów o określonym typie i rozmiarze. Obowiązujący w ramach Polskiego FADN system klasyfikacji kosztów dzieli koszty produkcji na dwie podstawowe kategorie:
koszty bezpośrednie,
koszty pośrednie (koszty ogólnogospodarcze, podatki, amortyzacja, koszty czynników zewnętrznych)
Definicja kosztów bezpośrednich w ramach rachunkowości FADN określa, że są to koszty które:
· można bez żadnej wątpliwości zaliczyć do określonej działalności produkcyjnej,
· ich wielkość ma proporcjonalny związek ze skalą produkcji,
· mają bezpośredni wpływ na wielkość (wartość) produkcji.
W rzeczywistości są to więc bezpośrednie koszty zmienne w działalności gospodarstwa rolnego, do których należą:
· nasiona i sadzeniaki,
· nawozy (bez wapna nawozowego),
· środki ochrony roślin,
· inseminacja zwierząt, usługi weterynaryjne i leki,
· pasze,
· ubezpieczenia specjalne (plantacji i zwierząt),
· pozostałe podnoszące jakość i wartość produkcji, obejmujące m.in.:
- wydatki specjalne (opakowania, ścioły, konserwanty),
- usługi specjalistyczne (suszenie produktów, przygotowanie do sprzedaży,
opłaty targowiskowe, dezynfekcja, klasyfikacja zwierząt),
- najem dorywczy do prac specjalistycznych.
Pozostałe koszty w gospodarstwie rolnym, niezależnie od tego czy możliwe jest przypisanie ich do danej działalności produkcji, czy też nie, zaliczane są do kosztów pośrednich.
W rezultacie grupę kosztów pośrednich można podzielić na:
koszty ogólnogospodarcze,
podatki,
amortyzacje,
koszty czynników zewnętrznych (koszty pracy najemnej, czynszów i dzierżaw, odsetek)
Tradycyjne pojęciem kosztów ogólnogospodarczych określa się tę grupę kosztów pośrednich, wynikających z istnienia gospodarstwa, których nie można przypisać
poszczególnym działom produkcyjnym w gospodarstwie rolnym. W systemie Polski FADN koszty ogólnogospodarcze stanowią koszty, które wraz z kosztami bezpośrednimi zaliczane są do tzw. zużycia pośredniego, które obejmuje wartość zużytych na cele produkcyjne produktów rolnych pochodzących z własnej produkcji i materiałów z zakupu. Do kosztów ogólnogospodarczych należą koszty:
• energii elektrycznej,
• opału,
• paliw, smarów,
• remontów bieżących, konserwacji i przeglądów,
• usług produkcyjnych,
• ubezpieczeń majątkowych i komunikacyjnych,
• pozostałe pośrednie niebędące podatkami, amortyzacją i kosztami czynników zewnętrznych.
Przedstawione w tym artykule wyniki zawierają wartości średnie ważone dla grup gospodarstw rolnych w systemie Polski FADN wyłanianych według typów rolniczych i według powierzchni użytków rolnych.
Więcej w załączniku.
Zbigniew Błaszczyk
Specjalista ds. ekonomiki i przedsiębiorczości
WODR w Poznaniu