Sytuacja na rynku zbóż

Prognozy USDA (odpowiednik polskiego ministerstwa rolnictwa) wskazują na wyraźny wzrost światowych zbiorów zbóż w nadchodzącym sezonie. W przypadku kukurydzy i jęczmienia będą one rekordowo wysokie. Produkcja pszenicy powinna zwiększyć się o 45 mln ton do 701 mln ton. Kukurydzy zostanie zebrane 966 mln ton (o ponad 100 mln ton więcej niż przed rokiem), a jęczmienia 138 mln ton, wobec 130 mln ton poprzednio. Wzrosną również zbiory owsa i żyta. Jeżeli prognozy te się sprawdzą, sytuacja na światowym rynku zbóż w nowym sezonie powinna być mniej napięta niż w obecnym, co powinno przełożyć się na spadek cen. Poziom tych cen pozostanie jednak wysoki i będzie porównywalny z sezonami2010/11i 2011/12. Należy pamiętać, że prognozy prezentowane przed rozpoczęciem zbiorów są obarczone dużym błędem, a o faktycznym poziomie produkcji zdecydują warunki pogodowe bezpośrednio przed i w trakcie zbiorów.

W Polsce przedłużająca się zima spowodowała znaczne opóźnienia w pracach polowych. Stąd też powinny się zmniejszyć zasiewy większości zbóż jarych, które zastąpione zostały sianą później kukurydzą. Warunki dla zbóż ozimych były bardziej sprzyjające, a według GUS ich powierzchnia wzrosła o 10%. Straty po zimie były znacząco niższe niż przed rokiem i nie przekraczały 1%. Wysokie zbiory kukurydzy spowodują, że stanie się ona konkurencyjnym cenowo zbożem względem pszenicy. Jeżeli do zbiorów w kluczowych regionach świata nie wystąpią nieprzewidziane sytuacje pogodowe, w nowym sezonie relacje podażowo-popytowe na światowym rynku będą lepsze niż obecnie. W kończącym się sezonie utrzymują się wysokie ceny zbóż, które jednak powoli obniżają się.  W niektórych krajach południowej Europy ceny zbóż paszowych spadły już poniżej 200 EUR/t.

Wysokie, choć malejące ceny ziarna utrzymują się także w kraju i w większości przypadków spadły poniżej poziomu sprzed roku. W bieżącym sezonie (do kwietnia) skupiono w Polsce6,14 mln ton zbóż podstawowych, tzn. o 6% więcej niż przed rokiem. Niższy niż przed rokiem jest tylko skup pszenicy. Skup żyta i jęczmienia przekroczył rekordowe poziomy. Od października skupiono ponadto 1,85 mln ton kukurydzy, czyli więcej niż we wszystkich wcześniejszych sezonach, w tym rekordowym poprzednim.

Udział skupu w krajowej produkcji zbóż więc wzrośnie w bieżącym sezonie, ale nadal będzie znacznie niższy niż w innych krajach. Polska w bieżącym sezonie po raz pierwszy od lat stała się eksporterem netto ziarna zbóż. W ciągu trzech pierwszych kwartałów obecnego sezonu wywieziono z kraju już 3,3 mln ton ziarna, w tym po 1,2 mln ton pszenicy i kukurydzy. Sprzedano również po prawie 400 tys. ton żyta i jęczmienia. Eksport w pierwszych miesiącach2013 r. jest niższy niż pod koniec 2012 r., ale przekracza wyraźnie wielkości ubiegłoroczne. Zmniejszył się import ziarna i w bieżącym sezonie wyniósł jak dotychczas niespełna 500 tys. ton, podczas gdy w I półroczu 2012 r. było to ponad 1 mln ton. Sprowadza się głównie pszenicę i kukurydzę. Nadwyżka eksportu nad importem osiągnęła rekordowy poziom 2,8 mln ton. W porównaniu do okresu sprzed roku, w pierwszym kwartale 2013 r. wzrosły przemiały zbóż i produkcja mąki pszennej, a zmalała produkcja mąki żytniej. Zmniejszyła się produkcja pieczywa i mieszanek paszowych dla zwierząt, wyższa była natomiast produkcja makaronów. Według notowań MRiRW pod koniec maja 2013 r. w porównaniu z końcem grudnia 2012 r. wszystkie zboża potaniały, w tym najbardziej żyto paszowe (o 15%). W przeciwieństwie do lat poprzednich ceny zbóż konsumpcyjnych są niższe niż paszowych.

Wysokie ceny zbóż sprzyjają także wysokim cenom detalicznym pasz, które w bieżącym roku po przejściowym spadku w lutym, w marcu i kwietniu ponownie wzrosły. Były one wówczas o ok. 11% wyższe niż przed rokiem, a w porównaniu z grudniem wzrosły o 0,5%, przy czym w skali roku większy był wzrost cen koncentratów.