Miary i objętości, plony …

Mamy okres żniw i częstym wątkiem sąsiedzkim rozmów jest kwestia zbiorów a dokładniej plonów. Sąsiedzi między sobą w rozmowach często lekko przechwalają się co i komu, ile „sypnęło”. Czasem też zachodzi potrzeba oszacowania wagi za pomocą objętości danej rzeczy. I wtedy odbywa się to … „na oko”.

Zacznijmy od … pola powierzchni pola. Rzadko się zdarza by pole uprawne było idealnym kwadratem. Często jest to jakaś powierzchnia o granicach (miedzach) różnej długości. W czasach technologii GPS nie stanowi to problemu jednak wyjście na pole z miarą mierniczą daje nam największą pewność co do pomiaru długości. Najlepszym kształtem do pomiaru powierzchni pola jest … trójkąt. Dzielimy nasze pole uprawne na trójkąty i korzystając ze wzoru Herona^*1, mamy możliwość obliczenia powierzchni każdego rodzaju trójkąta. Dopiero po takich pomiarach możemy zastanowić się nad określeniem całkowitej powierzchni danego pola uprawnego.

Teraz czas na określenie ilości zbioru. To jest tym trudniejsze, że rzadko który rolnik posiada wytarowane przyczepy, i co za tym idzie – rzadko który rolnik posiada wagę – najazdową lub kanałową.

Waga kanałowa.  (fot. własne, za pozwoleniem Ł. Wachowiaka, Chawłodno)

Trudności też może sprawić oszacowanie masy danego produktu za podstawie jego objętości. Poniżej zamieszczam zestawienie podające orientacyjne przeliczniki wagowe i objętościowe.

Wszelkie obowiązuje nas miary i wielkości zapisane są w rozporządzeniu w sprawie legalnych jednostek miar (Dz. U. Nr 255, Poz. 1638).

Rozporządzenie to określa ($1):

1) nazwy, definicje i oznaczenia legalnych jednostek miar, zwanych dalej „jednostkami miar”;

2) legalne jednostki miar nienależące do Międzynarodowego Układu Jednostek Miar (SI), które mogą być stosowane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwane dalej „jednostkami dopuszczonymi”;

3) przedrostki i ich oznaczenia przeznaczone do tworzenia dziesiętnych podwielokrotności i wielokrotności legalnych jednostek miar;

4) zasady pisowni oznaczeń legalnych jednostek miar.

W rozporządzeniu tym czytamy m. im, że kilogram – ($2, pkt 2) to jednostka oznaczająca jednostkę masy o oznaczeniu „kg”, lecz przedrostek k – kilo w tym przypadku nie oznacza wielokrotności 1000 (tysiąca, 10⁶). Wyjaśnione jest to w $7.1 pkt. 3.:

3) dziesiętne podwielokrotności i wielokrotności kilograma wyraża się przez dołączenie odpowiednio:

a) nazwy przedrostka do nazwy „gram”,

b) oznaczenie przedrostka do oznaczenia „g”;

Rozporządzenie to też podaje jednostki miar stosowane wyłącznie w specjalnych dziedzinach (Załącznik nr 2, tabela 3 i 4). Jest to:

• Pole powierzchni gruntów rolnych lub terenów budowl., o nazwie ar (oznaczenie: a, wartość w jednostkach SI: 1a=10² m²), lub hektar (oznaczenie ha, wartość w jednostkach SI: 1 ha = 10⁴ m²).
• Wielkością masy jest tona o oznaczeniu t, wartość w jednostkach SI: 1t = 10³ kg.

Na koniec zagadka: 10 kwintali na morgę^*2 – ile to w jednostkach SI?

^*1) Wzór Herona: wzór pozwalający obliczyć pole (S) trójkąta, jeśli znane są długości a, b, c jego boków. Wzór znany był już Archimedesowi, a jego nazwa pochodzi od Herona, w którego Metryce jest podany (za www. wikipedia.org).

^*2) Morga – jaką przyjmujemy powierzchnię, dla jakiego obszaru Polski :) ?

Michał Gawłowski,

ZD Wągrowiec,

WODR w Poznaniu.