„ Środowisko naturalne jest, było i będzie, ale jakie pozostanie to zależy od nas samych."

Ochrona środowiska jest wyzwaniem dla współczesnych pokoleń, również priorytetem w Unii Europejskiej. Szczególna odpowiedzialność za ochronę środowiska przypada rolnictwu, które poprzez intensyfikację produkcji powoduje zmiany właściwości gleby, wody, powietrza. Zabiegi agrotechniczne, nawożenie mineralne, odpady pohodowlane, ścieki i osady nie pozostają obojętnymi dla środowiska. Dlatego niezmiernie ważnym jest ustawodawstwo, zarówno krajowe jak i unijne przepisy, które reguluje kwestie ochrony środowiska a także uzależnia od spełnienia norm środowiskowych wysokość dotacji unijnych. Wszystkich rolników z krajów Unii Europejskiej, występujących o dopłaty bezpośrednie do produkcji rolnej, obowiązuje przestrzeganie norm dotyczących spełnienia wymogów w zakresie dobrej kultury rolnej, zdrowotności roślin i zwierząt, bezpieczeństwa pasz, a także ochrony środowiska. Wyżej wymienione wymogi stanowią zbiór przepisów i określane są jako „Wymogi Wzajemnej Zgodności" - tzw. Cross Compliance (inaczej CC) i praktycznie wszystkie w jakiś sposób dotyczą ochrony środowiska i działań przyjaznych środowisku naturalnemu. W Polsce obowiązek uzależnienia dopłat od wyników kontroli norm CC obowiązuje od roku 2009.

Działaniem przyjaznym środowisku, gdzie rolnik występuje, jako „ strażnik ochrony przyrody na obszarze swojego gospodarstwa" jest program rolnośrodowiskowy, dla Polski obowiązkowy od chwili akcesji, czyli od roku 2004, natomiast dla rolnika dobrowolny. Rolnik przystępując do programu, w zamian za określone działania na rzecz ochrony środowiska, otrzymuje stosowne dotacje. Jest to rekompensata za tzw. utracony dochód. Głównym zadaniem programu rolnośrodowiskowego jest redukcja negatywnego wpływu rolnictwa na środowisko i maksymalizacja jego pozytywnego oddziaływania na różnorodność biologiczną i krajobraz obszarów wiejskich. Program rolnośrodowiskowy to działania środowiskowe tzw. pakiety przyrodnicze a także ochrona zasobów genetycznych roślin i zwierząt. Poprzez te programy chronimy cenne siedliska łąkowe, ginące gatunki ptaków, stare rasy zwierząt, odmiany roślin dawno wyparte przez „nowości" a także chronimy glebę i wodę. Obserwuje się wzrost świadomości ekologicznej wśród rolników a świadczy o tym zainteresowanie programami rolnośrodowiskowymi.
Polska postrzegana jest jako kraina jezior, rozległych łąk i lasów. Ekosystemy te są ostoją bioróżnorodności. Także na obszarze gospodarstwa rolnego występujące naturalne oczka wodne, parkany, miedze podlegają ochronie w celu zachowania walorów przyrodniczych. Działania rolnośrodowiskowe są nakierowane na zrównoważony rozwój obszarów wiejskich często, jako przeciwdziałanie rolnictwu konwencjonalnemu nastawionemu na intensywną produkcję.

W nowej perspektywie finansowej PROW 2014- 2020 na działania rolnośrodowiskowo – klimatyczne przeznaczono znaczącą kwotę 1 060 062 782 euro a dodatkowo na dopłaty do rolnictwa ekologicznego 699 961 515 euro (wersja projekt z 7 kwietnia 2014).

W ramach działania wyodrębniono poddziałania:
1. Płatności rolnośrodowiskowo-klimatyczne, pakiety:
rolnictwo zrównoważone,
ochrona gleb i wód,
zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych,
cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000,
cenne siedliska poza obszarami Natura 2000.
2. Wsparcie ochrony i zrównoważonego użytkowania oraz ochrony zasobów genetycznych w rolnictwie, pakiety:
zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie,
zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie.

Rolnictwo ekologiczne, jako odrębne działanie zawiera 6 pakietów do realizacji:
• uprawy rolnicze,
• uprawy warzywne,
• uprawy zielarskie,
• uprawy sadownicze,
• uprawy paszowe na gruntach ornych,
• trwałe użytki zielone.
Ww. pakiety dostępne będą w okresie konwersji, czyli przestawiania na system upraw ekologicznych a także po okresie konwersji (z certyfikatem).

Przyjaźnie dla środowiska - to znaczy z korzyścią dla nas obecnie żyjących. To także spuścizna po nas dla przyszłych pokoleń. A wszystko po to, aby zostawić po sobie krajobraz, który będzie nas zachwycał ..... lasy pełne ptaków, czyste wody, kwitnące łąki, żyzne gleby.

Wanda Nowak – WODR Poznań/Stare Miasto
st. doradca rolny ds. Ekologii i Ochrony Środowiska

zdjęcia: www.greene.pl, z prezentacji ARiMR, internet.