Od 2009 roku otrzymywanie płatności bezpośrednich w pełnej wysokości jest uzależnione od spełnienia przez rolników szeregu wymagań nazwanych wymogami wzajemnej zgodności. Wymogi te są podzielone na tzw. obszary, które w Polsce będą wdrażane w następujących terminach:

Obszar A – Ochrona środowiska naturalnego – od 1 stycznia 2009 r.

- Ochrona dzikiego ptactwa.

- Ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez niektóre substancje niebezpieczne.

- Zasady stosowania osadów ściekowych w rolnictwie.

- Ochrona wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego.

- Ochrona dzikiej fauny i flory.

- Identyfikacja i rejestracja zwierząt.

Obszar B – Zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt, zgłaszanie niektórych chorób oraz zdrowotność roślin – od 1 stycznia 2011 r.

- Zdrowotność roślin.

- Zakaz stosowania związków o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i beta-agonistycznym.

- Bezpieczeństwo żywności i pasz.

- Zapobieganie, kontrola i zwalczanie niektórych encefalopatii.

- Zgłaszanie niektórych chorób zakaźnych zwierząt.

Obszar C – Dobrostan zwierząt – od 1 stycznia 2013 r.

- Minimalne normy ochrony cieląt.

- Minimalne normy ochrony świń.

- Ochrona zwierząt gospodarskich.

Zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego należy rozpatrywać w ramach całego łańcucha produkcji żywności, począwszy od produkcji podstawowej w gospodarstwie rolnym. Rolnicy muszą na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania dystrybucji żywności i pasz, dołożyć wszelkich starań, aby wytwarzana przez nich żywność i pasze spełniały obowiązujące  wymogi prawa żywnościowego. Powinni kontrolować proces ich produkcji poprzez stosowanie dobrej praktyki rolniczej i zachowanie ogólnych zasad higieny.

W każdym gospodarstwie bardzo ważne jest prowadzenie dokumentacji i zapisów dotyczących produkcji żywności i pasz, które pozwalają zidentyfikować pochodzenie produktu oraz umożliwiają sprawdzenie, czy pasza, żywność bądź surowce wytworzone w gospodarstwie przeznaczone do dalszego przetwórstwa, nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt.

W zakresie bezpieczeństwa pasz i żywności rolnik jest zobowiązany do prowadzenia dokumentacji dotyczącej:

- stosowania środków ochrony roślin (załącznik nr 1),

- stosowania preparatów biobójczych (załącznik nr 2),

- każdej partii paszy przyjmowanej do gospodarstwa i wydawanych z gospodarstwa (załącznik  nr 3 , załącznik nr  4),

- stosowania nasion/ziarna genetycznie modyfikowanego (załącznik nr 5),

- kupna i sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych (załącznik nr 6,   załącznik nr 7).

Ponadto rolnik powinien posiadać  dokumenty dotyczące produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego, między innymi takie jak:

- protokoły z kontroli zwierząt lub produktów pochodzenia zwierzęcego,

- dokumenty świadczące o rodzaju i pochodzeniu paszy podawanej zwierzętom,

- określające produkty lecznicze weterynaryjne i inne produkty lecznicze podawane zwierzętom oraz daty ich podawania,

- wyniki wszelkich analiz próbek pobranych od zwierząt lub innych próbek pobranych do celów diagnostycznych i mających znaczenie dla zdrowia ludzi.

W przypadku nieprzestrzegania zasady wzajemnej zgodności konsekwencją jest odpowiednie zmniejszenia przyznanych rolnikowi płatności bezpośrednich. Wymiar sankcji za nieprzestrzeganie  norm i wymogów uzależniony jest od wielu czynników.

Podstawowe rozróżnienie to niezgodność z przepisami wynikającymi z:

- zaniedbania rolnika (nieumyślność),

- winy rolnika (celowość).

Wysokość sankcji, czyli % obniżenia płatności, zależy od rodzaju i skali naruszenia norm i wymogów. Aby ocenić skalę naruszenia, każda niezgodność oceniana jest pod kątem trzech kryteriów: zasięgu, dotkliwości, trwałości.

Opracowano na podstawie materiałów ARiMR i  MRiRW

Józef Gęziak