W 2013 roku zostaną wdrożone wymogi z obszaru C zasad wzajemnej zgodności, czyli wymogi w zakresie dobrostanu zwierząt. Czasu więc zostało niewiele, bo raptem rok. Problematyka to nie łatwa, dlatego warto się z nią zapoznać. W artykule tym zostaną przedstawione podstawowe wymogi dotyczące dobrostanu zwierząt, aktualne w chwili obecnej. Należy jednak liczyć się z tym, że przepisy te mogą jeszcze ulec zmianom, zanim zaczną w pełni obowiązywać. Warto też przypomnieć, że wymogi wzajemnej zgodności nie są przepisami nowymi. Nowym elementem jest natomiast powiązanie wysokości przyznawanych dopłat bezpośrednich i niektórych płatności, np. rolnośrodowiskowych, z przestrzeganiem tych przepisów. Spełnianie wymogów wzajemnej zgodności gwarantuje konsumentom, że rolnictwo zaspokaja oczekiwania społeczeństwa w zakresie produkcji bezpiecznej żywności przy zachowaniu zasad ochrony środowiska naturalnego i poszanowania praw zwierząt.   
Wprowadzenie dobrostanu zwierząt jako wymogu wzajemnej zgodności ma na celu zapewnienie zwierzętom gospodarskim zdrowia, komfortu bytowania oraz zapobieganiu zranieniom i cierpieniom. Wymogi wzajemnej zgodności obejmujące dobrostan zwierząt zostały podzielone na trzy grupy:
•    Wymogi ogólne dotyczą wszystkich utrzymujących zwierzęta gospodarskie bez względu na gatunek i ilość zwierząt w gospodarstwie.
•    Wymogi dotyczące cieląt – są to dodatkowe wymogi oprócz wymogów ogólnych, do przestrzegania których zobowiązani są posiadacze cieląt.
•    Wymogi dotyczące świń – są to dodatkowe wymogi oprócz wymogów ogólnych, do przestrzegania których zobowiązani są posiadacze  świń.
Prawo polskie dotyczące dobrostanu zwierząt w zakresie wymogów wzajemnej zgodności określają:
-    Rozporządzenie MRiRW z dn. 15.02.2010r. w sprawie wymagań i postępowania przy utrzymywaniu zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach UE (Dz. U. 2010.56.344 ze zm.). Obowiązuje od dn. 30.06.2010r.
-    Ustawa z dn. 21.08.1997r. o ochronie zwierząt (Dz.U.2003.106.1002 ze zm.).
-    Rozporządzenie MRiRW z dn. 28.06.2010r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach UE (Dz.U.2010.116.778). Obowiązuje od dn. 30.06.2010r.
Podstawowe wymogi:
1.    Stosowanie dozwolonych technologii chowu i hodowli zwierząt:
Stosowane w gospodarstwie technologie chowu nie mogą być zabronione prawem i nie mogą powodować cierpień zwierząt. Na zwierzętach nie wolno wykonywać zabiegów powodujących ich trwałe zranienie lub długotrwałe cierpienie.
Szczególną uwagę należy zwracać na metody i narzędzia przy przepędzaniu zwierząt.

Wykonywane zabiegi powodujące krótkotrwałe zranienie i cierpienie mogą mieć tylko charakter:
- identyfikacyjny,
- pielęgnacyjny,
- zapewniający bezpieczne postępowanie ze zwierzętami.

2.    Kwalifikacje personelu obsługującego zwierzęta:
Doświadczenie zdobyte w wyniku praktyki w gospodarstwie rolnym (własnym, jako pracownik, itp.) lub posiadanie wykształcenia rolniczego, zootechnicznego, weterynaryjnego lub ukończenie specjalistycznych szkoleń. Najważniejsze jest, aby osoba obsługująca zwierzęta posiadała podstawową wiedzę w zakresie żywienia, pielęgnacji i bezpiecznego obchodzenia się ze zwierzętami.

3.    Dozór, kontrola zwierząt:
Jeden raz dziennie - wszystkie zwierzęta utrzymywane w pomieszczeniu za wyjątkiem cieląt. Dwa razy dziennie - cielęta. Zwierzęta gospodarskie utrzymywane w systemie otwartym (poza cielętami) kontrolowane muszą być tak często jak to jest konieczne i możliwe. Cielęta utrzymywane w systemie otwartym kontrolowane są minimum 1 raz dziennie.
Dla potrzeb dozoru zwierząt przebywających w pomieszczeniach inwentarskich o każdej porze gospodarstwo musi zapewnić:
- oświetlenie stałe lub
- oświetlenie przenośne.

4.    Karmienie i pojenie zwierząt:
Zwierzęta gospodarskie muszą otrzymywać pasze (rodzaj i ilość) dostosowane do gatunku, wieku, kierunku użytkowania i potrzeb behawioralnych. Nowonarodzone zwierzęta powinny otrzymać siarę najszybciej jak to jest możliwe. Cielęta muszą otrzymać siarę najszybciej jak to jest możliwe nie później niż 6 godzin od narodzin. Cielęta muszą mieć zapewnioną w paszach objętościowych wzrastającą ilość włókna od 50 g do 250 g w wieku między 8. a 20. tygodniem życia. Cielęta muszą mieć dostarczane żelazo w paszach lub dodatkowo celem zapewnienia hemoglobiny we krwi na poziomie minimum 4,5 milimola/l (w gospodarstwie nie prowadzi się opasu cieląt na białe mięso). Zwierzęta szczególnie cielęta i prosięta muszą mieć zapewnioną wystarczającą do ich potrzeb ilość wody pitnej. Dostęp do wody musi być stały dla zwierząt chorych oraz w czasie upałów.

Dostęp do pasz:
Zwierzęta gospodarskie utrzymywane w pomieszczeniach powinny być karmione:
- minimum 1-2 razy dziennie,
- minimum 2 razy dziennie - cielęta.
Zwierzęta utrzymywane grupowo w pomieszczeniach i nie karmione do woli lub z automatycznych stacji paszowych muszą mieć zapewnioną możliwość
jednoczesnego dostępu do paszy.

5.    Higiena sprzętu i urządzeń do karmienia i pojenia:
•    Sprzęt i urządzenia do karmienia i pojenia muszą być:
- Wykonane z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia zwierząt i ludzi,
- Czyszczone i dezynfekowane regularnie,
- W dobrym stanie technicznym i sanitarnym,
- Skonstruowane i rozmieszczone w sposób zapobiegający zanieczyszczaniu znajdujących się w nich paszy i wody.

6.    Budynki i pomieszczenia inwentarskie:
•    Budynki i pomieszczenia inwentarskie muszą być:
- Utrzymywane w czystości,
- Zbudowane z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia zwierząt i ludzi,
- Zbudowane tak, że nie ma żadnych elementów wystających, ostrych itp., powodujących zranienie lub cierpienie zwierząt,
- Właściwie skonstruowane celem zabezpieczenia potrzeb termicznych zwierząt.

•    Podłogi, na których przebywają zwierzęta muszą być gładkie, nie śliskie, stabilne, równe.

•    Miejsce do leżenia zwierząt:
Nie może mieć negatywnego wpływu na zwierzęta (zwierzęta nie unikają go, nie są poranione itp.), jest czyste i suche. Wielkość jego powierzchni powinna pozwolić na to, żeby przebywające na nim zwierzęta mogły odpoczywać jednocześnie. Dla cieląt do 2 tygodnia życia i prosiąt musi być wyłożone ściółką (słoma, trociny, maty itp.).

7.    Warunki oświetleniowe i hałas:
•    Oświetlenie:
Zwierzęta nie mogą przebywać cały czas w ciemnościach. Pomieszczenia inwentarskie powinny być oświetlane:
- światłem naturalnym lub
- światłem sztucznym.
Świnie muszą mieć zapewnione światło przez min. 8 godz. dziennie na poziomie 40 lx tj. ok.:
- 24 W/m² światła żarowego lub
- 6 W/m² światła jarzeniowego lub/i
- stosunek powierzchni oszklonych do podłogi: 1:20.
Cielęta muszą mieć zapewnione oświetlenie odpowiadające oświetleniu naturalnemu w godzinach 9-17 tj. około 8-16 W/m² światła żarowego lub 2- 4 W/m² światła jarzeniowego lub/i stosunek powierzchni oszklonych do podłogi: 1:18/20 lub 20-30 lx.

•    Hałas:
Świnie nie mogą być narażone na ciągły hałas powyżej 85 dB.

! O pozostałych wymogach w zakresie dobrostanu zwierząt czytaj w II części artykułu, która ukaże się niebawem.
Źródło: Zasady otrzymywania dopłat bezpośrednich a obowiązek spełnienia przez gospodarstwo zasad wzajemnej zgodności, ze szczególnym uwzględnieniem programów zwalczania chorób zakaźnych. Poradnik dla rolników. Warszawa 2010.

Wioletta Kmiećkowiak